Ghulja sheher etrapidiki yézilarda ösmürler oqushsiz qaldi

Uyghur élining xoten wilayitidiki melum bir qosh - til mektipining oqughuchiliri.

Ghulja shehiridiki Uyghurlar zich olturaqlashqan yézilardin penjim yéziliq toluq ottura mektep, bayanday yéziliq toluq ottura mektep, dadamtu toluq ottura mektep, yéngiyer yéziliq toluq ottura mektep, toghraq yéziliq toluq ottura mektep, képekyüzi yéziliq toluq ottura mektep qatarliq 6 ottura mektep 2007 - yili 9 - ayda buyruq chüshürülüp toluq ottura siniplirini taqash qarar qilin'ghan idi.

 Bultur etiyazda ghulja sheher etrapi yéziliridiki toluq ottura mektep sinipliri buyruq bilen mejburiy taqalghandin kéyin, biz köp qétim sheher etrapidiki yézilardin penjim, dadamtu, bayanday qatarliq yézilargha téléfon qilip ehwal igiliduq. Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghurlar öz yézisidiki toluq ottura mektep siniplirining sheherlik hökümet hem sheherlik ma'arip idarisining bir buyruqi bilenla taqilip, bu mekteplerning “Qosh tilliq mektep” namidiki bashlan'ghuch, toluqsiz ottura mektepni öz ichige alghan 9 yilliq mejburiy ma'arip tüzümidiki mektepke özgertilginige nisbeten epsuslinishti we naraziliqlirini ipadileshti.

Ziyaritimizni qobul qilghan bir xanim, yézidiki toluq ottura mektep sinipliri taqalghandin kéyin, nurghun balilarning iqtisadi shara'it sewebidin sheherdiki ottura mekteplerde oquyalmighanliqini bildürdi.

 Biz bultur sheherlik ma'arip idarisining partkom sékrétari ablimitni ziyaret qilip, yézidiki toluq ottura mektep siniplirining taqiwélishidiki sewebni sorighinimizda, u bizge “Sheher etrapidiki yéza ottura mekteplirining oqutush süpiti töwen, oqutush esliheliri kemchil, dölet ma'arip ölchimige yetmigenliki üchün sheherlik hökümetning testiqlishi bilen taqiwétilgenlikini “Izahlighan idi.

Eyni chaghda ma'arip idarisining bu Uyghur bashliqi yene sheherlerdiki ottura mekteplerning déhqan baliliridin oqush puli almaydighanliqini, alahide qiyinchiliqi bar balilarning yataq pulimu kechürüm qilin'ghanliqini, shunga balilarning qalghan chiqimlirining ata-anilargha éghir kelmeydighanliqini bildürgen idi.(Awaz)

 Emma, bügün ziyaritimizni qobul qilghan ata-anilar bolsa, iqtisadi yar bermigini üchün balilarni oqutushqa amalsiz qalghanliqini bildürüshti. Yézidiki toluq ottura mektep sinipliri taqalghandin kéyin, emdila ösmürlük dewrige qedem qoyghan oghlini, iqtisadi shara'iti yar bermigini üchün, sheherdiki toluq ottura mektepte oqutushqa qurbi yetmigen bir dada öz naraziliqini hem oghlining kelgüsi istiqbalidin ensirishini ipadilidi.

Uzun yil oqutquchiliq qilghan bir péshqedem oqutquchi yézilardiki toluq ottura mektep sinipliri taqalghandin kéyin, déhqanlarning 15 yash etrapidiki balilirining iqtisadi yar bermigini üchün oqushsiz qélip, ata-ana hem jem'iyetke zor bésim élip kelgenlikini bildürüp, rayonda mejburiy yürgüzülüwatqan “Qosh tilliq ma'arip” siyasitining eslidiki Uyghur milliy ma'aripini pütünley weyran qilip yash ewladlarni terbiyilinish pursitidin mehrum qilghanliqini eyiblidi.

