Xitay medeniyet ministirliqi “Kungzi mukapati” ning bikar qilin'ghanliqini jakarlidi

Xitay medeniyet ministirliqi 27-séntebir “Kungzi tinchliq mukapati” ning bikar qilin'ghanliqini jakarlighandin kéyin, erkin asiya radi'osi, en'gliye “Iqtisad” géziti qatarliq xelq'ara metbu'atlarda bu heqtiki inkaslar bésildi.

Xitay medeniyet ministirliqining bu uqturushida, xitaydiki medeniyet ministirliqining bashqurushidiki ammiwi teshkilat- “Xitay sehra medeniyet -sen'et jem'iyiti” ning 17-séntebir, medeniyet ministirliqining testiqini almay turupla, béyjingdiki shi'angshen téghida muxbirlarni kütüwélish yighini échip, öz aldigha 2011-yilliq“Kungzi tinchliq mukapati” namzatlirini élan qilip, xitay medeniyet ministirliqining bashqurush tüzümlirige xilapliq qilghanliqi eyiblen'gen.

Uqturushta yene, mukapatlash murasimining bikar qilin'ghandin sirt, “Xitay sehra medeniyet-sen'et jem'iyiti” qarmiqidiki “En'eniwi medeniyetni qoghdash” ashxanisiningmu tarqitiwétilgenliki alahide körsitilgen.

“Kungzi tinchliq mukapati” bultur norwégiye nobél komitéti xitay hökümitining naraziliqigha qarimastin, xitay öktichisi lyu shawbogha 2010-yilliq nobél tinchliq mukapati bérishni qarar qilghandin kéyin, xitaydiki ammiwi teshkilat -“Xitay sehra medeniyet sen'et jem'iyiti” teripidin tesis qilin'ghan.

 Bu teshkilat “Kungzi mukapati” sommisining 100ming yüen xelq puli ikenlikini élan qilip, 2010-yili 12-ayning 9-künini yeni“Nobél tinchliq mukapati” tarqitishtin bir kün ilgiriki waqitni “Kungzi tinchliq mukapati tarqitilish murasimi” küni qilip belgiligenlikini jakarlighan idi.

2010-Yilqi 1-qétimliq “Kungzi mukapati” tarqitilishtin ilgiri xitaydiki “Inaq jem'iyet tetqiqat orgini” ning bashliqi lyu xawféng fransiye agéntliqining ziyaritini qobul qilip, gherb döletliri tesis qilghan nobél tinchliq mukapatining bezi cheklimiler tüpeylidin sherq ellirining menpe'etni nezerdin saqit qilip kelgini üchün, bu mukapatni tesis qilin'ghanliqini bildürgen idi.

Eyni chaghda xitay da'iriliri 1-qétimliq “Kungzi mukapati” ning “Teywen démokratiye we ilgharliq partiyisi” ning sabiq re'isi liyen jiyen'ge bérilgenlikini jakarlighan bolsimu, emma liyen jiyenning mukapatni élish murasimigha kelmigen idi.

17-Séntebir élan qilin'ghan “Kungzi mukapati” ning 2- qétimliq namzatlar tizimlikide, rusiyining sabiq prézidénti putin, gérmaniyining bash ministiri en'gila mérkél, xitay teripidin teyinlen'gen tibetlik benchen lama 11 qatarliq 6 kishi namzatliqqa körsitilgenliki élan qilin'ghan idi.

Amérikidiki “Lawgey” fondi jem'iyitidiki yang liyü ependi erkin asiya radi'osining ziyaritini qobul qilip “Kungzi mukapati” ning bikar qilinish sewebi heqqide mundaq dédi: “Kungzi mukapati” ning tesis qilinishidiki esli meqset, bulturqi nobél tinchliq mukapatining xitay hökümitining iradisige qarshi halda türmide yétiwatqan öktichi lyu shawbogha bérilgenlikige naraziliq bildürüsh üchün idi. Emma, bu mukapat xitay da'irilirini ongaysiz ehwalgha chüshürüp qoydi. “Kungzi mukapati” ning kungzi tetqiqati bilen héchqandaq baghlinishi bolmighan bir kichik ammiwi teshkilat teripidin tesis qilinishi, bolupmu tunji qétimliq kungzi mukapati bérish qarar qilin'ghan teywenlik liyen jiyen ependining mukapatni alghili kelmesliki, mukapat tarqitish murasimining teyyarliqsiz halette élip bérilishi qatarliq amillar, jem'iyet teripidin tenqid we mesxirige uchrap xelq'ara metbu'atlarda mesxire témisigha aylandi.

Yang liyü ependi yene xitayda jem'iyet éqimigha qarshi bundaq qilmishlarning barghanche köpiyiwatqanliqini tekitlep, nöwette xitay iqtisadiy jehettin yükselgen bolsimu, emma özidiki mustebit tüzümni özgertmigenliki üchün, xelq'aradiki démokratik döletler bilen mas qedemde mangalmaydighanliqini, shunga xitay hökümiti öz medeniyiti hem qarashlirini xelq'ara jem'iyetke mejburi tangghan halettimu, hazirqi medeniyet dunyasida bularning qobul qilinmaydighanliqini bildürdi.