Lowisaning xetliri -- lowisa bilen toxtaxun heqqide anglimighan hékayiler

Süret, uyghurche kiyingen lowisa ingwalning sherqi türkistandiki waqitliridin bir körünüsh bolup, bu resim " lowisaning xetliri" namdiki kitabning ichki muqawisigha bérilgen. Neshriyat hoquqi aptor mariya gostawning.

Kitabqa matériyal bolghan bu xetler hazir lowisaning singlisi kirstiynaning newrilirining qolida saqliniwatqan bolup, bu xetlerning köchürülme nusxisi shwétsiye döletlik arxipxanisining "sherqi türkistan" bölümide saqlanmaqta.

Lowisa ingwal shwétsiyining karilskog nahiyisidin bolup, 1900 - yili shwétsiye missiyonérliri terkibide qeshqerge kelgen. U qeshqerge kelgen waqtida 35 yashta bolup, téxi toy qilmighan qiz idi. U 1906 - yili shwétsiyige qaytip kétip, 1908 - yili qeshqerge qayta kelgen. Uning bu qétim qeshqerge qaytip kélishi uning hayatida zor özgirish peyda qilghan bolup, u missi'onérlar achqan doxturxanida ishleydighan Uyghur yigiti toxtaxunni yaxshi körüp qalghan. Lowisaning bu herikiti shiwét missyonérlirining qattiq tenqidige uchrighan, ular luwisani shwétsiyige mejburiy ketküzüwetmekchi bolghan.

Emma lowisa 1912 - yili toxtaxun bilen chégridin oghriliqche ötüp, hazirqi qirghizistanning osh shehirige qéchip barghan we shu yerde toxtaxun bilen toy qilghan. Aridin uzaq ötmey ular oshtin qeshqerge birlikte qaytip kelgen, emma ular qeshqerde uzaq turmay, udul kuchagha ketken. Ular kuchada taki 1935 - yili séntebir aylirighiche turghan.

Lowisa Uyghur yigiti toxtaxun bilen kuchada turghan bu 23 yil jeryanida kucha we uning etrapidiki nahiyilerdiki Uyghurlarning ehwali heqqide pishshiq melumatlargha ige bolghan, Uyghurlarning medeniyitini chüshen'gen, u yerlerde yüz bergen weqelerni anglighan we öz közi bilen körgen. Bolupmu, majungying eskerlirining u yerlerde élip barghan qirghinchiliq we bulang - talanglirigha, xoja niyaz hajining élip barghan inqilablirigha shahid bolghan. Lowisa shwétsiyidiki singlisi kirstiynagha yazghan xetliride bular heqqidimu melumatlar bergen.

Lowisaning singlisigha yazghan xetliri 1900 - yili térekdawanda yazghan tunji xéti bilen bashlinip, 1935 - yili qeshqerde yazghan axirqi xéti bilen axirlashqan. Lowisa her qétim singlisigha xet salghanda xet bilen birge bir qanche parche resim salghan bolup, resimlerde kuchagha munasiwetlik körünüshlerning eks etkenliki melum, biraq bu resimlerning hazir qeyerde ikenliki heqqide uchur qaldurulmighan.

Lowisa qeshqerdin sirt rayonlarda turghan birdin - bir shiwét missyonéri bolup, uning bashqa missyonérlargha qarighanda Uyghurlar bilen bolghan munasiwiti nahayiti yéqin bolghan, hetta Uyghur tilinimu puxta ögen'gen. U kuchada turghan mezgilliride doxturxana échip késel dawalighandin sirt, tughut anisi bolup, kéche - kündüz démey yéza - qishlaqlarghiche bérip anilarning tughutigha yardemde bolghan. Shunga uning Uyghurlarni chüshinishi, bilishi bir qeder chungqur bolghan. Biraq kitab lowisaning yazghan xetliri asasida bashqilar teripidin yézilghanliqi üchün kitabtiki Uyghurlargha we kuchagha munasiwetlik uchurlar lowisaning körgen we bilgenliridin köp az bolghan. Lowisa shahit bolghan tarixi weqelerge qarighanda, ushshaq turmush teswirliri köp bolghan.

Lowisa weziyetning bésimi we özining qérip qalghanliqi sewebidin 1935 - yili küz aylirida ana wetini shwétsiyige qaytip kétish qararigha kelgen. Toxtaxun lowisa bilen chégraghiche birge kelgen. Eslide toxtaxun lowisa bilen birge shwétsiyige kétish niyitide bolsimu, emma qolida qanunluq pasport bolmighanliqi üchün lowisa bilen chégrida xoshlishishqa mejbur bolghan. Ular bir - birige qiymighan halda közlirige yash élip chégra siziqining ikki teripide axirqi qétim bir - biri bilen widalashqan. Lowisa mushu qétimliq sepiride moskwagha yéqin qalghan bir yézida 70 yashqa tolidighan'gha ikki kün qalghanda wapat bolghan. Emma toxtaxunning kéyinki hayati heqqide bashqa missyonérlarning matériyalliridimu héchbir uchur qaldurulmighan.

Gerche, bu lowisaning xetliri asasida bashqilar teripidin yézilghan eser bolsimu, yenila 20 - esirining bashliridiki Uyghurlarning turmush ri'alliqi ekis ettürülgen qimmetlik eser hésablinidu.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.