Мисирда әскәр һакимийитигә хатимә берилди

Мәлумки, мисирда 1952-йили ахирқи падишаһ фаруқ тәхттин чүшүрүлүп, мисир әрәб җумһурийити қурулған иди. Әмма бу җумһурийәтниң узун йиллиқ мусаписи җәрянида, мисирдики һакимийәт түзүми исимда җумһурийәт, әмма әмәлийәттә әскирий диктатор болған һалда давам қилип кәлди.

Истибдат түзүмниң ахирқи вариси мубарәкниң тәхттин чүшүрүлүши билән мисир хәлқи өзлириниң рәисини өзлири таллап сайлаш әркинликигә игә болғандин ташқири, әскәрниң һөкүмәт ишлирини қамалливелиштәк хаһишиға хатимә бәрди. Йәнә мисирда 30 йилдин бири давам қилип келиватқан һәрбий һаләт әмәлдин қалдурулди. Бу вәқәләр һәқиқәтән наһайити тиз болуп өтти.

Әрәб әллириниң ахбарат васитилиридә бу чоң өзгириш тоғрилиқ кәң йәр берилгән болуп, һәр хилдики инкаслар вә тәһлилләр елан қилинип кәлди.

Лондонда чиқидиған“ оттура шәрқ” гезитиниң 2012-йили 22-авғуст санида, язғучи иман муһсин җасим тәрипидин “мисирда әскәр һакимийитигә хатимә берилиши”дегән темида бир мақалә елан қилинған болуп, мақалидә мундақ дәп йезилған:“мисир рәиси доктор муһәммәд мурси өткән һәптидә бир қатар әскәр қоманданлирини дәм елишқа чиқириветиш арқилиқ уларниң орниға башқиларни тәйинлиши мисир вә әрәб дунясида көп инкасларни қозғиди. Безиләр бу ишни тәнтәнә қилди, йәнә безиләр мисирға шумлуқ нәзири билән бақти. Әмәлийәттә мисирдики бу өзгириш мисирда әскәрниң сиясий һакимийитини түгитиш вә хәлқ дөлити қилишқа ул селиш һесаблиниши мумкин. Шундақтиму бу әһвал мисирдики сиясийларниң, хусусән мисирдики әрәб баһариға һәссә қошқанларниң көңлидә еһтият билән йеқинлишиш кәйпиятини кәлтүрүп чиқарди. Чүнки улар әтә немә ишларниң болидиғанлиқини тәхмин қилалмайдиған һаләттә. Әмма иҗабий қарашта болуватқанларму аз әмәс.”

Мисир демократик дөләт болмақчиму яки ихван дөлитиму?

Мақалидә йәнә мундақ дәп йезилған:“ мисирдики авамларниң көпрәк сориған соаллириниң бири, мисирда әскәр һакимийитигә хатимә берилгәнлики мисирниң һәқиқий демократийә дөлити болидиғанлиқидин ишарәт берәмду яки ихванулмуслимун җамаитиниң хаһиши бойичә маңидиған дөләт боламду? дегәндин ибарәттур. Биз бу соалға җаваб берип дәймизки, доктор муһәммәд мурсиниң қарарлириниң мисир хәлқини көп раһәтләткәнлики ениқ. Хусусән сабиқ рәис мубарәкниң һакимийитигә шерик болған әскәр қоманданлирини мәнсәплиридин бошатқанлиқи мисирлиқларни техиму хош қилған. Униң үстигә доктор муһәммәд мурсиму пурсәтни қолдин бәрмәстин, мисирниң сина районида террорчилар тәрипидин 16 нәпәр әскәрниң өлтүрүлгәнлик вәқәси йүз бәргән вақитниң өзидә, мисирдики әскәр һакимийитиниң аҗизлиқини һес қилдурған һалда, уларниң сиясий һаятиға чәк қойди. Хәлқму буниңға қайил болди.”

Тантави мурсиға ярдәм қилиду

Мақалидә йәнә мундақ дәп йезилған:“ мубарәк тәхттин чүшкәндин кейин мисирни идарә қилип кәлгән һәрбий қомандан һүсәйн тантави дөләт мудапиә министирлиқ салаһийити билән әмәс, бәлки һазирқи һөкүмәтниң шерики сүпити билән һәмкарлашқан. Муһәммәд мурсиниң уни дәм елишқа чиқирип өзиниң мәслиһәтчиси қиливалғанлиқи буни испатлайду. Буниңдин мәлумки, муһәммәд мурсиниң кейинки пилани әскәргә чәк қоюш әмәс, бәлки әскәрни өзлүкидин һөкүмәтниң қарарлирини қоллайдиған қилиштур. Йәнә тәкитләймизки, доктор муһәммәд мурси қарарлирини интайин мунасип вақитларда еливатиду.”