Gérmaniye metbu'ati: xitay bilen rusiye bir-birini eng chong istratégiyilik tehdit dep qarishidu

Gérmaniye metbu'atliri yéqinda xitay bilen rusiyining shangxey hemkarliq teshkilatining béyjing bashliqlar yighinidiki munasiwetlirige baha bérip, soghuq munasiwetler urushi dewridiki bu ikki kommunist reqiblerning körünüshte ittipaqlashqandek qilghan bilen emeliyette yenila bir-biridin hezer eylep turidighan riqabetchilerdin ikenlikini, her ikki döletning istratégiyichilirining qarshi terepni kelgüsidiki eng xeterlik istratégiyilik reqib, dep qaraydighanliqini bildürdi.

Gérmaniyide chiqidighan “Eynek” gézitining 6-iyun künidiki sanida xewer qilinishiche, xitay alimliri teripidin eyni waqittiki rusiye bash ministiri wiladimir putin'gha dunyaning tinchliq ishlirigha qoshqan körünerlik töhpisi üchün dégen petiwa bilen bérilgen xitayche nobél tinchliq mukapatigha (bu xitay teripidin 2010-yili küzde tesis qilin'ghan “Kungzi tinchliq mukapati” ni körsitidu) qarita putin intayin mensitmeslik bilen mu'amile qilip, peqet béyjingdiki chet el tilliri uniwérsitétida oquwatqan ikki neper rusiyilik qizgha bu mukapatni tapshuruwélishni hawale qilish bilenla cheklen'gen.

Bu gézitte yézilishiche, xitay bilen rusiye gerche birleshken milletler teshkilatida bir-birini qolliship süriye mesiliside ikki qétimdin xewpsizlik kéngishining qararini ret qilishqan bolsimu,emeliyette soghuq munasiwetler urushi dewridiki bu ikki kommunist reqibning otturisida héqiqi ittipaqliqning bolushi hergizmu mumkin emes. Shu sewebtin rusiyining putin hakimiyiti xitayning özining sherqi chégrasida künséri küchiyiwatqan tesirige taqabil turush meqsitide yéngidin yiraq sherq tereqqiyat ministirliqi namida yéngi bir ministirliq tesis qilishqa mejbur boldi.

“Wyéna géziti” ning 5-iyun sanida yézilishiche, xitay bilen rusiyidin ibaret bu ikki döletke nisbeten éytqanda, gerche yéqinqi yillardin buyan bularning munasiwitide bezibir özgirishler barliqqa kelgen bolsimu, biraq her ikkila memliket perde arqisida bir-birini yétim qaldurushqa uruniwatqanliqtin, héqiqi ishenchlik ittipaqdashlardin bolush heqqide söz qilish esla mumkin emes.

Uzun yillardin buyan rusiyining herbiy sana'et tarmaqliri xitay armiyisini zor miqdardiki qoral-yaraqlar bilen teminlep kelgen idi. Biraq xitayning rusiyidin import qilin'ghan qoral- yaraqlarni teqlid qilip yasap xelq'ara bazargha sélishi bilen rusiyining qoral-yaraq éksporti éghir zerbige uchrap, rusiyini nazuk herbiy téxnikilarni xitaygha sétip bérishni toxtitishqa mejbur qildi. Uningdin bashqa moskwa bilen béyjing otturisidiki tebi'iy gaz sodisida uzun'ghiche pütüshelmeslik netijiside xitay hakimiyiti rusiyini bir chetke qayrip qoyup, uning arqa hoylisi hésablan'ghan ottura asiya döletlirini ündekke keltürüp özining énérgiye qiyinchiliqini hel qilish arqiliq rusiyini yene bir qétim ongda qaldurdi.

Shwétsiyidiki stokholm tinchliq tetqiqat mehkimisining bir parche tetqiqat doklatida yézilghandek meyli béyjing yaki moskwa bolsun, her ikki terep qarshi terepni kelgüsidiki uzun muddetlik shundaqla eng zor istratégiyilik tehdit dep qaraydu. Buni rusiyidiki xelq rayini sinashta 79% rusiyilikning xitayni kelgüsidiki eng zor tehdit dep qaraydighanliqi alliqachan ispatlap bolghan.