Ölümge buyrulghan 4 Uyghurning heriketliri heqqidiki melumatlar élan qilindi
2011.02.24

Ötken yili Uyghur élining, aqsu, qeshqer, xoten we qumul qatarliq wilayetliride arqa-arqidin xitaygha qarshi hujum qilish weqeliri yüz bergen. Xitay hökümiti bu weqelerdin aqsudiki weqedin bashqilirini axbarattin yoshurun tutqan, mezkur weqelerning bir qismi radi'omiz we bezi ijtima'iy axbarat wasitiliri arqiliq dunyagha ashkarilan'ghan idi.
Bu qétimqi xewerlerdin melum bolushiche, aqsudiki partlitish weqesige chétishliq kishilerning sani 6 neper, bular ghopur semet, turghun turdi, abdulla tunyaz, yasin qadir, exmet memet we exmet qurbandin ibarettur. Bulardin abdulla tunyaz hujumni pilanlighuchi we guruppining yétekchisidur؛ exmet qurban bolsa, partlatquch bombini yasighan. 19-Awghust küni etigen sa'et 9:30 da, bulardin 5 nepiri partlitish élip bérilghan neq meydanda hazir bolghan. Ikki nepiri etrapni közetken we qomandanliq qilghan؛ 3 nepiri hujumni ijra qilghan. Hujumni ijra qilghuchilardin exmet memet bilen ghopur semet, xitayning amanliq xadimi bilen birlikte neq meydanda ölgen, turghun turdi yaridar halette esirge chüshken. Qalghan ikki nepiri yeni abdulla tunyaz bilen yasin qadir özlirini daldigha alghan؛ emma ular weqedin 3 kün kéyin tutulghan.
Xitayning aqsu ottura sot mehkimisi bulardin yaridar turghun turdi we guruppa bashliqi abdulla tunyazni ölüm jazasigha, partlatquchni yasighan exmet qurban, weqe meydanida hemkarlashqan yasin qadirni 2 yilliq kéchiktürme ölüm jazasigha höküm qilghan. Eyni chaghdiki igiligen melumatlirimizda, igerchide yüz bergen partlitish weqesidin bir hepte burun, aqsuning yarbagh yézisida pida'iylargha a'it bir qoral iskilati tépilghanliqi we saqchilar bilen pida'iylar arisida étishish bolghanliqi, bu weqede ölgen we yarilan'ghanlar arisida ayallarningmu barliqi ashkarilan'ghan idi. Emma, xitayning bu qétimqi xewerliride bu heqte héchqandaq melumat bérilmigen.
Tünügünki xitay xewerliride xotende yüz bergen, 2-noyabir qatnash saqchilirigha hujum qilish weqesi nisbeten tepsiliy bayan qilin'ghan. Bayan qilinishiche, axniyaz nur isimlik bir yash, shu küni bir sepdishi bilen birlikte aptomobil heydep xoten sheher ichide kétiwatqanda qatnash saqchiliri tekshürüsh üchün ularning aldini tosqan, axniyaz nur qatnash saqchisini aptomobili bilen soqup, meydandin uzaqlashqan, yene bir nöwetchi saqchi axniyazni arqisidin qoghlap barghanda, u nöwetchi saqchini 29 yéridin pichaq tiqip öltürgen. Axniyaz mökünüp yürgen mezgilide ikki qétim saqchilarning qoligha chüshüsh xewpige duch kelgen, emma derhal qarshiliq körsitish arqiliq we yarilandurush arqiliq saqchilardin qutulup qalghan. Xewerde axniyazning qachan, qandaq qolgha élin'ghanliqi bayan qilinmighan. Yene axniyaz bilen 2-noyabir weqeside birge bolghan sepdishining kimliki we aqiwiti heqqide xewerde héchnéme déyilmigen.
Tünügünki xewerde ashkarilan'ghan weqelerdin biri qumulda yüz bergen " 29-séntebir" délosidur. Bayan qilinishiche, mehkum abduqéyum abduraxman özi yasighan qoral bilen, 29-séntebir we 3-noyabir künliri ayrim-ayrim ikki meydanda ikki neper xitay puqrasini öltürgen. Xewerde abduqéyum abduraxmanning qolgha élinish jeryani we teshkiliy munasiwiti heqqide toxtalmighan.
Hörmetlik radi'o anglighuchilar, bultur kéyinki yérim yilda yuqiriqi weqelerdin bashqa yene, 12-noyabir aral weqesi, 25-öktebir yéngi'ériq weqesi yüz bergen, maralbéshi we poskamdimu, oxshash weqeler ilgiri-kéyin yüz bergen. Bu weqelerde xitay köchmenliri asasliq hujum nishani bolghan؛ hujumda pichaq we xenjer asasliq hujum qorali bolghan. Xitay metbu'atliri bu weqelerning peqet az bir qismini kéchiktürgen halda ashkarilidi. Xitayning mezkur weqelerning Uyghur élidiki xitay köchmenlirini sarasimige sélip qoyushidin endishe qiliwatqanliqi melum bolmaqta.