Besh burjeklik bina: amérika - qirghizistan herbiy baza söhbitide ilgirilesh boluwatidu

Bishkektiki manas amérika herbiy bazisidin bir körünüsh.

Bu ehwalda amérika yéngi herbiy baza izdeshke kirishken. Lékin amérika herbiy bazining ijare waqtini uzartish mumkinchilikidin ümid barliqini bildürmekte.

Amérika bilen qirghizistan arisida élip bérilghan qirghizistan paytexti béshkek etrapidiki amérika hawa armiye bazisining ijare waqtini uzartish heqqidiki söhbet ilgirileshke érishken bolup, amérika terep herbiy bazining ijare waqtining uzartilishigha ümid tughulghanliqini bildürmekte.
 
Qirghizistan amérikigha ijarige bergen béshkek etrapidiki manas hawa armiye bazisi, amérikining afghanistandiki elqa'ide we talibanlargha qarshi herbiy herikitini lawazimet bilen teminleydighan muhim teminat tügüni idi. Qirghizistan prézidénti qurmanbék baqiyéf bu yil 2 ‏ - ayda herbiy bazini taqaydighanliqini élan qilip, bu heqtiki prézidént qararnamisini qirghizistan parlaméntigha sun'ghan.

Parlamént 3 - ayda baqiyéfning qararini testiqlighan idi. Bu ehwalda amérika afghanistan'gha herbiy teminat toshuydighan yéngi hawa qatnash liniyesi izdeshke mejbur bolghan idi.

Amérika rayondiki döletlerning biride manas hawa armiye bazisining ornini basalaydighan yéngi herbiy baza ijare élishqa kirishken bolsimu, yene bir tereptin qirghizistan bilen manasning ijare waqtini uzartish toghrisidiki söhbetni toxtatmighan idi.

Amérika dölet mudapi'e ministirliqining bayanatchisi Geoff Moreel aldinqi küni élan qilghan bu heqtiki bayanatida amérikining " qirghizistan bilen bolghan manas mesilidiki söhbitide emeliy ilgirilesh bar. Méningche bu mesilide téxi bir néme élan qilish basquchigha kelmidi. Lékin biz bazining waqtini uzartish toghrisida söhbet ötküzduq" dep tekitligen bolup, Morrel yene "bizning ishlarning yürüshüshidin ümid kütishimizge seweb bar" dégen.

Emma, qirghizistan amérika bilen söhbet ötküzgenlikige inkar pozitsiyisi tutuwatqan bolup, qirghizistan bash ministiri chudinof amérika bilen manas toghrisida söhbet élip barghanliqini ret qilghan. Chudinof charshenbe küni élan qilghan bayanatida mundaq dégen ":héchkimge söhbet ötküzüsh hoquqi bérilgen emes".

Turkiye hajittepe uniwérsitétining oqutquchisi, tarix penler doktori, istratégiyeshunas erkin ekrem, qirghizistanning chong döletler otturisida manas kozurini oynawatqanliqini, bu qisqa mezgilde qirghizistan'gha bezi paydilarni élip kelsimu, lékin uzun mezgilde ziyan tartidighan döletning yenila qirghizistan bolidighanliqini bildürdi.

Amérikining manastiki herbiy bazisi afghanistandiki amérika herbiy qisimlirigha her ayda 500 tonna maddiy eshya, 15 ming herbiy xadim yetküzüp bériwatqan bolup, amérikining merkizi asiyadiki birdin - bir herbiy bazisi idi.

Amérikining ottura asiya elliride qurghan herbiy bazisi rayondiki sabiq sowét ittipaqi jumhuriyetlirining en'eniwiy hamiysi rusiye bilen, qirghizistan chégrisidiki sherqiy türkistan milliy heriketlirining kéngiyishini tosash qayghusidiki xitayni üzlüksiz bi'aram qilip kelgen. Qirghizistan prézidénti baqiyéfning bu yil 2 - aydiki moskwa ziyaritide, rusiye qirghizlargha 2 milyard dollar qerz bérishke wede qilghan bolup, baqiyéf manas hawa armiye bazisini taqash qararini moskwadiki ziyariti mezgilide élan qilghan idi.

Türkiye hajittepe uniwérsititidiki erkin ekrem, pakistan weziyitidiki yéqinqi jiddiychilik etraptiki döletlerde endishe qozghighan bolushi mumkinlikini, shunga amérikining manas hawa armiye bazisini yene melum waqit ishlitishige süküt qilishi mumkin dep qaraydighanliqini bildürdi.

Yéqinda pakistanning serhat rayonidiki talibanlar pakistan paytexti islam'abadning 60 kilométir nérisidiki bunér digen jaygha qeder yétip kelgen. Amérika prézidénti obama pakistan da'irilirini talibanning hujumigha qarshi tedbir almay izilenggülük qildi dep tenqidligen. Erkin ekrem, talibanlarning pakistan we afghanistandiki tehdit sélish küchi zoriyiwatqan ehwalda, amérika üchün manastiki hawa armiye bazisining ehmiyiti zoriyidighanliqini eskertti.

Lékin, amérika dölet mudapi'e ministirliqining bayanatchisi Geoff Morrel amérikining qirghizistan bilen baza toghrisida söhbet élip bérish bilen birge, mezkur bazining ornini basalaydighan yéngi baza üstide bash qaturuwatqanliqini bildürdi. U, besh burjeklik binaning kündilik axbarat élan qilish yighinida tekitligen baza heqqidiki bayanatida, manas bazisining ornigha bezi tallash obiktilirini bayqighanliqini shundaqla bir qatar mumkinchiliki bolghan obikitlarni qollinidighanliqini ilgiri sürgen.