Rusiye prézidénti putin xitay bilen hemkarliqni kücheytidighanliqini jakarlidi

Rusiye prézidénti wiladimir putinning bügünki ziyariti u rusiyige qayta prézidént bolup saylan'ghandin kéyin xitaygha qilghan tunji ziyariti bolup hésablinidu. Birleshme agéntliqining éytishiche, uchrishish-amérikining rayondiki tesirige qarshi hemkarliqni ashurush we süriye hökümitini xelq'ara jama'etning heriket qollinishidin qoghdashni meqset qilidiken.

Rusiye bilen xitay xewpsizlik kéngishining da'imiy ezasi bolup, bu ikki döletning qarshi awaz bérishi netijiside b d t süriye hökümitini jazalashta ünümlük bir tedbir alalmay kéliwatatti. Ötken heptilerde süriyining hula yézisida meydan'gha kelgen qirghinchiliq xelq'ara jama'etning süriye hökümitige qarshi ünümlük chare tépishqa bolghan teqezzasini we shundaqla rusiye we xitaygha bolghan naraziliqini hessilep ashurdi. Hula qirghinchiliqidin kéyin gherb elliri rusiye we xitayni maqul keltürüsh üchün bu ikki döletke qaratqan chaqiriqlirini ashurghan bolup, putinning xitay ziyaritidin bir kün burun, yeni düshenbe küni yawropa birliki rehberlirining rusiyidiki ziyaritining asasliq kün tertipining süriye mesilisi bolghanliqi melum.

“Asiya xewerler” qanilining bildürüshiche, yawropa birliki bashliqi xérmin wen rompuy we yawropa komitéti bashliqi jos barroso rusiyining sanktpétérburg shehiride rusiye prézidénti wiladimir putin bilen uchriship, putinni süriye üstidiki tesir küchini ishlitip, besher esedni kofi annan pilanini emeliyleshtürüshke köndürüshke chaqirghan. Yawropa birliki bashliqi uchrishishtin kéyin qilghan sözide uchrishishta rusiye we yawropa birliki arisida zit pikirlerning otturigha chüshkenlikini étirap qilghan.

U, “Biz mesilini hel qilish üchün choqum her ikkila terep qoshulidighan bir ortaqliq tépip chiqishimiz kérek” dégen. Bu qétimliq uchrishishta gherb metbu'atliri eng köngül bölgini rusiyining süriye mesilisidiki pozitsiyisi bolsimu, emma rusiye metbu'atlirining yawropa rehberliri bilen bolghan uchrishishning süriye mesilisige a'it qismini emes, belki yawropa birlikige eza döletler bilen rusiye arisida wizini emeldin qaldurushqa oxshash iqtisadiy hemkarliqlargha a'it qismini bekrek yorutqanliqi xewer qilinmaqta.

Rusiye prézidénti putin xelq'araning süriye heqqidiki bésimi éshiwatqan bir peytte xitayda ziyaret bashlighanliqtin, xitay we rusiyining uchrishishidin chiqidighan netije qiziqish qozghidi. Emma, arzularning eksiche bügün xitay tashqi ishlar ministirliqidin bérilgen bayanatta, rusiye we xitayning süriyige qoralliq heriket qollinishqa qarshi meydanini özgertmeydighanliqi yene bir qétim tekrarlandi. Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi lyu wéymin “Bu mesilide ikki dölet ortaq pikirge ige” dédi.

B b s ning xewer qilishiche, putinning bu nöwetlik xitay ziyaritide ikki terep “Xitay we rusiye arisidiki öz-ara ishenchke tayan'ghan her tereplimilik istratégiyilik hemkarliqni kücheytish ehdinamisi” ni imzalighan. Ehdinamidin sirt bu ikki dölet tijaret, énérgiye we sayahetchilik saheliri boyiche 11 türlük kélishim hasil qilghan we 2015-yilighiche ikki döletning tijaret sommisini 100 milyard dollargha yetküzüshni pilan qilghan. Putin béyjingdin bergen bayanatida, ikki dölet hemkarliqining kelgüsining parlaqliqini, téximu köp sahede zor hemkarlishish pursetlirining mewjutluqini, rusiyining xitay bilen énérgiye, yadro énérgiyisi, éléktr, ormanchiliq we muhit mesililiride hemkarlishidighanliqini bildürüp “Xitay rusiyining yaxshi dostila emes, belki xelq'ara sehnidiki ishenchlik shériki” dégen.

U, muxbirlarning süriye mesilisi heqqidiki so'aligha jawab bergende, xelq'araning choqum kofi annan pilanigha hörmet qilishi kéreklikini tekitlep, “Rusiye we xitay munasiwetlirini dawamlashturup, masliship heriket qilidu” dégen.

Hazir gruziyide ziyarette boluwatqan amérika dölet ishliri ministiri xillariy kilinton bu bayanatlargha jawaben bügün batumida bergen bayanatida, rusiye we xitayni süriye mesilisini hel qilish charisining bir qismi bolushqa chaqirdi. Kilinton xanim sözide besher esedning texttin ayrilishining muhimliqini eskertip ,“Hökümet özgermigiche süriyide tinchliq we insan qedri-qimmitini tikleshning imkaniyiti” dégen.

Wladimir putin bu qétim yene béyjingda échilidighan shangxey hemkarliq teshkilatining aliy rehberliri yighinigha qatnishidu.