Béyjingdiki bir Uyghur erzdarning amérika prézidénti obamagha yazghan xéti

Bulardin beziliri erzdin waz kéchip yoqsuzluq we heqsizliqqa bash égip yashash yolini tallisa, yene beziliri xelq'ara axbarat wasitiliridin paydilinip, özini weyranchiliqqa uchratqan xitay döliti üstidin dunya-jama'etchilikige shikayet qilmaqta. Mana bulardin biri, yeken nahiyisining odanliq yézisidin yasinjan sadiqtur. Tartiwélin'ghan 26 mo térilghu yérining dawasini 14 yildin béri axturalmay kelgen yasinjan, yéqinda amérika prézidénti barak obamagha bir parche xet yazghan. U xétide xitay dölitining Uyghurlargha éghir zulum séliwatqanliqini pash qilip, amérika dölitining Uyghurlarning insani heq-hoquqlirigha köngül bölüshini we xitaygha bésim ishlitishini telep qilghan.

Yasinjan obamagha yazghan xétide, aldi bilen özini we erzini qisqiche tonushturup ötken. Uning xétide bildürülüshiche, yasinjan yeken nahiyisining odanliq yézisidin, u 1996-yili herbiylikke qatnashqan. 3 Yil herbiy septe turghandin kéyin, 1996-yili herbiy septin boshan'ghan. Uning nopusi yézida bolghachqa, uninggha xizmet bérilmigen. Uning xitay sepdashliri jama'et xewpsizlik orunlirida saqchi, ot öchürüsh etretliride xizmetchi bolup ishqa orunlashqan؛ emma yasinjan kentning ishik baqarliqigha mingbir musheqqette orunlashqan؛ kent uni ishik baqarliqqa orunlashturghachqa uning 26 mo térilghu yérini éliwalghan. Bir yildin kéyin kent yasinjanning ishik baqarliq xizmiti üchün ma'ash bérelmigen we xizmitidin boshatqan؛ emma uning 26 mo térilghu yérini qayturup bermigen. Yéri qoldin kétish bilen yashash imkanidin ayrilip qalghan yasinjan ehwalini yerlik her derijilik hökümet organlirigha shikayet qilghan. Yerlik da'irilerning quruq wede, yalghan bayanliridin bizar bolghan, yasinjan ümidini merkizi hökümetke baghlap béyjinggha seper qilghan. U döletlik erziyet idarisi, j x ministirliqi, ormanchiliq nazariti we yéza igilik ministirliqi qatarliq orunlardin erzining hel qilinishi heqqide yolyoruq we testiq xéti élip 2006-yili yurti yeken'ge qaytip barghan. Yerlik da'iriler uning qolidiki barliq qeghezlerni yighip exletke tashliwetkendin kéyin, uninggha bir ayliq qamaq jazasi bergen. U bu yil 11-ayda béyjinggha 6-qétim kélip, merkizi hökümet organlirining yolyoruqining töwende aqmighanliqini we özining qanunsiz erz qildi dep qamap qoyulghanliqini munasiwetlik organlargha melum qilghan. Bu qétim u merkizi hökümet organliridiki xadim we saqchilarning hujumigha uchrap, éghir halda zeximlen'gen.

Xette bayan qilinishiche, nöwette yasinjan xitayning qanun-tüzümliridin pütünley ümidsizlen'gen. U obamagha yazghan xétide xitayning bir qanun döliti emes, saqchi döliti ikenlikini, xitayda kishilerning qanun bilen emes, yalghanchiliq, aldamchiliq we zorawanliq bilen bashquruluwatqanliqini pash qilghan. U , xitayda puqralar hoquqining éghir depsende boluwatqanliqini, bolupmu az sanliq millet puqralirining bozek qiliniwatqanliqini, özi duch kelgen heqsizliqning buninggha peqet bir misal ikenlikini sherhlep ötken.

Yasinjan yene özining xitayda yashashtin bizar bolghanliqini, xitay puqrasi bolup qalghanliqigha pushayman qilidighanliqini bayan qilghan. U yene , özining dunyadiki herqandaq bir namrat we qalaq dölette yashashqa razi ikenlikini, emma xitay dölitining puqrasi bolushtin nomus qilidighanliqini bayan qilghan. Yasinjan xétide, amérikining dunyada erkinlik we insan heqliri mesiliside ülge bir dölet ikenlikini, shunga xitayning teshwiqatlirida amérikining her waqit tenqidke uchraydighanliqini, özining bu tenqidlerge qet'iy ishenmeydighanliqini bayan qilghan. Amérikidin Uyghurlarning insan heqliri weziyitige köngül bölüshni we Uyghurlarning heq-hoquqining depsende qilinishigha süküt qilmasliqini telep qilghan yasinjan xétini mundaq axirlashturghan: yashisun amérika! yashisun amérikidiki qanun we adalet!

Yuqirida erzdar yasinjan sadiqning amérika prézidénti obamagha yazghan xétining asasi mezmunini tonushturduq.