Enqerede “Sherqiy türkistandin xewiring barmu?” mawzuluq yighin ötküzüldi
2011.04.25

Burun türkiyidiki ammiwi teshkilatlar, uniwérsitétlar, tetqiqat merkezliri we bezi idare-jem'iyetler sherqiy türkistan heqqide yighinlar chaqirip sherqiy türkistan heqqide mulahiziler élip baratti. 5-Iyul ürümchi weqesidin kéyin herqaysi toluqsiz we toluq ottura mektep oqughuchilirimu sherqiy türkistan heqqide pa'aliyetlerni ötküzüp, Uyghur mesilisi heqqide izdenmekte.
4-Ayning 21-küni chüshtin kéyin enqere yaqajiq toluq ottura mektipi oqughuchiliri “Sherqiy türkistandin xewiring barmu?” mawzuluq pa'aliyet ötküzdi. Toluq ottura mektep 2-sinip oqughuchiliridin elif tunch we kübra awtan qatarliq oqughuchilarning birqanche ayliq izdinishi netijiside ötküzülgen bu yighin'gha, oqutquchi -oqughuchilardin bolup 500 etrapida kishi qatnashti.
Yighinda aldi bilen 5-iyul ürümchi weqesining kélip chiqish sewebliri, 5-iyul ürümchi weqesi we 5-iyul ürümchi weqesidin kéyinki weziyet bayan qilin'ghan höjjetlik filim körsitildi. Höjjetlik filimni körgen oqughuchilar özini tutalmay yighliship ketti.
Kéyin sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti enqere shöbisi mes'uli xeyrulla efendigil ependi “Sherqiy türkistanning hazirqi weziyiti we türkiyining sherqiy türkistan siyasiti” témisida söz qildi.
Enqere yaqajiq toluq ottura mektipining mu'awin mudiri erol qartaq ependi qilghan sözide bu xil yighinlarda oqughuchilarning dunyada némilerning boluwatqanliqini öginishi, oqughuchilarning öz tarixini, ejdadlirini biliwélishi üchün intayin paydiliq ikenlikini bildürdi.
U sözide yene bügün dunyaning nurghun jaylirida meydan'gha kéliwatqan hadisilerning insanlarning könglini qattiq yérim qiliwatqanliqini, türkler bilen tili we dini oxshash Uyghur qérindashlirigha xitay séliwatqan bu zulumning türklerning könglini qattiq aghritiwatqanliqini tekitlidi. U sözining axirida Uyghurlar qérindashliri bolghanliqi üchünla emes, insan bolghanliqi üchün, xitayning insanliqqa qarshi jinayet ötküzüwatqanliqi üchün xitaygha qarshi turidighanliqini, buningdin kéyinmu mektipide sherqiy türkistan heqqide dawamliq halda bu xil pa'aliyetlerni ötküzidighanliqini éytti.
Tarix mu'ellimi ayxan erdoghan ependi bu yighinda oqughuchilarla emes oqutquchilarningmu sherqiy türkistan heqqide köp melumatqa ige bolghanliqini anglitip mundaq dédi: bu yighinda peqetla oqughuchilarla emes, oqutquchilarmu sherqiy türkistan heqqide melumat igisi boldi. Chünki sherqiy türkistan sirtqa étiwétilgen yer bolghachqa u yerde boluwatqan weqelerni xitay yoshurup kelgen iken.
Yighinda nurghun oqughuchilar Uyghurlargha ichi aghrip yighlap ketti. Oqughuchilar bu weqeler rastinila boluwatamdu? bizning hökümitimiz nede? türkiy jumhuriyetliri nede? némishqa bu qérindashlirimizgha yardem qolini uzatmaydu? dep yighlap ketti. Méning bilishimche sherqiy türkistan mesilisi türkiyide köprek uniwérsitétlardiki yighinlarda küntertipke kéletti, emdi toluq ottura mekteplerdimu yighin chaqirilishqa bashlandi.
Sherqiy türkistanda meydan'gha kéliwatqan bu échinishliq weqelerni türkiyide hemme insan'gha anglitishimiz kérek. Bolupmu yash-ösmürlerge yaxshi anglitishimiz kérek, chünki ular dölitimizning kélechiki. Türkiye döliti sherqiy türkistandiki Uyghur qérindashlirimizgha choqum ige chiqishi kérek.