Xitayda Uyghur sergerdan balilar köngül bölüshke muhtaj


2005.01.19

Shinxu'a xewer tor bétining seyshenbe élan qilghan bir xewiridin melum bolishiche, yéqinda Uyghur aptonum rayonluq siyasiy kéngeshning mali isimlik bir hey'et ezasi "sergerdan balilar mesilisi, nöwette jemiyet xaraktérlik bir mesilige aylandi, jemiyetning bu balilarning hayatliq mesilisige köngül bölüp ularni normal turmush shara'itigha ige qilishni soraymen" digen mezmunda bir doklat sun'ghan.

Ijtima'iy mesile

Mezkur doklatta körsitilishiche yéqinqi yillardin buyan, Uyghur élidiki sergerdan balilarning sani barghanche köpiyiwatqan bolup, Uyghur sergerdan balilarni nöwette xitayning her qaysi ölke, sheher we nahiye hem yéziliridimu uchratqili bolidiken.

Xitay ölkiliride sergerdanliq hayati kechürwatqan bu balilarning köpinchisi namratliq, oqushsizliq tüpeyli, bashqilarning aldishigha uchrap xitay ölkilirige élip kélin'gen, shundaqla ular shu jaylardiki her xil qebih jinayet goruhlirining oghriliq we yanchuqchiliqqa salidighan qoraligha aylinip qalghan. Bu bir tereptin bu bextsiz balilarning eqli, jismaniy hem rohiy jehettiki saghlamliqigha éghir tesir yetküzgen bolsa, yene bir tereptin jemiyetning amanliqighimu selbiy tesirlerni körsetmekte iken.

Doklatta körsitilgen istatistikiliq melumatlardin ashkarilinishiche, hazirghiche xitay ölkiliridin yighip kélin'gen sergerdan balilar, her xil parawanliq orunliri teripidin Uyghur élide yighilghan balilarning ٪ 91 tin köprekini igiligen.

Köp sanliqi Uyghur baliliri

Ilgiri Uyghur élidiki xelq ishliri idariliridin igilishimizche, Uyghur élide bolsun yaki xitay ölkiliride bolsun sergerdan bolup her xil yaman turmush shara'itlirida tirikchilik qiliwatqan sergerdan balilarning٪ 90 tin köpreki yenila namrat a'ililerdin chiqqan Uyghur baliliri iken.

Uyghur aptonum rayonluq 10 - nöwetlik xelq qurultiyining üchinchi omumiy yighinidimu, xotenning xelq wekili abliz damolla, "yanchuqchi Uyghur balilar xitay ölkiliride biz shinjangliqlarning yüzini tökti" dep pikir qilghan. U kishining pikriche xitay ölkiliride sergerdan bolup yürgen her xil jinayet guruhliri teripidin oghriliqqa sélin'ghan bu sergerdan balilar, Uyghurlarning xitaylar aldidiki obrazini yaman körsitiwatqan bolup, u jama'et xewpsizlik tarmaqlirining bu ishqa jiddi pozitsiye tutup, amma bilen masliship bu mesilini hel qilishni ümid qilidighanliqini bildürgen.

Chet'eldiki Uyghurlarning endishiliri

Emma bu mesilige qarita chet'ellerdiki Uyghur ziyaliyliri téximu chongqur muhakimiler yürgüzüp, sergerdan balilarning jemiyetke körsitiwatqan selbi tesiridin bekrek, héchqandaq özini qoghdash iqtidari bolmighan, ziyankeshlikke uchrawatqan sergerdan balilarning özige bekrek köngül bölüsh kéreklikini otturigha qoymaqta.

Ular künsayin éghirlawatqan sergerdan balilar mesilisining ünümlük hel qilinishi yenila döletning munasiwetlik organlirining tégishlik qanun tedbir qollinishi bilen munasiwetlik, eng awal xitayda nareside balilarni aldash, ularni her xil jinayet yoligha bashlash qilmishlirigha qattiq zerbe bergendin sirt, aldan'ghan her bir balini mes'uliyetchanliq bilen éniqlap, ularning parawanliq ishlirini sistémiliq orunlashturush kérek. Bolupmu yétim balilargha alahide méhri- muhebbet yetküzüsh kérek, bu elwette jemiyetning birdek köngül bölüshige erziydighan muhim mesile dep qarimaqta.

Bu heqte dunya Uyghur qurultiyi mu'awin re'isi memet toxti ependi öz pikrini otturigha qoyup mundaq didi :

Uyghur sergerdan balilar mesilisi köp qétim tekitliniwatqan jemiyet xaraktérliq chong mesilige aylan'ghan bolsimu, emma hazirgha qeder xitay ölkiliride hemde Uyghur élining her qaysi chong sheher hem nahiyiliride türlük échinishliq aqiwetlerge qéliwatqan sergerdan yétim- yésir balilarni qutquzush ishliri hazirgha qeder palech halette turmaqta.

Axbaratlardin melumki sergerdan balilar mesilisi peqet Uyghur élidila emes belki pütün xitay miqyasidimu ünümlük tedbir élinmighan éghir bir mesile süpitide saqlanmaqta. (Gülchehre)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.