Нобел тинчлиқ мукапатиниң алди - кәйнидики паалийәтләр

10 - Декабир күни хитай кишилик һоқуқ паалийәтчиси лю шавбоға тарқитилмақчи болған нобел тинчлиқ мукапати мунасивити билән, 7 - декабирдин башлап дуняниң һәрқайси йәрлиридики кишилик һоқуқ паалийәтчилири, хитай ишлири мутәхәссислири вә бир қисим сиясийонлар норвегийиниң осло шәһиригә җәм болушқа башлиған. 

Германийә долқунлири радиосиниң 12 - айниң 7 - 8 - 9 - күнлиридики мунасивәтлик хәвәрләргә асасланғанда, бу қетимқи мукапат тарқитиш мурасимиға яң җйәнли башчилиқидики чәтәлдики хитай демократик һәрикити вәкиллиридин 20 киши, хоңкоңдин 6 киши қатнашқандин сирт, " 4 - июн вәқәси" вәкиллиридин өркәш дөләт қатарлиқ бир қисим кишиләрму қатнишидикән. 

Нобел тинчлиқ мукапатиниң саһибханилиқиға тәклип қилинған хитай кишилик һоқуқ паалийәтчиси яң җйәнлиниң германийә долқунлири радиосиға 9 - декабир бәргән мәлуматида көрситилишичә, бу қетимқи мурасимға явропа, америка сиясийонлиридин 13 киши, америка авам палатасиниң рәиси нәнсий ханим вә явропа кишилик һоқуқ комитетиниң рәиси һәйити һауталани өз ичигә алған 65 дөләтниң вәкили, уйғурларға вакалитән д у қ рәиси рабийә қадир ханим, тибәтликләргә вакалитән далай ламаниң мәхсус вәкили қатарлиқларму қиммәтлик меһман сүпитидә қатнишидикән. Тәклип қилинған 600 әтрапидики кишидин башқа, йәнә қанчә йүзлигән меһманлар вә мухбирларму бу қетимқи мурасимға иштирак қилидикән.

Хәвәрдә көрситилишичә, хитай һөкүмитиниң норвегийигә қилған барлиқ бесимлири мәғлубийәт билән нәтиҗиләнгән болуп, 10 - декабирдики мукапат мурасими илгирики һәрқандақ йилға қариғанда көп дағдуғилиқ өткүзүлидикән. Хитайниң бесими билән бу қетимқи мурасимға қатнашмайдиған 18 дөләтниң кишилик һоқуқ вәзийити хәлқара сотниң тәкшүрүшигә учрайдикән.

Нобел тинчлиқ мукапати мурасиминиң күнтәртипигә қариғанда, 12 - айниң 9 - күни чүштин кейин саәт 3 билән һәрқайси әлләрдин кәлгән кишилик һоқуқ паалийәтчилири бирликтә хитайниң ослодики әлчиханиси алдида намайиш қилидикән. Бу қетимқи намайишниң шоари "лю шавбони қоюп бериш, лю шавбоға әркинлик бериш" тин ибарәт болидикән.

12 -Айниң 9 - күни кәчтә, меһманларни күтүвелиш мурасими өткүзүлидикән. Бу мурасимда өз ‏- ара тонушуш, пикирлишиш болуп өткәндин сирт, хитайдики кишилик һоқуқ вә демократийини илгири сүрүш темиси бойичә музакирә елип берилип, һәмкарлиқлар орнитилидикән.

12 - Айниң 10 - күни хәлқара кишилик һоқуқ күни болуп, нобел тинчлиқ мукапати мурасимиға кәлгән меһманлар бу күн чүштин бурун " кишилик һоқуқ қәһриманлириға нәзәр" темисида мәхсус муһакимә елип барғандин сирт, хитайдики виҗдан мәһбуслири мәсилиси үстидиму муһакимиләр елип баридикән. 

Хәвәрдә көрситилишичә, мукапат тарқитиш мурасими 12 - айниң 10 - күни чүштин кейин саәт 13:00 билән башлинидикән. Бу мурасим осло шәһәрлик һөкүмәтниң мурасим залида өткүзүлидикән. Мукапат тарқитилип болғандин кейин, меһманлар лю шавбоға аит көргәзмиләрни көридикән.

12 - Айниң 10 - күни чүштин кейин саәт 18:00 дин башлап мәшәл көтүрүп намайиш қилиш паалийити уюштурулидикән. Бу паалийәт мурасим залида башлинип, нобел мукапати комитети бинасиға қәдәр давамлишидикән. Намайишниң шоари " лю шавбо қоюп берилсун!" дегәндин ибарәт болидикән.

Яң җйәнлиниң германийә долқунлири радиосиға билдүрүшичә, 12 - айниң 11 - күни чүштин бурун һәрқайси әлләрдин кәлгән вәкилләрниң ахбарат саһәси арилашмиған ички йиғини болуп өтидикән. Йиғинда лю шавбони қутулдурушниң чарә - тәдбирлири музакирә қилинидикән. Чүштин кейин саәт 13:00 тин 16: гичә охшимиған көз қараштики затларниң муназирә, муһакимиси болуп өтидикән. Саәт 17.30 Дин башлап, йәнә бир қетим лю шавбоға мунасивәтлик көргәзмә уюштурулидикән. 12 - Айниң 11 - күни кәчтә, меһманлар шәрипигә зияпәт берилип, сәнәт номурлири көрситилидикән.

Хәвәрдә көрситилишичә, хитай һөкүмити йеқинқи бир қанчә күндин буян лю шавбониң аялини нәзәрбәнд қилипла қалмастин, униң барлиқ достлири һәм қоллиғучилирини тутуп кәткән. Йәнә нурғунлиған кишилик һоқуқ паалийәтчилири, адвокатлар из - дерәксиз йоқап кәткән. Нобел тинчлиқ мукапати йиғиниға тәклип қилинған хитайдики 143 нәпәр кишиниң бәрсиму чеградин чиқалмиған. Хитай кишилик һоқуқ паалийәтчиси яң җйәнли буниңға қарита " хитай һөкүмити ичидикиләр тешиға чиқалмайдиған берлин теми пәйда қилди. Буниңдин хитай һөкүмитиниң кишилик һоқуқ көз қаришиниң нәқәдәр начарлиқини пүтүн дуня көрди" дегән. 

Германийидики кишилик һоқуқ тәшкилатлиридин хәтәр астидики милләтләрни қоғдаш тәшкилати хитайниң кишилик һоқуқ дәпсәндичилики вә тутқун қилиш қилмишлириға наразилиқ билдүрүш йүзисидин 12 - айниң 10 - күни хитайниң берлиндики әлчиханиси алдида намайиш елип баридикән. Д у қ вә явропа шәрқий түркистан бирлики тәшкилатиму 12 - айниң 10 - күни германийиниң мюнхен шәһиридә намайиш елип баридикән.