Öyge kirishtiki edep - exlaq qa'idiliri

 Dunyada her qandaq bir ishning özige layiq qa'ide - yosuni we özige xas edep exlaqi bardur. Birawning öyige kirishte öy igisidin ruxset sorap kirishmu shu edep - exlaq qa'idiliridin biridur.

Se'udi erebistanining mekke mukerreme shehiride turushluq yash alim abdulkerim hajim bu heqtiki söhbitimizni qobul qilghan idi.

Abdulkerim hajim bilen söhbet

Abdulkerim hajim birawning öyige kirishtiki edep exlaq qa'idiliri heqqide toxtulup mundaq dédi:" musulmanlarning en'eniliri, güzel edep - exlaq qa'idiliri intayin köp. Méhman bolush, olturup - qopush, yep - ichish, sözlishish, uxlash, taziliq, salamlishish, ishiktin kirish qatarliqlarning hemmiside belgilik edep - qa'idiler bar. Töwende öyge kirishning edep - qa'idiliri heqqide toxtilimiz: birawning öyige kirmekchi bolghan adem awwal ishikni chékip, öy igisidin ruxset sorap kirishi, ruxset qilinmisa qaytip kétishi lazim. Allah ta'ala qur'an kerimde mundaq telim bergen:" i möminler! bashqilarning öylirige (kirishke) ijazet sorimighiche we öy igisige salam bermigiche kirmenglar, wez - nesihet élishinglar (yeni bu güzel exlaq - edebke emel qilishinglar) üchün bu silerge yaxshidur. Eger bashqilarning öyliride héch adem bolmisa silerge ijazet bérilmigiche kirmenglar, eger silerge qaytinglar déyilse qaytip kétinglar, qaytip kétish siler üchün eng yaxshidur, allah silerning qilidighan emelliringlarni bilip turghuchidur. Shexsi turalghu bolmighan (yeni dukan - saraylargha oxshash) öylerge hajitinglar chüshüp kirsenglar, silerge héch gunah yoqtur"( nur sürisi 27 - 29 - ayetler). Peyghember eleyhissalam bir hediste:" ruxset üch qétim sorilidu. Ruxset bérilse kiring. Eger ruxset bérilmise qaytip kéting" dep körsetken.

Ishikni chekkende, öy igisi " kim siz?" dep sorisa, "men" démestin, ismini éytip bérish, ishik échilghanda ishikning udulida turuwalmastin, ishikning yan teripide, közini ishikning ichige qarashtin qachurup turush kérek. Shuningdek, ishiktin kirgende, awwal öy igisige salam bérish, ishiktin kirgiche ayaghlarni qéqip, sürtüp, tazilap kirish, öyning ichi payandaz sélin'ghan bolsa uninggha ayaghni chiqirip kirish lazim.

Ishiktin kirishte awwal chonglar, bilim ehliliri, andin tertip boyiche yashlar kirgini yaxshi. Balilar ata - anilarning öylirige kirgende, awwal ulargha salam bergendin kéyin, haman kéchikmestin eng güzel we ésil ibariler bilen ulardin hal - ehwal sorishi zörürdur.

Öyge kirishte edepsizlik sanilidighan ishlar

Abdulkerim hajim birawning öyige kirishte edepsizlik sanilidighan ishlar heqqide toxtulup mundaq dédi:" gerche birawning öyige kélidighanliqini aldin'ala xewer bérip qoyghan bolsimu, uning öyige kirishte ishikni qaqmastin yaki aldirap salam bermestin kirish, ishikni siliq qaqmastin öy igisini we xoshnilirini rahetsiz qilidighan shekilde qattiq qéqish yaki üch qétimdin artuq qéqish edepsizliktur. Shundaqla birawning, xoshnilarning, balilarning taqaqliq turghan ishik - derwaziliridin marap qarash bekmu edepsizliktur. Peyghember eleyhissalam mundaqlargha achchiqlinip:" birawning öyige ishiktin yaki töshüktin ruxsetsiz marap qarighan ademning közini oyuwetsimu bolidu" dep sökken. Chünki mundaq qilish hem edepsizlik hem bashqilarning mexpiyetlikige qilin'ghan éghir xiyanettur."

Abdulkerim hajimning éytishiche, ata - anilarningmu balilirining yataqlirigha ishikni chékip, ruxset sorimastin xalighanche kirmesliki, balilarningmu ata - anisining yatiqigha meyli kündüzi, meyli axshamliri ishikni siliq chékip ruxset almastin kirmesliki lazim. Chünki mundaq qilish ata - anilar bilen balilar otturisidiki ippet - hayaning ajizliship qélishigha, arisidiki hörmet - éhtiramning susliship qélishigha seweb bolidu. Bir a'ilining perzentlirimu bir - birining yataqlirigha kirishte elwette ishikini chékip, ruxset sorap kirishi edep - exlaqning jümlisidindur.