Uyghurlarning olimpik ghelibisi toghrisida ruqiye xanim bilen söhbet

Kanada parlamént ezasi péggy nash xanim, hüseyin jélil mesiliside xitaygha qarita bésimni qaytidin kücheytishke ündesh namayishida.

 Bu heriketlerde kütülgen ümid néme idi? némiler qazinildi? bu heqte kanada Uyghur jemiyitining bashlighi ruqiye turdush xanim bilen söhbet ötküzduq.

So'al: béyjing olimpiki ayaqlashti, xitay olimpikning ghelibilik ayaqlashqanliqini ten - tene qiliwatidu, xelq'arada herxil qarashlar mewjut. Siz béyjing olimpikining netijisige qandaq baha bérisiz?

Jawab : xitay béyjing olimpiki arqiliq iqtisadiy jehettiki we téxnika jehettiki tereqqiyatini dunyagha namayen qildi. Bu xitayning béyjing olimpikidiki ghelibisi؛ xitay olimpik arqiliq yene, medeniyet jehette, jümlidin ang jehette, téxi köp arqida ikenlikini ashkarilidi. Olimpik jeryanida yüz bergen bir qisim saxtipezlikler, hökümet teripidin bérilgen, emma emeliyleshmigen wediler, xitayning bu jehettiki ajizliqlirini ashkarilidi. Birla misal alsaq, xitayning olimpik jeryanida héchqandaq bir namayishqa yol qoymighanliqining özila xitayning ténch we saghlam bir jemiyet emeslikini körsetti. Qisqisi xitayning öz xelqini adaletke tayinip emes qoral küchige tayinip ita'et qildurup kéliwatqanliqini dunyagha ashkarilidi.

So'al : dunya Uyghur qurultiyi béyjing olimpikigha qarshi izchil qarshiliq körsitip keldi. Bu heriketliride kütken ümidi néme idi? netije néme boldi?

Jawab: déginingizdek béyjing olimpikigha qarshi meydanda pa'aliyetlerni élip barduq, olimpikning bikar qilinishini telep qilduq, asasliq meqsitimiz olimpik mezgilidin paydilinip sherqi türkistan mesilisini xelq'ara jama'et pikrining kün tertipige ekilish, Uyghur mesilisini dunyagha keng kölemde tonutush idi. Bu meqsitimizge asasen dégüdek yettuq.

Xitay 11 ‏ - séntebir weqesige qeder sherqi türkistan mesilisini dunyadin izchil yoshurup kelgen, sherqi türkistan dégen namni tilgha élishtinmu özini qachurup kelgen. 11 ‏ - Séntebirdin kéyin sherqi türkistan mesilisining mewjutluqini étirap qilghan bolsimu uni bezide kichiklitip, bezide yoq körsitip kelgen. Xitay olimpikqa bir yil qalghanda olimpik bixeterlikige 1 ‏ - derijilik tehdit sherqi türkistan térrorchiliri dep eyiblep keldi, bu arqiliq xitay, sherqi türkistan musteqilliqi dégen bir mesilining mewjutluqini yüksek ton bilen ashkarilidi. Uning üstige sherqi türkistan mesilisining xitaydiki birinchi derijilik jiddiy mesile ikenlikini wasitilik étirap qildi. Buning netijiside pütün dunya metbu'atida, Uyghur mesilisi bügün'ge qeder körülüp baqmighan derijide keng kölemlik xewer we mulahize témisi boldi. Bu, biz - Uyghurlar olimpikte érishken netijilerdin biri.

So'al: Uyghurlarning olimpikta érishken netijiliri süpitide yene némilerni tilgha élish mumkin?

Jawab: eng muhimi dunya olimpik jeryanida Uyghurlarning musteqilliq iradisidin herqandaq bésim astidimu waz kechmeydighanliqini kördi. Qeshqer we kuchadiki weqeliri Uyghurlarning milliy musteqilliq iradisining qet'iy we texirsizlikini pütün dunyagha jakarlidi we ispatlidi. Bu Uyghurlarning olimpikta érishken eng chong utuq hésablinidu.

Buningdin bashqa xitay hazirgha qeder xitay özlirige qarshi qoralliq küresh qiliwatqan Uyghur musteqilchilirini térrorchi dep eyiblep kelgen. Qeshqer, kucha weqeliri asasliq xitay esker we hökümet orunlirigha qarshi yüz bergechke, xitayning eyiblimilirimu emeliy herket arqiliq inkar qilindi. . Yeni qeshqer - kucha weqeliri sherqi türkistan musteqilliq kürishige chüshken bir qisim gumanlarni yeshti.

So'al: olimpikqa yéqinlashqanda Uyghur pa'aliyetchiliri herxil shekilde qarshiliqlar körsetti, sizche bularning ichide eng zor tesir peyda qilghini qaysi?

Jawab: elwette, 4‏ - awghust semen yoli weqesi we 10 - awghust kucha weqesi . Olimpik mezgilide körülgen milliy qarshiliq heriketliri ichidiki eng tesirlik weqeler yene, kuchadiki saqchi we hökümet orunlirigha qarshi hujumda ikki neper qiz barliqi, türkiyidiki namayishta memet tursun isimlik namayishchining özige ot qoyghanliqi.

So'al: yene olimpik mezgilide güzelnur turdi isimlik bir qizning ayropilan bulashqa urun'ghanliqi, olimpikqa hujum qilishni pilanlighan ikki qoralliq guruppining qolgha élin'ghanliqi xewer qilindi, andin türkistan islam partiyisi namida bayanatlar élan qilindi. Sizche olimpik mezgilide Uyghurlar teripidin bérilgen bayanlar we heriketler ichide Uyghur milliy herikitige selbiy tesir bergenliri boldimu?

Jawab: xelq'ara metbu'atni izchil közitip turdum, menche mundaq bir ehwal bolmidi. Bu heqtiki barliq xewer we heriketler, dunya jama'itining sherqi türkistan weziyitige merkezlishishige sewep boldi. Qeshqer - kucha weqelirining tesadipiy bir herket emes؛ milliy herket ikenliki we erkinliki kürishi ikenlikining keng kölemde bilinishige sewep boldi.

So'al: Uyghur teshkilatliri olimpik mezgilidiki heriketliridin chiqarghan bir ders yaki xulase barmu?

Jawab: bu heqte teshkilatlirimiz mexsus bir muzakire élip barmidi, bundin kéyin élip bérishi mumkin. Méning shexsiy qarishim: mesilimizni dunyagha anglitishta weten ichidiki heriketlerning muhim orunda turidighanliqi yene bir qétim ispatlandi.