Shimaliy koriye yadro siniqi we sériq déngizdiki jiddiylik

Shimaliy koriye 5 ‏- ayning 25 ‏- küni etigen sa'et 9 din 45 minut ötkende béydawji wilayitining féngshi rayonidiki bir tagh baghrida yer asti yadro siniqi élip barghandin kéyin, sériq déngizda jiddiylik peyda bolushqa bashlidi.
Muxbirimiz weli
2009.05.30
Koriye-bomba-atom-sinaq-305 Shimaliy koriye 5‏ - yanwarda élip barghan rakéta siniqidin bir körünüsh.
AFP Photo

Shimaliy koriye mesilisining weziyet terreqqiyati

Shimaliy koriye 5 ‏- ayning 25 ‏- küni yadro siniqi élip barghandin kéyin, kech sa'et 5tin 3 minut ötkende yene sherqiy déngizgha qaritip qisqa musapiliq bashqurulidighan bomba étishni snaq qilip ikki bomba atti. Shuningdin kéyin 26 ‏- chisla yene sherqiy déngizgha qaritip yer yüzdin paraxotlargha atidighan qisqa musapiliq bashqurulidighan bomba étishni sinaq qilip 3 dane bomba atti. (Merkizi agéntliqining xewiri)

Shimaliy koriye yer asti yadro siniqi we bashqurulidighan bomba siniqi élip barghandin kéyin, bir leshken döletler teshkilatining bixeterlik kéngishige eza 15 döletning hemmisi birdekla shimaliy koriyini eyiblidi. (Amérika awazining xewiri)

Shimaliy koriyidin tehdit hés qilghan jenubiy koriye amérika teshebbus qilghan yadro qorallirining tarqilp kétishining aldini élish ehdinamisigha qatnashqanliqini jakarlidi. Bundaq ehwal astida, yaponiye qattiq teleppuzda bir bayanat élan qilip shimaliy koriyige qet'iy qarshi turidighanliqini jakarlidi. Xitaymu shimaliy koriyini eyiblep bir bayanat élan qildi.

Shimaliy koriye bolsa, bir leshken döletler etshkilatining jaza qollinishgha we munasiwetlik döletlerning qarshiliqigha taqabil turush üchün 1953 ‏- yilidiki urush toxtitish kélishimdin chiqip ketkenlikini jakarlidi. (B b s ning xewiri)

Buningdin kéyin, jenubiy koriye herbiy jehette shimaliy koriyidin mudapi'elinidighan agahlandurush ségnalining derijisini yuqiri kötürdi we amérika, yaponiyiler bilen birlikte, sériq déngizda keng kölemlik qirghinchiliq qilishta qollinidighan qorallar we uninggha da'ir seplimilerni toshushni chekleydighanliqini jakarlidi. Buningdin kéyin, 29 ‏- chisla shimaliy koriye yene, shu yerning waqti kech sa'et 6 din 12 minut ötkende bir dane yéngi tipliq qisqa musapiliq bashqurulidighan bomba étishni sinaq qildi. (Merkizi agéntliqining xewiri)

Hazir sériq déngizda jiddiylik peyda boluwatidu. Xitayning 140 dane béliqchi paraxoti tünügündin bashlap shimaliy koriye bilen chégrilinidighan déngizdin chékinishke bashlidi. Amérika tashqi ishlar ministirliqining mu'awin ministiri jemis steynburg shimaliy koriye krizisi tüpeyli peyda bolghan rayon xaraktérlik mesililer üstide munasiwetlik döletler bilen sözlishish üchün asiya keldi. (Fransiye agéntliqining xewiri)

Amérika dölet mudapi'e minisitiri robrt geyt bügün sin'gaporgha kétiwatqan ayropilanda 'gerche shimaliy koriye hazir hujum qilish toghrisida tehdit séliwatsimu, emma téxiche uning normal bolmighan herbiy yötkesh yaki keng kölemlik qirghinchiliq üchün qollinidighan qoral yaki seplimilerni toshush alametliri körülmidi, bundaq ehwal astida, amérikining jenubiy koriyige esker köpeytishi hajet emes' dédi. (Birleshme agéntli'iqning xewiri)

Xitayda 'menggu buzulmas dostluq' heqqide qaytidin tehlil we munazire bashlandi

'Los anji'ilis taymis' gézitining béyjingdiki shöbisidin barbara démik 'xitayda shimaliy koriye bilen ittipaqdashliq heqqide munazire qozghaldi' serlewhilik xewiride bayan qilishiche, shimaliy koriye yadro siniqini pinyong shehirige qarighanda xitaygha téximu yéqin jayda élip bardi. Sinaq meydanidin 50 kilométir yéraqliqitiki xitay chégrisida jidiylik peyda boldi.

Bu rayonlarda yer tewreshtin ensirep bir munche mektepler taqaldi. Bundaq ehwal astida, xitay mutexessisliri arisida, xitayning shimaliy koriye bilen bolghan 'menggu buzulmas dostluqi' qachan'ghiche dawam qilishi mumkinliki heqqide qaytidin tehlil we munazire bashlandi.

Uning bayan qilishiche yene, shimalyi koriye ikkinchi dunya urushidin kéyin sowét ittipaqning qollishi bilen qurulghan dölet idi. Sowét ittipaqi yémirilgendin kéyin, xitay uning birdinbir qollighuchisi we temniliguchisi bolup qaldi. Shimaliy koriye hazir xitaydin her yili 2 milyard amérika dolliriliq yéqilghu, xémiyiwiy oghut, qonaq, zinnet buyumliri, éléktir saymanliri, ayaq we kéyim qatarliq herxil eshya yardem élip yadro qorallirini tereqqi qilduriwatidu.

Shimaliy koriye özining xitay bilen chégrilinidighan 850 kilométirliq rayonini dunyagha chiqidighan birdinbir ishiki qilip turup, jenubiy koriye bilen herbiy jehette tirkishiwatidu. Xitay hetta shimaliy koriyige, zulumgha chidimay qachqan puqralirini xitay zéminida qoghlap tutushigha ruxset qiliwatidu. Shimaliy koriye ikki neper amérika muxbirini tutuwalghandimu, xitay uninggha qarshiliq bildürmidi.

Uning bayan qilishiche, gerche xelq'arada xitayni shimaliy koriye mesiliside dunyagha ikki yüzlimilik qiliwatidu, deydighan qarash bolsimu, emma xitayda koriyini xitaygha hujum qilidu dep qaraydighan adem yoq idi. Xitaylar peqet shimaliy koriye mesilisi jenubiy koriye, yaponiye we teywen mesilisini keltürüp chiqirishidinla ensiretti. Emma hazir xitayning déplomatiye sahesidiki yuqiri derijilik tetqiqatchilarning bir qismi shimaliy koriyige jaza qollinishni teshebbus qilmaqta.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.