4-Iyun tyen'enmin tutquni ju géngshéngning xitay türmisidiki qiyin-qistaq heqqide éytqanliri

1989-Yili 3-iyun küni kéchisi, tyen'enmin meydanida namayish qiliwatqan oqughuchilarni basturush üchün, béyjinggha kiriwatqan tankilarni tosuwélip, xitay armiyisining tyen'enmén meydanigha kirishini kéchiktürgen bir qisim béyjingliqlarni xitay hökümiti “Eksil'inqilabi topilangchilar” dep qolgha élip jazalighan. Ularning beziliri türmide mexpiy öltürüwétilgen. Eyni yili tanka tosuwalghan bu kishiler, xitay démokratliri teripidin “Tyen'enmén qehrimanliri” dep medhiyilinip xatirilinip kelmekte. 1989-Yili 24 yashqa kirgen béyjingliq kiyim tikküchi ju géngshéng ene shu xitay tankilirini tusuwalghuchilar ichidiki jazalan'ghanlardin hayat qalghan biri.

Ikki hepte ilgiri boshün tor géziti muxbirining ziyaritini qobul qilghan ju géngshéng eyni chaghda “Tanka köydürgüchi gumandar” dégen jinayet bilen qolgha élinip, ölüm jazasigha höküm qilin'ghan bolsimu, türmidiki qiynap iqrar qildurush jeryanida, bashtin-axir “Tanka köydürüsh jinayiti” ni étirap qilmighanliqi üchün, da'iriler teripidin ikki yil kéchiktürülüp ölüm jazasigha höküm qilinip, bügünki künlükte xelq'ara jem'iyetning xitay hökümitige qilghan bésimi seweblik, axiri türmidin qoyup bérilgen bolsimu, emma türmidiki qiyin-qistaq destidin özining jismaniy hem rohi jehettiki mejruhqa aylan'ghanliqini bayan qilghan.

Ju géngshéng eyni chaghda özining qolgha élinish sewebi heqqide toxtilip mundaq deydu:
“Weqedin kéyin, ular méni 1989-yili 3-iyun küni kéchidiki tyen'enmén meydanigha kirish yolidiki tankini köydürüwétish weqesige qatnashqan dep qolgha élip, jinayi jawabkarliqni üstümge élishqa qistidi. Shundaq, eyni chaghda men tankigha chiqip, herbiylerni oqughuchilarni basturushqa barmasliqqa ündigenlerning biri idim. Emma men tankini köydürüshke qatnashmighanliqim üchün, jinayi jawabkarliqni héchqachan étirap qilmidim. Ular méni iqrar qildurush üchün qolidin kélidighan barliq jazalash wasitilirini qollandi. Ular teyyarlighan barliq iqrarnamiler méni urup hoshsiz haletke keltürülgen waqtimda, barmaq izim ular teripidin mejburiy basturulghan höjjetler. Ularning méni shu qeder qattiq qiyin -qistaqqa élishimu, emeliyette méni mejburiy iqrar qildurup, tanka köydürüsh weqesidiki jinayi jawabkarliqni manga oxshash birige yüklesh üchün boluwatatti. Eyni chaghdiki qiynash destidin bügünki künlükte jismaniy hem rohi jehettiki mejruhqa aylanduruldum.”

Ju géngshéng muxbirning da'irilerning uninggha qaysi xil jazalash usullirini qollinilghanliqi heqqidiki so'aligha mundaq jawab bergen:
“Deslep tutulghan mezgilimde, ular manga rohi hem jismaniy jehettiki jazalash usullirining hemmisini qollandi. Méni uyqusiz qaldurup, bir künde 6-7 qétim uratti. Tayaq destidin kéche bilen kündüzni perq ételmeyttim. Méni qiynashta eng köp qollan'ghan qiynash usulliridin tok kaltiki bilen urush, rézinke qaplan'ghan tikenlik kaltek hem miltiq payniki bilen urush, herbiylerning qattiq qonchluq ötüki bilen jan yérimge tépish qatarliqlar idi. Ular bedinimning hemme yérige uratti. Xuddi kichik waqtimizda kinolarda körginimizdikidekla uratti, qiynaytti. Her qétimqi soraqta qiynash destidin hoshumdin ketsem, ular üstümge soghuq su chéchish yaki téximu qattiq qiynash wasitiliri arqiliq méni hoshumgha keltürüp, soraqni dawamlashturatti. Eyni chaghdiki qiynash destidin börikim hem putum éghir zehmilendi, jinsi iqtidarimdinmu mehrum qilindim. Shundin buyan bezide xamush halette qélip, diqqitimni yighalmaymen.”

Ju géngshéng öz bayanida yene, türmide eng éghir qiynashqa uchrighuchilarning siyasiy jinayetchiler ikenlikini ilgiri sürüp mundaq deydu:
“Bilishimche, tyen'enmin weqeside, eksil'inqilabiy jinayet bilen eyiblinip, qolgha élin'ghanlardin yene bügün'ge qeder béyjing etrapidiki türmide yétiwatqan li yüjün, miyaw déshün qatarliqlar bar. Ular jaza mudditi toshup, türmidin chiqishqa bir yil qalghan bolsimu, emma ularmu xuddi manga oxshashla jismaniy hem rohiy jehettiki mejruhqa aylanduruldi. Anglishimche, li yüjün türmidiki mezgilde qiynash destidin alliqachan nérwisidin adiship, rohi késelge aylinip qalghan iken. Méningche, xitayda türmilerde yétiwatqanlar ichide, türlük qiyin-qistaq destidin rohi hem jismaniy jehettiki mejruhqa aylandurulghanlarning köpinchisi siyasiy mehbuslar bolsa kérek.”

Xitay weziyitini közetküchilerning bildürüshiche, yéqinqi yillardin buyan xitayda türlük siyasiy jinayetler bilen eyiblinip, türmige qamalghanlar ichide, Uyghur,tibet hem mongghullardin qolgha élin'ghan siyasiy mehbuslargha qaritilghan jazalash usulliri téximu éghir bolup, jaza höküm qilin'ghan siyasiy jinayetchiler ichide xitaylarning köpinchisi türmidiki mezgilide jaza mudditi qisqartilish pursitige érishelisimu, emma Uyghur, tibet mongghullardin siyasiy jinayetler bilen eyiblen'genlerge jaza mudditini qisqartish imkaniyiti intayin az bolghandin sirt, ular türmide xitay siyasiy jinayetchilirige qarighandimu éghir qiynaqlargha duch kélidiken.