Uyghur élide yashan'ghanlar parawanliq mesililiri jiddiy köngül bölüshke muhtaj

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki melumati
• Download story audio

Uyghur aptonom rayonluq xelq ishliri nazaritining élan qilishigha qarighanda, nöwette Uyghur élide yashan'ghanlar nisbiti barghanche örlewatqan bolup, aptonom rayon boyiche yashan'ghanlar nopusi bir milyon 7 yüz mingdin ashqan. Bu Uyghur éli nopusining 8.6%Ni igileydiken. Mushu sür'et bilen mangghanda -2010yiligha barghanda Uyghur éli yashan'ghanlar köp bir jem'iyetke qedem qoyidiken.

Yashan'ghanlar nisbiti shiddet bilen ashmaqta

Ilgiri Uyghur élining statistika idarilirining élan qilishigha qarighanda, Uyghur élide yashan'ghanlar nisbitining pewqul'adde éship tengpungsiz haletlerning körünüshi, yigirme yildin béri pilanliq tughut xizmitining kücheytilip Uyghur élide bowaqlarning tughulush nisbitining barghanche téz sür'ette töwenlishidin iken.

Shundaqla nopusshunaslarning qiyas qilishiche, yashan'ghanlar nisbitining shiddet bilen éshishi pütün xitayda chong bir mesilige ayliniwatqan bolup, eger ularni béqish we parawanliq sistémiliri yaxshilanmighanda yene on, yigirme yildin kéyin bir jüp toy qilghan er ‏- ayal ikki terepning jemi töt yashan'ghan ata ‏- anisini béqishqa toghra kélidiken, bu mesile a'ile bésimini ashurupla qalmay, hetta pütkül jem'iyet, döletning nopus tengpungliqigha, jem'iyet tereqqiyatighimu éghir tesir körsitidiken.

Tengritagh torining 20 ‏- aprildiki xewirige qarighanda, Uyghur aptonom rayonluq hökümet yashan'ghanlar xizmet yighini chaqirghan bolup, yighinda Uyghur aptonom rayonluq partkom mu'awin sékrétari esqet kérimbay, Uyghur élining yashan'ghanlar yuqiri nisbetni igileydighan bir jem'iyetke kirgenliki Uyghur élide yashan'ghanlar sanatoriyilirini kéngeytip qurushning zörürlüki, yashan'ghanlarning her xil parawanliq sistémilirini ornitip, teshwiqatta jem'iyetni yashan'ghanlargha köngül bölüshke chaqirish, a'ilide ulargha illiq shara'it yaritish, turmushta ulargha yardem bérish, ulargha rohiy ozuq bérishning jiddiylikini tekitligen.

Esqet kérimbayning tekitlishiche, nöwette Uyghur élidiki yashan'ghan kishilerning 60% tin köpreki yéza‏- qishlaqlarda yashimaqta iken. Shunga u, bolupmu yéza‏- qishlaqlardiki yashan'ghanlarning xizmitini kücheytishni otturigha qoyghan.

Yashan'ghanlar parawanliqi tolimu arqida

Uyghur élige qaratqan téléfon ziyaretlirimiz arqiliq igilishimizche, gerche Uyghur élide yashan'ghanlarning nisbiti intayin yuqiri bolsimu, emma ulargha qarita jem'iyetning parawanliq ishliri tolimu arqida iken, meyli jem'iyette yaki a'ilide bolsun yashan'ghanlarning ehwali nachar iken.

Ürümchidiki bir yashan'ghanlar sanatoriyisidin ige bolushimizgha qarighanda, meyli ammiwi yaki dölet teripidin qurulghan sanatoriyilerning hemmiside heq élinidiken. Bu xadimning éytishiche, bu sanatoriye 60 tin ashqan yashan'ghan hemde turmushta özige tayinalmaydighan kishilerni qobul qilsimu, emma dölet teripidin qurulghan sanatoriyiler undaq aghriq yaki özige tayinalmaydighanlarni qobul qilmaydiken. Uning üstige musulmanlar üchün mexsus sanatoriye yoq iken. Adette ular bir yashan'ghan kishidin bir ayda yataq hemde tamaq puli bolup 470 yü'en alghandin bashqa, eger özige tayinalmisa kütüsh heqqi bimarning ehwaligha qarap ayrim hésablinidiken.

Biz yene nahiye‏ - yézilarning ehwalini igilesh meqsitide, qeshqerning melum nahiyilik xelq ishliri orginigha téléfon qilip yashan'ghanlarning parawanliq ishlirigha da'ir ehwallarni igiliduq. Bu nahiyidin ziyaritimiz qobul qilghan bir Uyghur ayal, nöwette yashan'ghanlarning weziyitining nahayiti éghirliqini, köp sandiki yashan'ghan kishilerning hökümetning parawanliq siyasitidin behriman bolalmighandin sirt, a'ilidimu tégishlik méhri muhebbetke érishelmeydighanliqini bildürdi. (Gülchéhre)