Xitayning qeshqerdiki bixeterlik tedbirliri izchil kücheytilmekte

Radiomizgha iane qilinghan bu sürette, xitay qoralliq saqchilirigha qilinghan hujum yüzbergen qeshqer shehirining ali méhmanxanisining partilitiwétilgen aldi ishiki aldida charlash élip bériwatqan xitay saqchiliri we bir sayahetchining körünüshi.

 Merkizi gérmaniyidiki dunya Uyghur qurultiyining qolgha chüshürgen melumatlirigha asaslan'ghanda, " gilem tazilash " herikitining ijra qilinishigha 4 ‏ - awghust qeshqerde yüz bergen semen yoli weqesi sewep bolghan iken. Dunya Uyghur qurultiyi bu munasiwet bilen xelq'ara jama'etni Uyghurlarning olimpiktin kéyinki weziyitige alahide köngül bölüshke chaqirdi.

Uyghur élining qeshqer wilayitide yolgha qoyulghan " gilem tazilash " herikiti 500 din artuq kishining qolgha élinishigha sewep bolghan, merkizi gérmaniyidiki dunya Uyghur qurultiyining érishken uchurliridin qarighanda, bu heriket 4 ‏ - awghust semen yoli weqesi seweblik Uyghurlardin öch élish herikiti hésablinidiken.

Qeshqerdiki hökümet tor bétide qeyt qilinishiche, hökümet jem'iyetning siyasiy muqimliqigha kapaletlik qilish üchün, qeshqer shehiride 5 türlük tedbirni kücheytken bolup, bu 5 türlük tedbir " üchni tekshürüsh herikiti" " charlash herikiti" " nopus tekshürüsh herikiti" " mudapi'e üsküniliri ornitish herikiti " we " oqughuchilarni terbiyilesh herikiti" qatarliqlarni öz ichige alidiken.

Xelq'ara metbu'atlardin roéytérs agéntliqi, merkizi agéntliq dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat réshitning sözini neqil keltürüp," nöwette qeshqerde hökümetning yolgha qoyuwatqan siyasiti tüpeyli yashlarning ushtumtut yoqap kétish, uruq - tughqanlar arisida bir - biri bilen alaqisi üzülüp qélish ehwalliri da'im körülüp turidiken".

4 ‏ - Awghust küni qeshqerde saqchi tarmaqlirining küchlük bixeterlik tedbirlirige qarimay,xitay eskerlirige zerbe bérish arqiliq öz naraziliqini bildürgen ikki Uyghur yashning herikiti " semen yoli weqesi " ni peyda qilghan idi, istansimiz muxbiri weqe yüz bergende qeshqer sheherlik saqchi idarisigha téléfon urup weqelik heqqide sürüshtürüsh élip barghanda, saqchi " biz qeshqerde qollinishqa bolidighan barliq tedbirlerni qollinip bolduq, qollinidighan chare qalmidi " dégen.

Dilshat réshit herqaysi metbu'atlarda, dunya Uyghur qurultiyining xelq'ara jama'etni Uyghur rayonining olimpiktin kéyinki weziyitige jiddi köngül bölüshke chaqiridighanliqini alahide tekitligen.

Gerche biz xitay da'irilirining hazir qeshqerde yolgha qoyuwatqan tedbirliri we olimpiktin kéyin Uyghurlargha qaritidighan siyasetliri toghrisida qeshqer sheherlik saqchi idarisi shuningdek bir qanche nahiyilerning bixeterlik bashqarmilirigha téléfon urup, ularning hazirgha qeder qolgha alghan 500 din artuq kishining qandaq jinayetler tüpeyli qolgha élin'ghanliqi heqqide sürüshtürüsh élip bérish üchün qayta - qayta téléfon urghan bolsaqmu, téléfonimizgha jawab béridighan adem chiqmidi.

Biz qeshqer sheher ahalisini ziyaret qilduq. Namelum bir ayal bilen élip barghan söhbitimizdin uning qolgha élin'ghan ademler heqqide xewirining yoq ikenlikini, emma qeshqer shehiride weziyetning nahayiti jiddi ikenlikidin xewer taptuq.

Qeshqer shehiride yashawatqan yene bir xitayni ziyaret qilip, uning nahayiti xatirjem yashawatqanliqini, uning Uyghurlar bilen munasiwitinglar qandaq ?dep sorighan so'alimizgha bergen jawabidin qiyas qilduq.