Biz penjim yéziliq hökümetning yézidiki toluq ottura mektep sinipliri taqalghandin kéyin, yézidiki oqushsiz qalghan ösmürler mesilisini qandaq hel qilghanliqini igilesh üchün, yéza bashliqi ömerjan hem yézining ma'arip ishlirigha mes'ul kadiri jaw shawyunglargha téléfon qilduq.

Yéza bashliqi ömerjan muxbirning erkin asiya radi'o istansisi muxbiri ikenlikini bilgendin kéyin tolimu qopal sözler bilen muxbirni bu ishlargha arilashmasliqqa agahlandurdi.

Yézining ma'arip xizmitige mes'ul kadiri mu'awin yéza bashliqi jaw shawyung gerche edep yüzisidin téléfonni alghan bolsimu, emma ziyaritimizni qobul qilishni ret qilidighanliqini bildürdi.

 Ziyaritimizni qobul qilghan bu péshqedem oqutquchi yene, eslidiki penjim ottura mektipining toluq ottura mektep sinipi échishqa shara'iti toluqluqini, az kem yüz yilliq tarixqa ige bu ottura mektepning oqutquchilirining kespi sewiyisining xéli yaxshi ikenlikini, ilgiri nurghunlighan ixtisas igilirini yétishtürgenlikini bayan qilip, bu mektepning taqilishini nurghunlighan kishilerning ghulja ma'arip tarixidiki bir yoqitish dep qaraydighanliqini bildürdi.

Lékin, eyni chaghda ziyaritimizni qobul qilghan sheherlik ma'arip idarisi partkomining sékrétari ablikimning neziride mektepning uzun tarixqa ige bolushi mektepning süpitini ipadilimeydiken. Ablikimning neziride toluq ottura mektep sinipliri aliy mektepke oqughuchi yétishtürüp béridighan, talantliqlarni terbiyileydighan, ghulja shehirining oqutush sewiyisini körsitidighan orun iken, dölet belgiligen 9 yilliq mejburiy ma'arip siyasitini ijra qilishning özila hazirqi shara'itta yézilar üchün yéterlik iken.

Biz sheherlik ma'arip idarisining partkom sékrétari ablikimdin, sheherlik ma'arip idarisining oqushsiz qalghan ösmürler mesilisi heqqide qandaq tedbirlerni qolliniwatqanliqini igilesh üchün, uni ziyaret qilduq. Emma, u bizning erkin asiya radi'osining muxbiri ikenlikimizni bilginidin kéyin téléfonni qoyuwetti.

“ Qosh tilliq ma'aripni omumlashturush” bahaniside Uyghur ma'aripining bu yillardiki chékinishke nisbeten, bu birnechche yildin buyan ziyaliylar arisida bes - munaziriler qozghalmaqta. Radi'omiz ziyaritini qobul qilip öz pikrini bayan qilghan ilham toxtigha oxshash ziyaliylarning qarishiche, hazir Uyghur élide yolgha qoyuluwatqan qosh tilliq ma'arip siyasiti, Uyghur tilini ma'ariptin siqip chiqiripla qalmastin, belki eslidiki Uyghur ma'aripinimu weyran qilish girdabigha ittirip, Uyghur yashliri ma'arip terbiyisidin behrimen bolush pursitidin mehrum qélip, Uyghur yashliri arisida omumiy ijtima'iy keypiyatta buzulush kélip chiqip, zor ijtima'iy mesililerning kélip chiqishining muhim bir sewebi bolup qalmaqta iken.

Emma, ghulja sheherlik ma'arip idarisi partkomining sékrétari bolghan ablikim, yéza bashliqi ömerjan qatarliq hökümet emeldarlirining bu mesililerdin özini qachurushi, körmeslikke sélishi, hetta bu mesililerni otturigha qoyghuchilargha öchmenlik qilishi ularning bu nuqtini téxiche hés qilip bolalmighanliqini bildüremdu yaki ular bundaq mesililerge jawab bérishtin özini qachuruwatamdu?