Nurul islamning xitay türmisi heqqide bir parche mexpiy xet qaldurghanliqi melum

Mezkur xette uning qandaq qéyin-qistaqlargha duchar bolghanliqi we bashqa Uyghur mehbuslarning ehwalimu otturigha qoyulghan iken.

Sherbazxanning oghli nurul islamning bu yil 13-noyabir xitay türmiside ölüp ketkenliki we uning jesitining a'ile tawabi'atlirigha qayturup bérilmigenlikini ashkarilan'ghan idi.

Sherbazxan aldinqi küni Uyghur kishilik hoquq programmisigha yollighan parche xétide, oghlining türmidiki waqtida bir parche mexpiy xet qaldurup ketkenliki mexpiy xetning mezmunidin toluq waqip bolghanliqi, xette xitay türme da'irilirining jinayi qilmishlirigha a'it tepsilatlar barliqini bildürgen.

U bügün ziyaritimizni qobul qilip, mezkur mexpiy xet heqqidiki sözlerning rastliqini xetning nöwette özining qolida emesliki, emma xetning mezmunidin toluq xewerdar ikenlikni bildürdi.

Sherbazxanning Uyghur kishilik hoquq programmisigha yollighan xétide ademning diqqitini alahide jelp qilidighan muhim bir nuqta bolsa, Uyghur élidiki türme da'irilirining mehbuslarning ichki ezalirini sétish qilmishigha arilashqanliqi heqqidiki mezmunlardur.

Xette mundaq déyilgen: türme bashqurush organliri börek, köz we qanlarni qanunsiz sétish sodisigha arilashqan. Köpligen azsanliq millet mehbusliri jismaniy jehettin kemtük bolup qalghan.

Biz bu xette otturigha qoyulghan yuqiriqi mezmunlarni öz aldimizgha delilleshke hazirche amalsiz. Halbuki, ilgiri bezi metbu'atlarda xitay türmilerdiki adem ichki ezalirini qanunsiz sétish qilmishigha a'it xewer bésilghan idi.

Bash shtabi amérika paytexti washin'gton alahide rayonigha jaylashqan “Ölchem” heptilik zhurnilida “Shinjangche tertip: béyjing siyasiy mehbuslardin organ yighiwalidighan yéngi chégra” namliq bir tepsiliy xewer bérildi.

Xewerde eyni chaghda ürümchide saqchi bolup ishligen nijat abdurehim we doxtur enwerlerning eslimisi asasida xitay da'irilirining siyasiy jinayetchilerge ölüm jazasi ijra qilin'ghanda mehbus jan üzüshtin ilgiri börek yaki bashqa ichki erzlirini opératsiye qilip éliwélip doxturxanigha salidighanliqi ilgiri sürülgen.

Uningdin bashqa xitayda “Bid'et teshkilat” dep men'i qilin'ghan falungong teshkilatimu xitay saqchi da'irilirining jaza höküm qilin'ghan falun'gongchilar ezalirining ichki ezalirini opératsiye qilip éliwélip satqanliqini dunyagha ashkarilighan idi.

“5-Iyul ürümchi weqesi” ge chétilip ölümge buyrulghan mehbuslarning bu xil qismetlerge yoluqqan yaki yoluqmighanliqi hazirche bizge qarangghu.

Halbuki, sherbazxan amérikidiki Uyghur kishilik hoquq programmisigha yollighan xétide xitay da'irilirining Uyghur tutqunlarning ichki ezalirinimu sughurup élip satqanliqini ilgiri sürgen.

Sherbazxanning oghli nurul islam 2009-yili 27-iyul “5-Iyul weqesi” ge chétilip qolgha élin'ghan we 2010-yili 4-ayda muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan idi.

Sherbazxanning ötken hepte radi'omizgha bildürüshiche, uning oghli nurul islam sherbazxan bu yil 13-noyabir kech sa'et 10 da ürümchidiki “1-Türme” doxturxanisida hayatidin ayrilghan.

Sherbazxanning xet heqqide dep bergenlirige qarighanda, nurul islam ölüsh aldida qaldurup ketken mexpiy xétide ikki yérim yilgha yéqin xitay türmiside yétish jeryanida her xil qéyin qistaqlargha élin'ghanliqini yazghan.

Uning déyishiche yene, xette bu yilliq qurban héyt mezgilide türmide héyt namizi oqushqa urun'ghan Uyghurlarmu qattiq tayaqqa bésilghanliqi xatirilen'gen iken.

Sherbazxan 2010-yili 10-iyun xitaydin mejburi chiqiriwétilgendin kéyin, nöwette pakistanning penjab ölkisi rawalpindi rayonida turup oghlining dewasini dawamlashturmaqta. Biz bu heqte yenimu ilgirilep melumat bérishqa tirishimiz.