2003-Yildiki qirghizistan aptobus köydürülüsh weqeside ölgüchiler heqqide toluqlima uchurlar

2003-Yili 26-mart küni qirghizistanda yüz bergen bulangchiliq hem aptobus köydürülüsh weqeside ölgen kishiler heqqide, eyni chaghda xelq'ara metbu'atlarda oxshimighan melumatlar bérilgen.
Muxbirimiz méhriban
2011.08.26
qirghizistan-abtobus-bulash-weqesi-305.jpg Xitayning tor bétide chiqirilghan xewer. 2003-Yili 28-mart.
www.chinanews.com

2003-Yili qirghizistanda yüz bergen bulangchiliq hem aptobus köydürülüsh weqesige 8 yil bolghan bolsimu, emma bügünki kün'ge qeder weqe heqqide kishiler arisida her xil perez ‏- qiyaslar éqip yürmekte. Eyni yili weqe yüz bergendin kéyinki metbu'at xewerliridin melum bolushiche, xitayning qirghizistanda turushluq elchixanisi weqening bir qétimliq térrorluq bulangchiliq weqesi ikenlikini élan qilip, qatillarning dawamliq tekshürülüwatqanliqin'i bildürgen idi. Weqede öltürülgenlerning kimliki hem bulan'ghan pulning sani heqqidimu éniq melumat bermigen idi.

Eyni chaghda xelq'ara metbu'atlarda weqede ölgüchilerning sani heqqide oxshimighan melumatlar bérilgen.

Azad radi'osining 2003-yil 27-mart künidiki in'glizche xewiride, qirghizistan hökümet xadimining weqe heqqidiki bayani bérilip, weqede öltürülgenlerning 19 neper xitay puqrasi ikenlikini xitay elchixanisi étirap qilghanliqi, aptobusning qirghizistanning kochkor(kalashnikow) dégen yéride kechlik tamaq üchün toxtighinida, bulangchiliqqa uchrighanliqi, köydürüwétilgen aptobusning 27-mart seherde kochkor baziridin yiraq bolmighan yuqiri süretlik tashyol boyida bayqalghanliqi xewer qilin'ghan.

Xitayning in'gliz tilida chiqidighan xelq torining 2003-yil 29-mart künidiki xewiride, weqede ölgüchilerning 21 neper junggo puqrasi ikenliki,, weqening bishkek shehiridin 263 kilométir kélidighan kalashnikow dégen jayning tagh arisidiki bishkek-torghat tash yolida yüz bergenliki xewer qilin'ghan. Xewerde weqede ölgüchilerning aptobus ichidiki orunduqida olturghan halette awwal öltürülüp, andin aptobus bilen bille köydürüwétilgenliki, da'irilerning yoluchilarning kimliki heqqide d n a tekshürüshi élip bériliwatqanliqi üchün, hazirche bu heqte éniq melumat bérelmeydighanliqi xewer qilin'ghan. Erkin asiya radi'osimu bishkektiki Uyghur sodigerliridin ölgüchilerning salahiyiti heqqide bezi uchurlarni igiligen bolsimu, emma eyni chaghda weqe heqqidiki nurghun gumanliq nuqtilar yenila jawabsiz qalghan.

8 Yil ilgiri qirghizistanda yüz bergen bulangchiliq, adem öltürülüsh hem aptobus köydürülüsh weqeside erliri hem oghulliridin ayrilghan tursun'gül xanim qatarliqlar, weqede ölgüchilerning salahiyiti hem ularning yénida élip mangghan pulning sani heqqide radi'omizni yéngi uchurlar bilen teminlidi.

Ularning bildürüshiche, eyni chaghda ulargha yoluchilar aptobusida 19 kishining barliqi uqturulghan bolup, bularning ichide 4 neper xitay tijaretchi, 11 neper Uyghur tijaretchidin bashqa, aptobus shopuri hem mulazimetchilerdin 3 Uyghur, bir mongghul bar iken. Weqedin kéyin xitayning ichki ölkiliridin qirghizistan'gha tijaret qilishqa chiqqan 4 neper xitay sodigerning a'ilisige her birige 400 ming yüen xelq puli tölem bérilip, ularning ayalliri xizmetke orunlashturulghan. Qeshqer xelq'ara aptobus kalonining weqede ölgen shirzat, toxtaxun qatarliq 3 neper Uyghur hem bir mongghul qatarliq shopur hem bashqa xadimlirining a'ilisige 200 ming yüen xelq puli tölem bérilip, ularning ayalliri xizmetke orunlashturulghan. Emma 11 neper Uyghurtijaretchining tul qalghan ayalliri hem béqimsiz qalghan ata-anilirigha eyni chaghda 5000 yüen depne puli bérilgendin bashqa héchqandaq tölem puli bérilmigen.

Munewwer xanimning bildürüshiche, weqede bulangchiliqqa uchrap, öltürülgen 11 neper Uyghur tijaretchi qeshqer hem atushluq rext tijariti bilen shughullninidighan sodigerler bolup, atushtin alimjan jür'et, ghalip niyaz, abduxélil jélil, tursun haji, erkin emet qatarliq besheylen, qeshqerdin muxter mamut, alimjan abduraxman, éli turdi, erkin sabir, ghopurjan qurban, muhemmet pati esqer qatarliq alte neper tijaretchining tul qalghan ayalliri hem béqimsiz qalghan ata-aniliri bolup 11 kishi sekkiz yildin buyan erzini dawamlashturmaqta iken.

Weqedin kéyin xitay hökümet da'iriliri aptobusta bulangchiliqqa uchrap köydürüwétilgen tijaretchilerning yénida qanchilik pul barliqi hem bu pullarning kimler teripidin bulap kétilgenliki heqqide éniq melumat bermigen.

Tursun'gül xanim hem munewwer xanimlar yene shu qétim bulangchiliqqa uchrap köydürüp öltürülgen Uyghur tijaretchilirining her bérining chamadanda élip mangghan pullirining eng köp bolghanda, ikki milyon dollar, eng az dégendimu 10 ming dollardin köp ikenlikini bildürdi.

Tursun'gül xanimning bayan qilishiche, eyni chaghda éri ghalip niyaz yolgha chiqishtin ilgiri özige téléfon qilip, yénida 100ming dollar etrapida pulni élip mangghanliqini, yene ikki kamaz markiliq yük aptomobiligha qachilan'ghan rextning puli nési qalghanliqini bildürgen.

Xitay hökümet da'irilirining eyni chaghda weqedin kéyin, Uyghur tijaretchilirining a'ilisidikilerge weqeni tekshüridighanliqini, ularning halidin xewer alidighanliqini wede qilghan turuqluq, sekkiz yildin buyan ulargha bir séntmu tölem bermigenning üstige weqediki qatillarning qandaq bir terep qilin'ghanliqi heqqide héchqandaq éniqlima bermesliki Uyghur tijaretchilirining a'ile tawabatlirini tolimu ümidsizlendürgen hem ghezeplendürgen.

Bu heqte öz naraziliqini ipadiligen tursun'gül xanim hem munewwer xanimlar özlirining sekkiz yildin buyan, xitay re'isi xu jintawning eyni chaghda weqeni bir terep qilish heqqide éytqan sözi bésilghan shinjang gézitini erz matériyalliri bilen bille élip yürüp, munasiwetlik orunlargha erz qiliwatqanliqini, emma bügünki kün'ge qeder xitay hökümet da'irilirining héchqandaq jawabigha érishelmigendin kéyin, xelq'ara metbu'atlargha muraji'et qilish arqiliq adilliq telep qiliwatqanliqini bildürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.