Kishilik hoquq qachan xitaylarning qimmet qarishigha aylinidu?

Aptor maqalisining bash qismida, tinchliq pa'aliyetchisi andréy saxarowqa 1975-yili nobél tinchliq mukapati bérilgende, eyni waqittiki sowét da'irilirining buninggha tutqan meydani bilen uningdin 35 yil ötkendin kéyinki, xitay da'irilirining yeni 2010-yilliq nobél tinchliq mukapatigha érishken siyasiy öktichi lyu shawbogha tutqan pozitsiyisi we eyibleshliridiki oxshashliqni tilgha alidu. Emma, bu ikki weqediki bir oxshimasliq, eyni waqitta dunyadin békinme halette turuwatqan kréml da'iriliri bu mukapatning andréy saxarowqa bérilgenlikini gherbning sowét ittipaqining ichki siyasitige qopalliq bilen arilishishi dep qarap, qattiq narazi bolghan bolsimu, amma ular uning ayalining bu mukapat tarqitish murasimigha qatnishigha yol qoyghan. Eyni waqittiki sowét ittipaqigha qarita, xéli köp échiwétilgen dep qaralghan we gherbning bezi qimmet qarashlirini qobul qilghanliqini ilgiri sürgen xitay da'iriliri bolsa, mukapatqa érishken lyuning ayalinimu mirza qamaqqa élip, uning bu pa'aliyetke qatnishishini chekligenliki boldi.

 "Yershari pochtisi" gézitining ataqliq iston yazghuchisi dog sa'undérs "kishilik hoquq qachan xitaylarning qimmet qarishigha aylinidu" namliq bu maqaliside, xitayda iqtisadiy tereplerdin zor özgirishler bolghan we xitay hökümiti dunya iqtisadi sistémisigha kirgen shara'ittimu, nöwettiki xitayning qimmet qarishi bilen gherbning qimmet qarishining pütünley oxshimaydighanliqini, qisqisi idé'ologiyide békinme halette turuwatqan béyjing da'irilirining lyu shawbo we uning wekillikidiki qimmet qarishini öz hakimiyiti üchün tehdit dep qarawatqanliqini, yeni ularning gherbning qimmet qarishini xitay medeniyitige yat dep, uni chetke qaqqanliqini eskertip ötidu. U maqaliside, xitaydiki sistémining yuqiridin chüshürülgen bir yolyoruq bilen pütün idiyiler birlikke keltürülidighan tüzülme asasigha qurulghanliqini, lyugha nobél tinchliq mukapati bérilish bilen, xitay hakimiyitidin uning axbarat wasitilirigiche,armiyisidin tartip adaletning sadasi bolushi kérek bolghan xitay ziyaliylarghiche hemme qatlamning bir gewde bolup, xitay hakimiyiti bilen oxshash bir meqsette heriket qilghanliqini, kishilik hoquq, démokratiye qatarliq uqumlarni gherbning qimmet qarishi yeni gherbning xitayni parchilaydighan siyasiy qorali,dep eyiblen'genlikini we bu qarashlarning xitayning milliy menpe'eti we medeniyet en'enisige zit ikenlikini élan qilghanliqini, bular arqiliq, xitayning heqiqiy yüzining otturigha chiqqanliqini tilgha alidu.

U maqaliside, "xitay da'iriliri gherbning qimmet qarishini yette bashliq yalmawuz qilip körsetmekte. Xitayning tallighan yoligha bashqilarning arilishish hoquqi yoq. Lékin, kishilik hoquqni özining asasi qimmet qarishi dep élan qilghan döletning bu heqtiki depsendichilikliridin söz échishni cheklishi, tarixning qarangghu dewrliridiki qorqunchluq ehwallarni eslitidu " dep yazidu. U maqaliside yene, béyjingdiki melum uniwérsitétning siyaset penliri proféssori sung yubo isimlik atalmish ziyaliyning xitay hökümitining qarashlirigha dost tartip "gherb döletliri özlirining qimmet qarashlirini xitay hökümitige mejburiy tangalmaydighanliqigha közi yetkechke, ular bashqa yol arqiliq xitaygha bash aghriqi tépip bermekte. Nobél tinchliq mukapatining lyugha bérilishi bu mukapatning nopuzini yerge urupla qalmastin, belki xitay edliye sistémisigha qilin'ghan haqaret.

Gherbning kishilik hoquq we démokratiye qimmet qarashliri xitay zéminida yiltiz tartalmaydu.."Dep yazghanliqini, bu maqalining xitayning zuwani bolghan xelq gézitining bash bétide élan qilin'ghanliqini, "gherbning qimmet qarishi"gha jeng élan qilin'ghan bu xildiki maqalilerning xitay metbu'atlirida tümenlep élan qilin'ghanliqini bayan qilidu. U maqaliside, kishilik hoquqni özining qimmet qarishi dep qarap, kishilik hoquqni mezmun qilghan köpligen xelq'araliq qanunlargha imza qoyghan we gherb döletliri bilen kishilik hoquq söhbiti élip bérishqa xushtar bolghan xitay dölitining, emdilikte démokratiye xitay jem'iyitige uyghun kelmeydu, dep késip éytqanliqini,emeliyette ularning kishilik hoquq uqumini süy'istimal qilip,gherb döletlirini koldurlatqanliqini, bularning xitayning démokratiyilishishi heqqide artuqche ümidwar bolghan gherb döletliri üchün siyasiy bir signal ikenlikini alahide eskertip ötken.