Mongghul teshkilatliri mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchisi xada we uning a'ilisige erkinlik telep qilip namayish qildi
2010.12.10
Igiligen eng yéngi uchurlardin melum bolushiche, mongghul pa'aliyetchisi xada bügün 10-dékabir küni jaza mudditi toshup qoyup bérilishi kérek bolsimu, emma ichki mongghul hökümet da'iriliri xada ependini mexpiy halda kökxot shehirige yalap kelgen . Shundaqla saqchi da'iriliri ötken hepte xadaning a'ilisi achqan kitabxanini qanunsiz kitablar sétilghan dégen bahanide péchetlep, uning ayali shina we oghli wéylisni tutup ketken.
Bügün bu munasiwet bilen chet'ellerdiki mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchiliridin yaponiyidiki “Ichki mongghul xelq partiyisi” ning bash katipi kheyréd khawisgalt ependi ziyaritimizni qobul qilip, xada ependi hem uning a'ilisining nöwettiki ehwali heqqide toxtilish bilen bille, xitay da'irilirining bu qilmishini xelq'ara kishilik hoquq ehdinamisige xilap qilmish dep eyiblidi.
Kheyréd khawisgalt ependi sözide mundaq dédi.“ Bügün dunya kishilik hoquq küni. Shundaqla xitay hökümiti teripidin döletni parchilash we jasusluq jinayiti bilen eyiblinip 15 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghan mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchisi xada ependining jaza mudditi toshqan kün idi. Emma biz hazirghiche téxi xada ependining héqiqi erkinlikke érishkenliki heqqide héchqandaq uchurgha érishelmiduq. Biz hazir ichki mongghul aptonom rayonluq hökümet da'irilirining kishilik hoquq pa'aliyetchisi xada ependini kökxot shehirige yalap ekelgenliki hem saqchi da'irilirining uning ayali shina bilen oghli wéylésqa qanunsiz kitabxana achqan, cheklen'gen kitablarni satqan dégen jinayetni artip tutup ketkenliki heqqidiki uchurgha érishtuq. Xitay hökümet da'irilirining xelq'ara kishilik hoquq ehdinamisige hetta xitayning özining qanun belgilimilirigimu xilap bu qilmishi eng addiy bolghan kishilik exlaq ölchimigimu xilap bolghan intayin shepqetsizlik déyishke bolidu. ”
Kheyréd khawisgalt ependi yene, bügün xelq'ara kishilik hoquq künide , mongghuliye jumhuriyiti , yaponiye , shwétsiye qatarliq döletlerdiki “ Ichki mongghul xelq partiyisi ” qatarliq dunyaning herqaysi jayliridiki mongghul teshkilatliri, shu döletlerdiki tibet teshkilatliri, Uyghur teshkilatliri hem xitay démokratlirining chet'ellerdiki teshkilatliri birlikte özliri turushluq döletlerdiki xitay elchixanisi aldida namayish qilghanliqini bildürdi.
Kheyréd khawisgalt ependi sözide, mongghuliye jumhuriyiti hem yaponiyidiki namayishqa qatnashqan mongghullarning xitay hökümitining mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchisi xada hem uning a'ilisige qilghan shepqetsiz mu'amilisini eyiblep, xitay hökümitidin xada hem uning a'ilisidikilerge erkinlik bérishni telep qilghanliqini bildürdi.
Kheyréd khawisgalt ependi sözide yene, ichki mongghul hökümet da'irilirining ilgiri xada bilen yéqin munasiwette bolghan xadaning dostliri hem xitaydiki mongghul kishilik hoquq aktiplirining pa'aliyetlirini cheklep ularni teqib astigha alghanliqini bayan qildi.
“Hazir xitay hökümet da'iriliri xada ependining yéqin sepdashliri hem xitayda bir qeder nami chiqqan mongghul ziyaliylirigha qaritilghan nazaretni kücheytiwatidu. Hetta ularni teqib astigha élip ularning barliq pa'aliyetlirini cheklimekte. Biz 15 kün ilgiri ichki mongghulning tonglyaw shehiridiki xochinxu ependini tor bétide élan qilghan xada türmidin chiqqandin kéyin xada we uning a'ilisige yar yölekte bolush chaqiriqi seweblik öz öyide nezerbend qilghanliqi heqqide melumat tapshuruwalduq.”
Melum bolushiche, mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchisi xada xitay hökümiti teripidin döletni parchilash hem jasusluq jinayiti bilen eyiblinip 15 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghandin kéyin , chet'ellerdiki mongghul teshkilatliri hem xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri xadani qoyup bérish yaki uning jaza mudditini qisqartish heqqide xitay hökümitige köp qétim telep sun'ghan iken. Nöwette, ichki mongghul hökümet da'irilirining mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchisi xada hem uning a'ilisige bundin kéyin qandaq mu'amilide bolushi, xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri hem gherb dunyasi köngül bölüwatqan mesililerning biri hésablinidiken.