Хитай рабийә қадирниң 3 оғлини рәсмий қолға алди


2006.06.15

alim-rabiye-150.jpg
Рабийә қадир ханимниң оғли абликим абдуреһим (уйғур америка бирләшмиси тәминлигән)

Хитай һөкүмити уйғур рәһбири рабийә қадирниң үрүмчи вә ақсудики 3 оғлини рәсмий қолға алған вә аилә тавабатиға уларни "бөлгүнчиликкә қутратқулуқ қилиш, дөләт һакимийитини ағдурушқа урунуш, баҗ оғрилаш" җинайити билән әйибләйдиғанлиқини уқтурған.

Хитай даирилири 6 - айниң 1 - күни рабийә қадирниң үрүмчидики алим абдуреһим вә абликим абдуреһим исимлик оғуллирини тохтитип қойған вә қизи рошәнгүлни аилисидә нәзәрбәнд астиға алғандин кейин, йеқинда рабийә қадирниң ақсуда яшайдиған чоң оғли қаһар абдуреһимни қолға елип үрүмчигә елип кәлгән вә бу 3 ака - укиниң аилә - тавабатиға уларниң рәсмий әйиблинидиғанлиқини уқтурған.

Тунҗи тутулған оғул

Сақчилар, алим абдуреһим билән абликим абдуреһимларни 1 - июнда тохтитип қойғандин бери уларниң қәйәрдә тутуп туруливатқанлиқини мәхпий тутуп кәлмәктә иди. Бу қетим қаһар абдуреһим ақсудин үрүмчигә қолиға койза селинған пети йолучилар аптобусида елип келингән. Һазир униң қәйәрдә тутуп туруливатқанлиқи мәлум әмәс.

Рабийә қадирниң әскәртишичә, сақчилар, бу 3 ака - укини "миллий бөлгүнчиликкә қутратқулуқ қилған вә дөләт һакимийитини ағдурмақчи болған, баҗ оғрилиған яки баҗ оғрилаш вәқәсини сүрүштүрүшкә маслашмиған" дегән җинайәтләр билән қолға елиш буйруқини уларниң аилисигә тапшурған. Хитай даирилири илгири алим абдуреһим вә абликим абдуреһимларни бир қанчә қетим солап қойған болсиму, лекин бу қаһар абдуреһимниң тунҗи қетим қолға елинишидур. Игилишимизчә, хитай даирилири һазирғичә қаһар абдуреһимниң ақсудики сода ишлириға кашила қилип кәлгән болсиму, лекин уни қолға елип бақмиған яки тохтитип қоймиған.

"Балилиримниң иши балилиримниң, мениң ишим мениң болуши керәк"

Мәркизи вашингтондики америка уйғур җәмийити бу мунасивәт билән чаршәнбә күни елан қилған баянатида, хитай даирилириниң һәрикитини қанунсиз вә кишилик һоқуқ дәпсәндичилики, дәп әйиблиди. Хитайни рабийә қадирниң оғуллирини дәрһал қоюветишкә чақирған америка уйғур җәмийити, "чәтәлдики уйғур муһаҗирлири рабийә қадир пәрзәнтлириниң илгири -кейин болуп қолға елинишидин пәвқуладдә әндишә туймақта " дәйду.

Радиомизға хитай даирилириниң униң һәққидики әйиблишини рәт қилған вә тинч йол билән, шуар товлаш, тоғра йолда меңиш, тоғра принсип билән дава қиливатқанлиқини тәкитлигән рабийә қадир, хитай һөкүмити пәрзәнтлиримни мән билән четивалмаслиқи керәк, дәп көрсәтти. У, "балилиримниң иши балилиримниң, мениң ишим мениң болуши керәк" дәйду.

Пүтүн һөҗҗәт - тохтамнамилар мусадирә қилинған

Хитай даирилири 1 - июн күни алим вә абликимларниң тохтитип қоюлғанлиқини җакарлиғанда, рабийә қадир вә униң пәрзәнтлирини баҗ оғрилаш, қәрзини кәйнигә сүрүш, мал - мүлкини чәтәл йөткәш билән әйиблигән вә буниң омуми соммиси 60 милйон йүәнгә йетидиғанлиқини елан қилип, рабийә қадирни чәтәлдики 3 хил күчләрниң йитәкчиси, дәп атиған иди. Лекин рабийә қадир аилә тавабатиниң ашкарилишичә, рабийә қадир 2005 - йили 17 - март күни америкиға сүргүн қилинғандин кейин, җамаәт хәвпсизлик назарити шу йили 5 - айда әқидә сода ширкитиниң пүтүн һөҗҗәт - тохтамнамилирини мусадирә қилған вә шииркәтни пул - муамилә алақиси қилалмайдиған әһвалға чүшүрүп қойған.

Рабийә қадир, пәрзәнтлириниң тинч яшаш әркинликигә капаләтлик қилинишини, болмиса балилириниң паспортини қайтуруп берип уларни америкиға чиқирип беришни тәләп қилди вә пүтүн аниларни күрәшкә чақирди. Бир ана болуш сүпити билән өз пәрзәнтигә ичи ечишмайдиған ана болмайдиғанлиқини тәкитлигән рабийә қадир, пүтүн аниларни җәңгә чақирди.

Хитай: рабийә қадирниң оғуллирини җуңго қануни бойичә бир тәрәп қилимиз

Хитай алим вә абликимларни қолға алған вә рошәнгүлни нәзәрбәнд қилғанда америка һөкүмити уларниң қоюп берилишини тәләп қилған вә дипломатик қаналлар арқилиқ хитай даирилири билән сөһбәт елип барған. Америка ташқий ишлар министирлиқи бу һәқтики баянатида, "рабийә қадир пәрзәнтлириниң тәқдиридин әндишә қиливатимиз " дәп тәкитлигән иди. Рабийә қадирниң әскәртишичә, хитай даирилири америкиға рабийә қадирниң оғуллирини җуңго қануни бойичә бир тәрәп қилимиз, дәп җаваб бәргән. Алим вә абликимлар 1 - июн күни қолға елинғанда америка дөләт мәҗлисиниң 3 кишилик вәкилләр өмики үрүмчини зиярәт қилмақта иди. Улар вәқәгә етираз билдүргән вә зияритини йерим йолда бикар қилған.

Рабийә қадирниң пәрзәнтлирини рәсмий қолға елиш қарари шаңхәй гуруһиниң башлиқлар йиғини хитайда чақирилиш һарписиға тоғра кәлгәнлики көзәткүчиләрниң диққитини қозғимақта. Уйғур һәрикитини террорлуқ , бөлгүнчилик вә диний әсәбийлик, дәп әйибләватқан хитай һөкүмити, бу қетимқи йиғинда әза дөләтләр билән үч хил күчләргә қарши һәмкарлиқни илгири сүрмәкчи вә учур амбири қурмақчи иди. Лекин рабийә қадир, дуч келиватқан сиясий вә писхилогийилик бесимларға тиз пүкмәйдиғанлиқини билдүрди.

Шаңхәй гуруһиниң уйғурларға қарши һәрикити хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлирини биарам қилмақта. Мәркизи ню - йорктики кишилик һоқуқни көзитиш тәшкилати чаршәнбә күни баянат елан қилип, җуңго террорчилиққа қарши туруш пиланини уйғурларни рәһимсизләрчә бастуруш үчүн қолланмақта, дәп әйиблигән вә шаңхәй гуруһидики дөләтләр хитайниң уйғурларни "хәлқара ислам террорчилиқи билән бағлап чүшәндүришигә ярдәмчи болди" дәп тәнқидлигән иди. (Әркин)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.