Misir weziyiti heqqide 11‏-féwral künidiki yéngi uchurlar

Bügün dunyadiki barliq axbarat wasitiliri qahire weziyiti heqqidiki eng yéngi uchurlarni élan qildi we xitayche chiqidighan bezi intérnét gézitliri misir weziyitining xitayda peyda qilghusi tesiri heqqide qiyaslirini otturigha qoydi.
Muxbirimiz weli
2011.02.11
husni-mubarek-texittin-chushti-misir-305.jpg Hösni mubarek istépa bergendin kéyin pütün misir xelqi ghelibisini tebriklidi. 2011-Yili 11-féwral.
AFP
Nyu-york, londonlarda chiqidighan dunyada eng köp tarqilidighan gézitler, bügün qahire weziyiti heqqidiki eng yéngi uchurlarni élan qildi. Xitayche chiqidighan bezi intérnét gézitliri, misir weziyitining xitayda peyda qilghusi tesiri heqqide qiyaslirini otturigha qoydi.

B b s ning bayan qilishiche, misirning mu'awin prézidénti ömer sulayman bügün etigen sa'et 11 din 16 minut ötkende bayanat élan qilip, misir prézidénti hösni mubarekning texttin chüshkenlikini jakarlidi. El jezire téléwizisining neq meydandin bergen xewerlirige qarighanda, bu chaghda el tehrir meydani tentenige chömdi. "Mubarek texttin chüshsun" dep namayish qilghan xelq özining ghelibisidin cheksiz hayajanlandi. Emdi ular misirni yéngidin qurush heqqide oylinishqa bashlidi.

husni-mubarek-texittin-chushti-misir-1-385.jpg
Hösni mubarek istépa bergendin kéyin pütün misir xelqi ghelibisini tebriklidi. 2011-Yili 11-féwral.
AFP
Amérika awazining bayan qilishiche, misir aliy herbiy komitéti bayanat élan qilip, misirda jem'iyet tertipi eslige kelgen haman, 30 yildin buyan ijra qiliniwatqan herbiy haletni emeldin qalduridighanliqini, shundaqla, belgilen'gen waqit ichide hoquq ötküzüsh, asasiy qanun'gha tüzitish kirgüzüsh, islahat élip bérish we prézidént saylimi ötküzüshning muweppeqiyetlik bolushigha kapaletlik qilidighanliqini jakarlidi.

B b s tor géziti bügün yene, misirda 30 yildin buyan hoquq tutuwatqan, hazir 82 yashqa kirgen muhemmed hösni mubarekning terjimihalini élan qildi. Uningda bayan qilinishiche, 1981-yili misirning sabiq prézidénti enwer sadet qestlep öltürülgendin kéyinla, shu qétimqi suyiqestning toridin qachqan, héchbir tonulmighan mubarek birdinla textke chiqirilghan. Shuningdin kéyin, sadetni öltürgen islam radikalliri mubarekke 6 qétim qest qilghan bolsimu, emma u yenila saq qalghan.

Mubarek 19 yéshida toluq otturini püttürüpla herbiy mektepte telim élip, hujumchi ayropilan uchquchisi bolghan. U, 1967‏-yilidiki üchinchi qétimliq ottura sherq urushigha qatnashqanda, misir hawa qisimlirigha qomandanliq qilghan. Shuningdin kéyinla misir hawa armiye shtab bashliqi bolghan. 72‏-Yili misirning dölet mudapi'e ministiri bolghan. 1980‏-Yili misir milliy démokratiye partiyisining sékrétari bolghan. 1987‏-‏93‏-, 99‏-we 2005-yillirida uda 4 qétim prézidént bolghan.

