Sodiger perhat namanopning iqtisadiy jehettin ziyankeshlikke uchrash xewpi béyjingdiki bir türküm Uyghurlarni heriketke keltürdi
2012.09.27

Mushu seweptin aldinqi küni 40tin artuq Uyghur béyjing sheherlik hokümet aldigha toplinip, perhat namanopning heqsizliqqe uchrash xewpige naraziliq bildürgen. Ehwalning tereqqiyatidin endishe qilghan da'iriler toplan'ghan Uyghurlarning 5 wekili bilen söhbet ötküzgen.
Melum bolushiche, perhat namanop, béyjingdiki tyenxey öy - mülk shirkitining sahipliridin biri bolush bilen birlikte, yene ikki chong Uyghurche ta'amlar réstoranining xojayini. Baqqalchiliqmu perhat namanop qoshumche qiliwatqan tijaretlerning biri. Perhat namanop béyjingda igilik tikligen we yol tapqan Uyghurlardin biri bolghachqa, u tebi'iy halda béyjingda qiyinchiliqqa duch kelgen, ziyankeshlikke uchrighan we yaki yol tapalmighan Uyghurlarning yardemchisi, meslihetchisi we bezide qiyinchiliqtin qutqazghuchisi bolup qalghan. Perhat namanopning bildürüshiche, u bashquruwatqan öy - mölük shirkitidiki ishchi - xizmetchiler arisida Uyghurlar yoq؛ emma uning ashxana we baqqalchiliq tijaritide mulazimet ishlirini qilip turmush kechürüwatqan 100ge yéqin Uyghur bar. Shunga perhat namanopning iqtisadiy jehettin ziyankeshlik xewpige duch kélishi béyjingdiki bir türküm Uyghurlarni endishige salghan we naraziliqini qozghighan. Mushu ayning yeni 9 - ayning 11 - küni küni 30din artuq Uyghur béyjing sheherlik hokumetning aldigha toplinip, perhat namanopning iqtisadiy jehettin ziyankeshlikke uchrash xewpige naraziliq bildürgen.
Toplan'ghan Uyghurlarning naraziliq keypiyatidin endishige chüshken xitay da'iriliri, ulardin söhbet üchün wekil kirgüzüshni telep qilghan. Netijide Uyghurlardin perhat namanop bilen birlikte 5 kishi da'iriler bilen söhbet ötküzgen. Da'iriler, mesilisining zawut - karxanilarni bashqurush idarisi bilen alaqidar ikenlikini, mesilini shu yerge éytishni tapilighan. Perhat namanop körsitilgen organ'gha qanche qétimlap barghan bolsimu, idarining héchbir mes'uli bilen körüshelmigen, hetta idarining derwazisining ichigimu kirelmigen. Buning bilen aldinqi küni yene 40 tin artuq Uyghur mezkur idarining aldigha toplan'ghan؛ buning bilen da'iriler alaqzade bolup, perhat we uning qollighuchiliri bilen söhbetke olturghan. Sühbet dawamida Uyghurlar, perhat namanop bilen zawut arisida tuzulgen toxtamning uzartilmasliqining sewebini sorighan. Xitay terep zawutni özliri bashqurush pilani barliqini éytqan. Uyghurlar, zawut terepning ariliqta toxtamni 5 yil uzartishqa yazma jawab arqiliq resmiy yosunda qétilghanliqini ésige salghan. Xitay terep yazma jawabning xata bolghanliqini, bu xataliq üchün perhatqa 6 milyon yüen pul töleshke razi ikenlikini bildürgen. Perhat bolsa, ziyanning 67 milyondin ashidighanliqini éytip, toxtamning yazma jawab boyiche yene besh yil uzartilish telipide ching turghan. Xitay terep mesilining sotta bir terep qilinishini otturigha qoyghan؛ bu chaghda perhat namanop, sotning musteqil bir sot emeslikini, uning hökümetke béqinidighanliqini, özliri bilen dawalishiwatqan terepning bolsa, hökümetning orgini ikenlikini, shunga, bu ishta sottin adil höküm kütelmeydighanliqini éytqan. Netijide ikki terep kélishelmigen. Axirida perhat namanop xitay terepni mesilini qayta oylinishqa we adil bir terep qilishqa chaqirghan؛ undaq bolmighanda, Uyghurlarning yene topliship naraziliq bildüridighanliqini éytqan. Perhat namanop, bu qétim qollighuchilirining qoligha lozunka qatarliq nersilerni almighanliqini, mesile adil bir terep bolmisa, kéler qétimda qollighuchiliri bilen birlikte tyen'enmin yaki xelq qurultiyi zalining aldida naraziliq bildüridighanliqini bayan qildi.