خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىنىڭ ئەمەلدارى كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىنىڭ تەنقىدىگە ئۇچرىدى

• مۇخبىرىمىز جۈمەنىڭ بۇ ھەقتىكى تولۇق مەلۇماتى
• Download story audio

بېيجىڭ شەھىرىنىڭ باشلىقى ۋە بېيجىڭ 2008 ئولىمپىك يىغىنى كومىتېتىتىنىڭ باشلىقى ۋاڭ چىسەن 2004 – يىلى 29 – ئاۋغۇست كۈنى گرېتسىيىنىڭ پايتەختى ئافېنادا ئولىمپىك بايرىقىنى لەپىلدەتمەكتە. AFP

خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىنىڭ بىر يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارى، كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىغا 2008 - يىللىق بېيجىڭ ئولىمپىكىنى ئۆزىنىڭ ئىجتىمائىي پائالىيەتلىرىنىڭ مەركىزى نۇقتىسى قىلىۋالماسلىق توغرىسىدا ئاگاھلاندۇرۇش بەرگەنلىكى ئۈچۈن، جۈمە كۈنى، خەلقئارادىكى نوپۇزلۇق ئىككى كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتى، مەزكۇر ئەمەلدارنى قاتتىق تەنقىد قىلدى.

Hein Verbruggen: "خەلقئارا ئولىمپىك ھەرىكىتىنىڭ غايىسىنى ۋە خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىنىڭ ئەخلاق پرىنسىپىنى ئىنكار قىلدى"

13 ‏- ئىيۇل جۈمە كۈنى، نوپۇزلۇق كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىدىن بولغان، خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق ئىتتىپاقى (The Internatioanl Federation for Human Rights FIDH,) ۋە دۇنيا تەن جازاسىغا قارشى تۇرۇش جەمئىيىتى ) (World Organisation Against Torture, OMCT، خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتى 2008 - يىللىق بېيجىڭ ئولىمپىكىنىڭ باش ئۇيۇشتۇرغۇچىسى ھېين ۋېربرۇگېنگە(Hein Verbruggen) ئوچۇق خەت يېزىپ، ئۇنىڭ كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىنى ئاگاھلاندۇرۇپ ئېيتقان سۆزلىرى، خىتايدىكى كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىنى تېخىمۇ ئەۋجىگە چىقىرىدۇ، دەپ، تەنقىد قىلدى.

ئۇلار، ئولىمپىك كومىتېتى ئەمەلدارى ۋېربرۇگېڭە يوللىغان ئوچۇق خېتىدە، ئۇنى خەلقئارا ئولىمپىك ھەرىكىتىنىڭ غايىسىنى ئىنكار قىلدى ۋە خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىنىڭ ئەخلاق پرىنسىپىغا ئاسىيلىق قىلدى، دەپ كۆرسەتتى.

فرانسىيە ئاگېنتلىقىنىڭ 13- ئىيۇلدىكى مەلۇماتىدا كۆرسىتىلىشىچە، بۇ كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى يەنە ۋېربرۇگېننى، خىتايدىكى كىشىلىك ھوقۇق ھىماتچىلىرىنىڭ ئولىمپىك نامىدا تەھدىتكە ئۇچراۋاتقان ئەھۋالىنى تۈزىتىشكە چاقىرغان.

ئۇنىڭدىن باشقا مەزكۇر تەشكىلاتلار يەنە، خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىنى، بۇ كومىتېتنىڭ بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ كىشىلىك ھوقۇق ھىماتچىلىرىنىڭ ھوقۇقىنى قوغداش خىتابنامىسىنى قوللايدىغانلىقىنى ئاشكارا ئېلان قىلىشقا قىستىدى.

