Obama islam dunyasigha qarita ehmiyetlik nutuq sözlidi

6 - Ayning 4 - küni, prézidént obama misirning dangliq xelqaraliq uniwérsitéti qahire uniwérsitétida pütün islam dunyasigha atighan meshhur nutqini sözligen körünüshlerdin biri.

Omabaning nutqi misir, se'udi erebistani, qatar we barche ereb döletlirining téléwézor qanallirida neq meydanda bérildi.

Obama nutqining mezmuni

Obama islam dunyasigha qaratqan nutuqini yette chong mesilige ixchamlighan bolup, ular: térrorchiliqqa qarshi turup, tinchliqni qoghdash, pelestinde, isra'iliye - pelestindin ibaret ikki döletning qed körürüp turushini emelge ashurush, iranning yadro énérgiye programmisining xetirining aldini élish, din tallash we diniy pa'aliyetler bilen shoghullinish erkinlikini qanat yaydurush, diniy özgichiliklerge chek qoymasliq, démokratiyini dunyaning hemmila jaylirida emelge ashurup, xelqning erkin yashash höriyitini qoghdash, ayallarning hoquqini qoghdash, ularning diniy qiyapetlirige we bilim élish erkinlikige chek qoymasliq, iqtisadni janlandurup, bar imkaniyetlerdin paydilinish hemde döletler ara hemkarliqni janlandurush qatarliq mawzularda tepsiliy sözlendi.

Amérika islamgha qarshi emes

Obama mundaq dédi:" ilgiri amérika kon'griside bir musulman eza bolghan bolup, u kishi yénida qur'an kerimning bir nusxisini saqlighan iken. Qur'an kerimning bu nusxisi hazirmu u kishining kitabxanisida saqilip kelmekte. Men islam dinini islam wehiyisi chüshken jaygha kélishtin burun üch qit'ede yaxshi tonughan idim. Mendiki bu melumat amérikining islam dinining heqiqiti bilen tamamen maslishidighanliqigha bolghan ishenchimni ashuridu. Amérika dunyaning qandaqla yéride bolmisun, islamning heqiqiy süritini bormilap körsitidighan xahishlargha qarshi turidu. Lékin musulmanlarni medeniyetsizler dep süpetlesh oghra bolmighandek, amérikini impératorluq dep chüshinishmu toghra emes. Melumki, amérika dunya tereqqiyatining asasliq menbi'i sanilidu. Men impératorluqqa qarshi qanliq qozghilanglarni kötürüp, démokratiyini emelge ashurghan we hemme barawer bolidighan adaletni berpa qilghan zéminde tughuldum. Amérika ittipaqdash shitatlardin birlikke kelgen démokratik bir dölet. Heq - hoquqta hemme oxshash. Hetta men barak hüseyn obama bu döletke prézidént bolup saylandim. Amérikida yette milyon musulman yashaydu, her bir wilayette meschitler tépilidu, musulman ayallar we qizlar musulmanche kiyinishtin men'i qilinmaydu. Insanlar qaysi din we qaysi millettin bolmisun, amérikida barawer yashash hoquqigha ige. Amérika musulmanlargha yaki islamgha qarshi emes, lékin dinni yaman gherez bilen qollinidighanlargha qarshi turidu. Bu mawzuda siler bilen hemmimiz birmiz. Radékalliqqa we térrorluqqa hemme birlikte qarshi turishimiz lazim. Pütün dinlar radékalliqqa qarshi turidu. Qur'an kerimde:' kimki naheq adem öltürmigne yaki yer yüzide buzghunchiliq qilmighan bir ademni öltürse, u pütün insanlarni öltürgendek bolidu, kimki bir ademni tirildürse ( qutquzsa) , u pütün insanlarni qutquzghandek bolidu' déyilgen. Heqiqiy islam yiriklikke we radékalliqqa qarshi turidu. Islam dinining we musulmanlarning adalet we tinchliqperwerlikini ötmüshlerde ispaniye we qurtubilerde yürgüzgen hökümranliqidin biliwalghili bolidu. Lékin elqa'ide naheq adem öltürgenliki üchün amérika ulargha qarshi urush achti. Kélidighan yilning kirishi bilen gü'entanamo türmisi taqilidu.""

Pelestin döliti qurush amérikining arzusi

Obama yene mundaq dédi:" amérikining isra'iliye bilen bolghan küchlük munasiwitini hemme yaxshi bilidu. Bu ortaq medeniyet we ortaqqa tarixqa munasiwetlik ish. Shunimu onutmasliq kérekki, yehudiylar ötmüshlerde köp qirghinchiliqlargha uchrighan bir xelq. Pelestinlermu hazir chédirlargha panahlinishqa mejbur bolup köp qiyinchiliqlarni tartmaqta. Pelestin döliti qurulup, isra'iliye - pelestin ikki döletning tinchliq ichide ötüshi üchün hemme birge ishlishimiz lazim. Qudus shehirining musulmanlar, xristi'anlar we yehudilardin ibaret ibrahim eleyhissalamning ewladliri menggülük yashaydighan tinchliq zémini bolushi üchün tirishimiz. Pelestin zémini musulmanlar, xristi'anlar we yehudiylar üchün muqeddes zémin hésablinidu. Isra - miraj qissiside, musa, isa we muhemmed (eleyhissalam) lerning irusalimda birge namaz oqughanliqi bayan qilinidu. Radékalliqqa qarshi turup, öz ‏ - ara bir - birige kengchilik qilish bilen ötüsh heqiqiy tinchliqning yolidur. Qur'an kerimde:' i insanlar! biz silerni adem bilen hewwadin ibaret bir er, bir ayaldin yarattuq, öz ‏ - ara tonushushunglar üchün silerni nurghun millet we uruq qilduq' déyilgen. Tewratta:' hemminglar (tinchliqni emelge ashurüshtin ibaret) bir ghaye üchün birlishinglar' déyilgen. Injilda:' yer yüzige tinchliq élip kelgüchilerge mubarek bolsun' déyilgen."

Démokratiye pütün xelqning heqqi

Obama sözining axirida mundaq dédi:" dunyaning qandaqla yéride bolmisun, démokratiyning endizisi birdur. Hakimiyet üstidikiler buni shundaq emeliyleshtürüshi lazim. Bezi kishiler hoquqqa chiqishtin burun démokratiyini qoghdaydu. Emma hoquqqa chiqqinidin kéyin, bashqilarning heq - hoquqlirini barche wehshilik bilen depsende qilmaqchi bolidu. Bu démokratiyining rohigha oyghun emes. Xelqning hakimiyitini qoligha alghan kishilerning hemmisige éytimenki, xelqning heq - hoquqlirigha hörmet qilinglar, zorluq bilen idare qilish bilen emes, belki xelqning xalishi bilen hökümranliq qilidighan bolunglar. Az sanliqlarning heq - hoquqlirini qoghdash bek muhim mesile. Siler omum xelqning menpe'etini özünglarning we siler mensup bolghan partiyining menpe'etidin üstün tutushunglar lazim. Bundaq bolmaydiken, heqiqiy démokratiyini tapqili bolmaydu."