Fransiye agéntliqimu, bügün mubarek hoquq ötküzüp bergen mu'awin prézidént ömer sulaymanning terjimihalini élan qildi. Uningda éytilishiche, 77 yashliq ömer sulayman, mubarek 30 yildin buyan tunji qétim belgiligen mu'awin prézidént. Uningdin burun, bu erbab misirning pütün axbarat sahesige mes'ul, mubarekke eng sadiq, adette herbiy forma kiymey gherbche kiyinip yüridighan, perdining keynide turup ish béjirishke mahir erbab idi. Xewerde éytilishiche, bu erbab 1990‏-yillardin buyan amérika merkizi axbarat idarisi bilen hemkarliq tüzüp, misirdiki islam radikallirigha zerbe bérish bilen shughullinip kelmekte. Mubarek uni 1‏-ayning 29‏-küni mu'awin prézidéntliqqa belgiligende, el tehrir meydanida namayish qiliwatqan xelq 'bizge mubarekmu, sulaymanmu kérek emes' dep sho'ar towlighan idi.

Nyuyorkta chiqidighan “Waqit” géziti, londonda chiqidighan “Télégraf' géziti”, “Maliye” géziti qatarliqlar bügün yene, misir prézidénti mubarek tünügün texttin chüshmeydighanliqini jakarlighan bolsimu, emma bügün qahiredin kétip sham shehirige bériwalghanliqini xewer qildi.

Londonda chiqidighan “Teymiz” géziti bügün bash bétide, se'udi erebistan padishahining mubarek heqqide qilghan sözlirini basti. Uningda bayan qilinishiche, se'udi erebistan padishahi abdulla aq sarayning, özining eng yéqin ülpiti mubarekni hoquq ötküzüshke qistawatqanliqigha narazi. U hazirgha qeder mubarekni qollaydighanliqini bildürüp kéliwatidu. Xewerde éytilishiche yene, se'udi padishahi 1‏-ayning 29‏-küni amérika prézidénti obama bilen téléfon arqiliq sözleshkende, amérika mubarekni haqaretlimesliki kérek, eger amérika her yili misirgha béridighan 1 milyard 500 milyon amérika dolliriliq yardemni toxtatsa, bu yardemni se'udi dawamlashturidu dégen iken.

En'gliyide chiqidighan “Muhapizetchi” gézitining bayan qilishiche, qahirediki el tehrir meydanida mubarekke qarshi namayish bashlan'ghandin buyan, misir da'iriliri mexpiy qolgha élip iz-déreksiz yoqalghan, qéyin-qistaqqa alghan adem sani mingdin ashidu. Misir xelqi hazir bu ademlerni sürüshte qilmaqta.

“Xitaygha nezer” tor géziti bügün, misirda xelqning hökümetke bolghan naraziliqi bilen xitayda xelqning hökümetke bolghan naraziliqini sélishturup tehlil qilin'ghan bir maqale élan qildi. Uningda bayan qilinishiche, tunista yüz bergen 'yasimen güli inqilabi' oqush püttürgendin kéyin ishsiz qalghan bir ziyaliyning shexsiy tijaret qilip hayatini qamdaydighan yayma dukini, döletning bazar bashqurghuchi xadimliri teripidin musadire qilin'ghandin kéyin, bu yash ziyaliy naraziliq bildürüp özige ot yaqqan weqe xelqning qollishigha ériship partlighan, maqalide éytilishiche, bundaq weqe xitayda intayin kichik mesile hésablinidu, emma tunista mushundaq bir weqeni hel qilmighan prézidént texttin chüshürüldi, emma xitayda mesilini hel qilmighan hökümet emeldarliri téxiche xelqni qoralliq basturuwatidu.

Maqalide bayan qilinishiche yene, tunistiki renglik inqilabtin kéyin, misirda prézidént mubarekke qarshi namayish partlidi, misirda 30 yildin buyan herbiy halet yürgüzülüwatqan, saqchilarning zorawanliqi heddidin ashqan, hökümet emeldarliri chirikleshken, xelqte söz erkinliki yoq idi. Hazir misir prézidénti texttin chüshürüldi. Misirda xelq barghanséri baturlashti.

Maqalide éytilishiche, emdi bundaq inqilab partlaydighan nöwet, kommunist xitay 60 yildin buyan peqet omum saylam élip bérishni ret qilip kéliwatqan, xelq saylimighan emeldarlar xiyanetchilik-chériklikte chékidin ashqan, pütün xelq söz erkinliki we kishilik hoquqidin mehrum qaldurulghan xitaygha keldi.
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.