ئولىمپىكنىڭ ئەڭ ئەقەللىي شەرتى-شەخسىنىڭ قەدىر ‏- قىممىتىنى قوغداش

ئۇلار، ۋېربرۇگېنگە يازغان ئوچۇق خېتىدە "سىزنىڭ ئولىمپىك يىغىنىنى كىشىلىك ھوقۇقنى تەرغىب قىلىش سەھنىسى قىلغۇچىلارغا قويغان سوئالىڭىز، ۋە يەنە، بېيجىڭ ئولىمپىك يىغىنىنى تەشكىللەش كومىتېتىنى كىشىلىك ھوقۇق ئىشلىرىنى نەزەردىن ساقىت قىلىشقا ئۈندەشلىرىڭىز، ئاللىبۇرۇن كىشىلىك ھوقۇق ھىماتچىلىرىنى سىستېمىلىق باستۇرۇپ كېلىۋاتقان خىتاي ھاكىمىيىتىنىڭ يۈرگىنى تېخىمۇ قاپتەك قىلىۋېتىشى مۇمكىن" دەپ ئوتتۇرىغا قويۇلغان.

خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق ئىتتىپاقى ۋە دۇنيا تەن جازاسىغا قارشى تۇرۇش جەمئىيىتى يەنە، " شەخسىنىڭ قەدىر ‏- قىممىتىنى قوغداشنىڭ بولسا ئولىمپىكنىڭ ئەڭ ئەقەللىي شەرتى "ئىكەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ " سىزنىڭ مۇشۇنداق پرىنسىپلار ئاساسىدا قۇرۇلغان تەشكىلاتلارنىڭ پائالىيەتلىرىگە 2008- يىللىق بېيجىڭ ئولىمپىكىدە ئورۇن يوق، دەپ ئېيتقانلىرىڭىزدىن بەكمۇ تەشۋىشلەندۇق" دەپ كۆرسەتكەن.

كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى "ئىنسانپەرۋەرلىك، دوستلۇق، شەخسنى ھۆرمەت قىلىش ئولىمپىك غايىسىنى تۇغدۇرغان"

ۋېربرۇگېن 5- ئىيۇل گۋاتېمالا شەھىرىدە خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىنىڭ قۇرۇلتىيىدا، 2008- يىللىقى بېيجىڭ ئولىمپىكىنىڭ كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى تەرىپىدىن سىياسىي ۋە ئىجتىمائىي پائالىيەتلەر ئۈچۈن سەھنە سۈپىتىدە ئىشلىتىلىۋاتقانلىقىنى، بۇنىڭ بەكمۇ ئەپسۇسلىنارلىق ئىش ئىكەنلىكىنى كۆرسەتكەن ۋە كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتچىلىرى كۈنتەرتىپكە قويغان مەسىلىلەرنىڭ گەرچە مۇھىم بولسىمۇ، ئۆزلىرىنىڭ ئولىمپىكىنى غەلىبىلىك ئۆتكۈزۈشتىن ئىبارەت نېگىزلىك پوزىتسىيىسىگە دەخلى قىلىشىغا يول قويۇلمايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن بولۇپ، ۋېربرۇگېن يەنە، بېيجىڭ ئولىمپىكىنى تەشكىللەش كومىتېتى چوقۇم ھەرىكەتكە كېلىپ كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى كۈنتەرتىپكە قويغان ئىشلارنى نەزەردىن ساقىت قىلىشى كېرەك دەپ تەكىتلىگەن ئىدى.

خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق ئىتتىپاقى ۋە دۇنيا تەن جازاسىغا قارشى تۇرۇش جەمئىيىتى ۋېربرۇگېنگە يازغان ئوچۇق خېتىدە بۇنىڭغا جاۋاب بېرىپ: "بىزنىڭ قارىشىمىزچە، ئىنسانپەرۋەرلىك، دوستلۇق، شەخسنى ھۆرمەت قىلىش قاتارلىقلار ئولىمپىك غايىسىنى تۇغدۇرغان بولۇپ، بۇنى 'ئەپسۇسلىنارلىق 'دەپ سۈپەتلىمەك ھەرگىزمۇ مۇۋاپىق ئەمەس " دەيدۇ. (جۈمە)