Adetlen'gen yalghanchiliqmu yaki yene bir qétimliq aldamchiliqmu?

20‏ - Esirning 60‏ - yillirida li fingdin öginish we mawzédung eserlirini öginish, 70‏ - yillarda dajeydin öginish junggoda but yasap chiqish we butqa choqunushni emeliyleshtürüsh dep atilatti. Zaman 80‏ - yillargha kirgende hazirqi shinjin shehiri iqtisadi islahat siyasitini emeliyleshtürüshning ülgisi qilindi.

Dölet bashqurush en'enisi yaki dölet bashqurush neziriyisi yaki dölet bashqurush idé'ologiyisi muqim bolmighan yaki medeniyet asasliri kemchil bolghan bir dölette yolgha qoyulghan nispi halda özgirip turidighan, kérek bolghanda ishlitip, kérek bolmighanda chöriwétidighan tejribichilikke tayinip dölet bashquridighan xitay mustemlikichiliri yéqinda xitay kommunistik partiyisi xunen ölkilik komitétining sékritari jang chünshenning aghzi arqiliq 2008‏ - yili 8‏ - ayning 31‏ - küni junggo jem'iyitige bir xewer tarqatti. Bu kishi xunende" idiyini azat qilish, muhakime qilish" herikiti qozghimaqchi boldi.

Bu kishi "idiyini azat qilghan"da "hoquqni puqralargha qayturup bérish" ke "dawamliq diqqet qilip awwal menpe'etke érishküchilerning menpe'et qoghlishish xahishini cheklep, hoquqni puqralargha qayturup bérishke étibar bérip sotsiyalistik démokratiyini zor kuch bilen tereqqi qildurimiz" dep körsetti. Bu kishining nutqi béyjingning siyasiy yüzlinishige qiziqiwatqan kishilerning diqqitini tartti. Bu kishiler höküm qilip:" jungnenxey yil axirida hoquqni puqralargha qayturup bérish" tin ibaret siyasiy tüzülme islahatini yolgha qoyamdu? dep so'al qoyushti.

Junggo jem'iyitini analiz qilghanda, mawzédung dewri, néme xu jintaw dewri deydighan ibarilerni zaman, makan munasiwetliri ichige qoyup analiz qilishqa muwapiq bolmaydu. Chünki dewirlerge ayrish üchün ayrilghuchi dewer zaman, makan xaraktérlik yaki siyaset xaraktérlik tüplük özgirish hasil qilghan bolushi lazim. Mesilen, rusiye jem'iyitini lénin, stalin dewri, nikita xiroshshiw dewri, gorbachiw, yilitsin dewri deydighan dewirlerge tamamen ayrish mumkin. Junggo jem'iyiti mawzédung hökümranliqining axirqi mezgilidin xu jintaw hökümranliqining bügün'giche mahiyetlik özgirish hasil qilmighan jem'iyettur.

Meyli démokratik ellerde bolsun yaki hakim mutleq tüzümlük ellerde bolsun jem'iyet tereqqi qilishi kérek. Nuqul iqtisadi tereqqiyat waqitliq bolup qalidu. Meniwiyetning tereqqi qilishi bilen maddi'iyetning tereqqi qilishi birdek bolushi kérek déyilidighan bolsa, junggoda maddi'iyet tereqqi qildi, lékin meniwiyet boghup tashlandi. Junggoda maddi'iyetning tereqqi qilishi bir putluq yol méngishqa oxshap qaldi. Her qandaq tereqqiyat sobéktip tirishchanliqning netijisi déyilgendimu, mubada ziddiyetlik obyéktip ré'alliqning tereqqiyat teleplirige sel qarilidighan bolsa, tereqqiyatqa donkixotche, akiyuche mu'amile qilish otturigha chiqatti. Junggoda shundaq bolmidimu?

Bu menidin éytqanda, ré'alliqning tereqqiyat telepliri yaki qudretlik bir partiyining yaki qudretlik bir armiyining iradisige baghliq bolmaydighan peqet özige xas ichki qanuniyetlerning rol oynishi arqiliqla royapqa chiqatti. Bir jem'iyetning tereqqiyati bir partiyining yaki bir armiyining iradisige baghliq bolupla qalidighan bolsa, mawzédungning sinipi küresh telimati junggoda iptida'iy kapitalizmning ötkünchi dewrige orun bermigen bolatti.

Dölet bashqurush dégenlik, ré'alliqni asas qilish, ziddiyetlik obyéktip ré'alliqning teleplirige maslishish we ziddiyetlik xahishlirini ümidlik nishan'gha yéteklesh dégenliktur. Lékin buning menisi hazirghiche junggo rehberlirining kallisida tejribichilikke barawer bolup kelgen. Mubada xitay mustemlikichiliri démokratik islahat élip bérishqa tereddut qilghan bolsa, buning uchun xunen ölkisini we jang chünshen ependini ülge qilip tikligen bolsa undaqta, ré'alliqning teleplirige jawab bérishke mejbur bolup qaldimu?

Mawzédung hökümranliq qilghan mezgilde sinipi küresh, ding shawping hökümranliq qilghan mezgilde iqtisadi islahat, jang zémin hökümranliq qilghan mezgilde dunya soda teshkilatigha eza bolup kirish, xu jintaw hökümranliq qiliwatqan mezgilde yer sharilishish, démukratik islahat élip bérish kün tertipke qoyulamdu ‏ - qandaq? eger shundaq yolgha qoyulidighan bolsa, bu adetlen'gen yalghanchiliq bolup qalamdu yaki yene bir qétimliq aldamchiliq bolup qalamdu?