Shangxey guruhidin közlen'gen meqsetler her xil

Inkaslardin melum bolushiche, mezkur teshkilattiki döletlerning hemmisining közligen meqsetliri mewjut. Rusiye bilen xitayning ottura asiyada tesir küchini talishish ixtilapliri kücheymekte.

Rusiye uchur agéntliqining xewer qilishiche, bu qétimqi yighin'gha qirghizistan hökümiti sahibxaniliq qilghan bolup, yighin riyasetchilikini qirghizistan bash ministiri jantöre satibaldiyéf atqurdi. 5-Dékabir peqet bir kün échilghan mezkur yighinda aldi bilen qazaqistan bash ministiri sérk exmetof söz qilghandin kéyin, xitay bash ministiri wén jyabaw shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning iqtisadiy hemkarliqlirini kéngeytishi, yerlik bankilar arisidiki hemkarliqlarni kéngeytish shuningdek tereqqiyat bankisi qurush qatarliq teshebbuslarni otturigha qoydi.

Perghane uchur torining yézishiche, yighinda her qaysi eza döletlerning bash ministirliri özliri diqqet qilghan we yaki öz döletliri éhtiyaj hés qilghan nuqtidin pikir bayan qilghan bolup, rusiye bash ministiri dmitriy médwédéw xitay bash ministiri bilen oxshimaydighan nuqtidin chiqish qilip, pikir bayan qilghan. U, söz nuqtisini rayondiki xewpsizlik mesililirige qaritip, shangxey hemkarliq teshkilatining asasliq wezipisining shangxey hemkarliq teshkilati qurulghan chaghda öz aldigha qoyghan xewpsizlikni qoghdashqa qaritilishi kéreklikini tekitlidi.

U, “Shangxey hemkarliq teshkilati jiddiy bixeterlik mesilisige hemde bu mesile boyiche hemkarlishishni rawajlandurushning nahayiti muhimliqigha duch kelmekte” dep tekitligen.

Médwédéw sözide afghanistan mesilisini eskertken bolsa, tajikistan bash ministiri aqil aqilof shangxey hemkarliq teshkilatining qatnash alaqiliri sahesige köngül bölüp, xelq'araliq aptomobil we tömür yol qatnishi heqqidiki kélishimge tézrek qol qoyushni teshebbus qildi.

Türkiyidiki istratégiyilik chüshenchiler institutining xadimi doktor erkin ekrem hazir rusiye bilen xitayning ottura asiyadiki menpe'et talishishi küchiyiwatqanliqi, xitayning iqtisadni bahane qilip, rayon'gha singip kirishke urunuwatqanliqi, emma rusiyining bolsa bixeterlik mesilisidin paydiliniwatqanliqini körsetti.

U, xitay merkiziy-asiya-afghanistan we iran tömür yol liniyisi pilanini téz ishqa ashurushni telep qilghan. Emma, özbékistan terep mu'awin bash ministiri yighin'gha ewetken bolup, mu'awin bash ministir rustem ezimof öz memlikitining qolgha keltürgen netijilirini sanash hemde chong we kichik kölemdiki tijaret sahelirining tereqqiy qiliwatqanliqini tekitlesh bilen cheklen'gen. Biraq, rustem ezimofning su mesilisini chöridigen halda xelq'araliq ölchemlerge ri'aye qilishqa a'it pikirliri diqqetke érishken bolup, mulahizichiler uning sözining rusiye terepke qaritilghanliqi, chünki rusiyining qirghizistan su menbelirini qamal qilish üchün 2 milyard dollar meblegh sélip, sir deryasining bashlinish nuqtisida su éléktr istansisi qurushqa kirishkenlikini otturigha qoyushmaqta. Rusiyining su menbesini qamal qilishi özbékistan we qazaqistan üchün zor jiddiylik peyda qilghan.

Qirghizistan bash ministiri bolsa qirghizistan-özbékistan-xitay tömür yolini qurushning zor ehmiyitini tekitlep, döletlerni bu sahege meblegh sélishqa chaqirdi. Biraq, 15 yillardin buyan mezkur qurulush ishqa ashmighan bolup, erkin ekremning qarishiche, rusiyining raziliqisiz bu ish emelge ashmasliqi mumkin hem xitay bilen rusiye arisida bu heqte pütüshüm hasil qilinishi kérek.

Yighin xulasisi süpitide eza döletler bash ministirliri shangxey hemkarliq teshkilatining 2013-yilliq xamchotini imzalidi hemde shangxey hemkarliq teshkilatining birleshme tereqqiyat fondi bilen tereqqiyat bankisini qurush heqqidiki qarargha imza qoydi.

Rusiyining “Wizgilad.Ru” torining yézishiche, bu qétimqi yighin jeryanida xitay terep shangxey hemkarliq teshkilatidiki döletlerghe 10 milyard dollar kridit (qerz) béridighanliqini élan qilghan shuningdek xitay perghane wadisidiki osh-batkent-isfara tash yolini qurushqa 136 milyon dollar meblegh salidighanliqini bildürgen.

Rusiye uchur agéntliqining yézishiche, bu munasiwet bilen rusiye terep qirghizistan'gha 25 milyon dollar yardem béridighanliqini élan qilghan.

Shangxey hemkarliq teshkilatining bash ministirlar yighinining esli közligen meqsetke yételmigenliki heqqidiki analizlarmu meydan'gha chiqti. Bolupmu, rusiye bu yighin'gha anche étibar bermigen. Uning eksiche, rusiye prézidénti putin yighin échilishtin burun türkiyini ziyaret qilip, rusiyining shangxey guruhidiki döletlerge emes belki türkiye bilen bolghan munasiwetke yuqiri derijide ehmiyet bergenlikini namayan qilghan.

Amérika awazida élan qilin'ghan bu heqtiki inkasta bayan qilinishiche, rusiye analizchiliri bu qétimqi yighinni netijisiz chiqti dep xulase chiqarghan.

Rusiyilik ottura asiya mutexessisi wlasow shangxey hemkarliq teshkilatidiki döletler arisida uzara ishenchining kemliki, rusiye bilen xitayning arisidiki ishenchining kemliki shuningdek ular arisida ozara guman qilish we ottura asiyani talishish ixtilapi barliqini otturigha qoydi.