Pakistanning xitay munasiwetlirini kozir qilishqa urunuwatqanliqi ilgiri sürülmekte

Pakistan bash ministiri gilani bügündin bashlap xitay ziyaritini bashlidi.

Bezi mutexessisler pakistanning xitay munasiwetlirini kozir qilishqa urunuwatqanliqini ilgiri sürmekte.

Bu yil 21-may xitay-pakistan diplomatik munasiwiti ornitilghanliqining 60 yilliqi.  Melum bolushiche, gilani bu nöwet xitayda 4 kün ziyarette bolidiken hemde bu jeryanda xitay bash ministiri wén jyabaw we xitay prézidénti xu jintawlar bilen körüshidiken.

Bu heqte toxtalghan xitay bayanatchisi jyang yü mundaq dédi: xitay we pakistan öz-ara ishenchlik istratégiyilik shériklerdur. Ikki dölet munasiwetlirini tereqqiy qildurush we chongqurlashturush her ikki terepning ortaq arzusi.

Türkiye haji töpe uniwérsitétidiki istratégiye tetqiqatchisi doktor erkin ekremning bu heqtiki qarishi özgiche. Uning bildürüshiche, xitay-pakistan munasiwetliri xitaygha qarighanda pakistan'gha téximu zörür iken.

Pakistan bash ministiri gilanining xitay ziyariti amérika-pakistan munasiwetliride dawalghush peyda boluwatqan mezgilge toghra keldi.

2-May amérika déngiz armiyisi alahide heriket etriti osama bin ladénning pakistandiki turalghusigha bésip kérip, osama bin ladénni öltürgen. Kéyin axbaratlarda osama bin ladénning pakistanda 7 yilgha yéqin yashighanliqini ilgiri sürülgen. Bu weqeler amérika-pakistan munasiwetlirini jiddiyleshtürgen idi.

Melumatlargha qarighanda, amérika da'iriliri “Baza” yeni elqa'ide we taliban küchlirige ünümlük zerbe bérish üchün pakistan herbiy da'iriliri bilen ittipaq tüzgen we ötken on yil jeryanida pakistan'gha 20 milyard dollar yardem bergen.

Shundaqtimu, amérikini 2001-yilidin bashlap urush patqiqigha sörep kirgen “Baza” (el qa'ide) teshkilatining dahiysi osama bin ladénning pakistanda tépilishi, amérika terepni bi'aram qilghan.

Düshenbe küni amérika kéngesh palatasi tashiqi ishlar komitétning re'isi jon keriy bir qisim hemrahliri bilen pakistanni ziyaret qildi we pakistan'gha bériliwatqan herbiy yardemni alahide eskertti.

Jon keriy pakistanning munasiwetlik da'iriliri bilen uchrashqandin kéyin élan qilghan bayanatida mundaq dédi: men pakistanliq dostlirimizgha amérika dölet mejlisi ezalirining ötken heptilerdiki weqelerdin kéyin, pakistan hökümitige dawamliq bériliwatqan yardemlerge nisbeten qattiq so'al quyushqa bashlighanliqini küchlük rewishte tekitlidim.

Jon keriyning pakistan ziyaritidin del bir kün kéyin, yeni seyshenbe küni, pakistan bash ministiri gilani xitay ziyaritini bashlidi.

Amérika-pakistan munasiwetliri jiddiyleshken peytlerge toghra kelgen bu ziyaret heqqide toxtalghan erkin ekremning qarishiche, mundaq shara'itta pakistanning xitaygha bolghan éhtiyaji téximu ashidiken.

Pakistan xitay qorallirining eng chong xéridari hemde xitayning chong soda shérikliridin biri.

Mutexessislerning qarishiche, xitayning pakistanni qollishi peqet soda menpe'itinila chiqish qilghan bolmastin, belki Uyghur musteqilliq herikitining pakistanda tereqqiy qilishini tizginleshnimu meqset qilghan iken.

Pakistan 2001-yilidin buyan, pakistanda yashaydighan Uyghur pa'aliyetchilerdin memet toxti we isma'il semet qatarliqlarni xitaygha ötküzüp bergen we pakistandiki Uyghurlarni közitish obyékti qilghan idi.

Erkin ekremning bildürüshiche, pakistan bundin kéyinmu Uyghur pa'aliyetchilerni xitaygha yene ötküzüp bérishi mumkin iken.