Uyghurlarda qurban héyt we qurbanliq qilish en'enisi

Sürette, 10 - iyul küni, bir guruppa xitay eskerliri héytgah meschitining aldidin charlap ötüp kétiwatqanliqi körsitilgen.

Bir yil ichide musulmanlar üchün ikki héyt bolup, biri roza héyti, yene biri qurban héytidur. Her ikki héytta ikki rek'et héyt namizi oqush musulmanlar üchün wajibtur.

Se'udi erebistanining mekke mukerreme shehiride turushluq abdulétip hajimgha qurban héyt toghriliq melumat élish üchün bir qanche so'al bilen muraji'et qilghan iduq.

Abdulétip hajim bilen söhbet

Abdulétip hajim mundaq dédi:" qurban héytta qurbanliq qilish hem sawabliq hem ésil en'ene bolup, Uyghurlar ming yildin köprek waqittin biri bu ésil en'enini dawamlashturup kelmekte. Qurbanliq qilish waqti héytning birinchi künidin bashlinip üchinchi künigiche dawam qilidu. Qurbanliq qilinidighan mallar töge, kala, qoy we öchkidin ibaret mallardur. Bir öchke yaki bir qoy bir adem üchün, bir kala yaki bir töge yette adem üchün kupaye qilidu."

Hyéttiki ésil adetler

Abdulétip hajim yene mundaq dédi: "Uyghurlar héyt künliride her bir mehelle ezaliri birdin jama'et bolghan halda, mehellidiki pütün a'ilini birdin ziyaret qilip chiqidu. Jama'et her bir öyge kirgende imam axunum du'agha qol kötiridu, jama'etmu birge du'a qilip bolup, dastixan'gha éghiz tigidu, qurbanliq göshige alahide éghiz tigidu we uningdin kichik - kichik parchilap pütün jama'etke tarqitidu, hemme jama'et qurbanliq göshige égiz tigidu, buni Uyghurlar héytlash dep ataydu."

Uyghur balilirining héyt xushalliqi

Abdulétip hajim Uyghurlardiki héyt xushalliqini bayan qilip mundaq dédi: " héyt künliri chonglar kichiklerge héytliq béridu, maddiy qimmiti chong bolmisimu, chongqur söygü - muhebbet we xushalliq üchün remzi qilin'ghan bu héytliqtin zor bexitke tolidu we yilning hemmisi héyt bolsiken, dep xushalliqqa chömidu. Uyghurlar yene, héyt künliride bashtin ayagh yéngi we pakiz kiyim kiyishni sawabliq ish qataridin sanighanliqtin, pütün a'ile ezaliri yéngi, pakiz we chirayliq kiyimlerni kiyishke zor ehmiyet béridu shundaqla jem'iyettiki kembighellerning, yétimlarning, yashinip qalghanlarning xushalliqi üchun qolidin kelgen yaxshiliqlarni qilidu, ularni ziyaret qilidu, héytliq béridu, yardem qilidu, béshini silaydu. Shundaq qilip bu héyt xushalliqini hemme birge yashaydu."

Uyghurlarning qurbanliq qilish en'enisi

Abdulétip hajimning éytishiche, qurbanliq qilishni Uyghurlar nahayiti muhim ish dep bilidu, ular her a'ile birdin qoyni qurbanliq qilidu. Qurbanliq qilidighan waqitta balilar qoyning bir teripidin tutup turidu. Uyghurlar qurbanliqning göshini üchke bölüp, bir bölikini méhmanlargha, yene bir bölikini yétim - yésirlargha, yene bir bölikini özliri üchün ayriydu. Bu güzel en'ene sayisida kembigheller, uruq - tughqanlar hemmisi bu qurbanliq göshidin nésiwidar bolidu.