10 ‏ - Awghust kuchar weqesige qatnashquchilarning a'ile tawabati tutqun'gha uchridi

Uyghur elining herqaysi jaylirida qurulghan tekshurush ponkitlirining biride, qoralliq xitay saqchi bir uyghurning salahiyitini tekshürüp soraq qilmaqta.

 Igilishimizge qarighanda da'iriler shu qétimqi weqege qatnashqan qarshilashquchi küchlerning a'ile tawabatlirini tutqun qilip, hazirgha qeder ularning iz dérikini bermigen.

10 ‏ - Awghust küni Uyghur élining kuchar nahiyiside Uyghur qarshilashquchi küchlirining mezkur nahiyidiki xitay soda eslihelirige we hökümet organlirigha qarshi élip barghan özini öltürüwélish xaraktérlik hujumi, béyjing olimpik musabiqisi bashlinip 3 kün ötmey yüz bergen idi. Merkizi gérmaniyidiki dunya Uyghur qurultiyi da'irilerning weqedin kéyin élip barghan basturush herikitide tigh uchini weqege qatnashquchilarning a'ile tawabi'atigha qaratqanliqini bildürmekte.

Igilishimizge qarighanda, shu qétimqi hujumda ölgen yaki özini partilitiwalghan 10 kishilik qarshilashquchi guruhning ichidiki kuchar 7‏ - rayonda olturidighan exmetjan toxti we büwi meryem isimlik qarshilashquchilar öz ara er - ayallar bolup, exmetjan toxti saqchilar bilen bolghan toqunushta öltürülgen, büwi meryem bolsa özini partlitiwalghan. Dunya Uyghur qurultiyining charshenbe küni élan qilghan bu heqtiki uchurida bu yil 24 yashlardiki exmetjan bilen büwi meryemning emdila 10 aygha tolghan bowiqi barliqini, weqedin kéyin saqchilarning bowaqni élip ketkenliki, yerlik da'irilerning bowaqning teqdiri toghrisida uchur bérishni ret qilip kéliwatqanliqini ilgiri sürdi.

Xitay hökümiti kuchadiki hujumdin kéyin Uyghur aptonom rayonida atalmish "3 xil küchler" ge qarshi jeng élan qilip, basturush herikitining " ölüm - körümlük we shepqetsiz" élip bérilidighanliqini tekitligen.

Uyghur aptonom rayoni partkomi siyasi qanun komitétining sékritari jang xeylun, sherqiy türkistan küchlirining "yiltizini qurutiwétish"ni ilgiri sürgen idi. Biz weqening heqiqi ehwalini igilesh üchün nahiyilik dölet amanliqini qoghdash etritige téléfon qilghan bolsaqmu, lékin mezkur organdiki xadimlar weqe toghrisida pikir bayan qilishni ret qildi.

Dölet amanliqini qoghdash etritidiki bir xitay kadiri," méning bu mesilide sizge pikir bildürüsh hoququm yoq. Bu ishni yaxshi bilmeymen ... Kechürüsiz. Men buninggha hoquqluq emes," deydu. Lékin weqe yüz bergen rayonda ammiwi organlar we j x sistémisidiki Uyghur kadirlar, jem'iyettiki xelqning nahayiti ensizlik ichide qalghanliqi, da'irilerning weqege munasiwetlik uchurlarni nahayiti jiddi tizginlewatqanliqini angqirish tes emes.

Yuqiriqi söhbet muxbirimiz bilen kuchar nahiyilik dölet amanliqini qoghdash etritining bir Uyghur kadiri arisida élip bérildi. Dunya Uyghur qurultiyi xitay da'irilirining büwi meryemning bowiqi bilen teng yene uning kuchar yéngi sheherde " ixlas soda baziri" achidighan achisi we dukandiki xizmetchilerni qolgha alghanliqi, qolgha élin'ghanlarning weqe bilen munasiwetsiz kishiler bolushigha qarimay hazirgha qeder tutup turuliwatqanliqini bildürdi. Lékin xewerde büwi meryemning achisining ismi, dukandiki xizmetchilerning isim sheripi bérilmigen. Emma mezkur weqe munasiwiti bilen qolgha élin'ghan a'ile tawabi'atliri bolsa buning bilen cheklenmigen.

Qolgha élin'ghanlarning ichide exmetjan toxtining 60 yashlardiki dadisi toxti tay, anisi, inisi musajan toxti, akisi memet toxtilarning barliqi, bir singlisining qolgha élin'ghandin kéyin yéqinda qoyup bérilgenliki ilgiri sürülmekte.

Kuchar nahiyisining 7 - rayonidiki ismini ashkarilashni xalimaydighan bir Uyghur a'ile xanimi, 10 - awghust weqesige qatnashquchilarning a'ile tawabi'ati tutqun qilin'ghanliqigha da'ir geplerni anglighanliqini, lékin weqening tepsili ehwalini bilmeydighanliqi, chünki özining bir a'ile ayali ikenlikini bildürdi. Merkizi gérmaniyidiki dunya Uyghur qurultiyi qeshqer we kuchada xitay bixeterlik küchlirige hujum qilish weqesi yüz bérip uzun ötmey, bu ikki rayonda resmi qolgha élin'ghanlarning az dégende 1000 gha yetkenliki, nurghun kishilerning tutqun qilin'ghanliqi, tutqunlargha türme yétishmey yerlik hökümet binalirida tutup turuluwatqanliqini ilgiri sürgen.

Yerlik hökümet da'irilirining ispatlishigha érishelmigen bu xewerde yene, kuchadiki namdar diniy zatlarning biri bolghan adil qari isimlik imamgha muddetsiz qamaq jazasi bérilgenlikini, u 10 - awghust weqesi bilen munasiwetsiz bolsimu, lékin da'iriler kuchadiki hujumgha qatnashquchilarning birining adil qarim imametchilik qilidighan meschitning jama'et ehli ikenlikini bahane qilip, imamni jazalighanliqini ilgiri sürgen.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit, xitay da'irilirini qarshilashquchilarning a'ile tawabatini jawabkarliqqa tartish xitay qanunining özige pütünley xilap ikenliki, xelq'ara jem'iyetning rayondiki weziyetke diqqet qilishini ötündi.

Xewerlerde xitay bixeterlik we herbiy qisimlarning kuchar nahiyisidiki yéza - kentlerde tekshürüsh ponkitlirini qurup, yéza puqralirining ammiwi sorunlargha toplinishini, sayahet qilishini chekligenliki, qanun ijra qilghuchilargha meschitke kirgüchilerni yaki a'iliside mexpiy ibadet qilghuchilarni tekshürüp, "siyasi ötkeldin" ötküzüsh telep qilin'ghanliqini ilgiri sürgen.