Tibetlerqarliq taghdiki shir belgilik dölet bayriqini pütün dunyada lepildetti (3)

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Atliq we piyade tibetlikler nahiye bazirigha shiddet bilen basturup kirgen. Youtube Din élindi. Source: Youtube

Yéqinqi 10 nechche kündin buyan élan qilin'ghan tibet heqqidiki xewerlerdin melum bolushiche, bu yil 3 ‏ - ayning 10 ‏ - küni pütün dunyadiki tibetler 1959 ‏ - yili we 1989 ‏ - yili mushu künlerde xitay hökümiti teripidin basturulghan tibet herikitini xatirilesh üchün, 'qarliq taghdiki shir' belgilik dölet bayriqini kötürüp namayish qilghan idi. Tibetlerning tibet aptonom rayonida ötküzgen namayishi xitay hökümiti teripidin yene basturuldi. Xitay hökümiti lxasada yüz bergen namayishini 'urush chéqish, bulash, ot qoyush, adem öltürüsh' herikiti dep basturdi. Tibetler bolsa 'bu xitay hökümiti tibetlerning heqqaniy heriketlirini basturush üchün pilanlighan oydurma' dewatidu.

Xitay hökümiti pütün dunyaning bésimigha taqabil turush üchün, 3 ‏ - ayning 25 ‏ - küni özi muxbir teshkillep tibetke ziyaretke ewetken idi. Emdi bügün, 28 ‏ - chésla yene en'giliye, amérika, gérmaniye, fransiye, yaponiye qatarliq 15 döletning xitayda turushluq elchixana xadimlirini tibetni ziyaret qilishqa teklip qildi.

Xitay hökümiti 3 ‏ - ayning 25 ‏ - küni özi teshkillep tibetke üch künlük ziyaretke ewetken chet'el muxbirlirining ichidiki amérika muxbiri (birleshme agéntliqining béyjingda turushluq muxbiri) charlis xutzilér lxasadiki namayishni bashlighan jukong ibadetxanisidiki rahib we rahibelerni ziyaret qilghandin kéyin élan qilghan pakitlargha asaslan'ghanda, bu ibadetxanidiki lamalar 'tibette erkinlik yoq' dep yighlap ketken؛ ular yene ' 14 ‏ - marttiki qalaymiqanchiliq bilen dalay lamaning héchqandaq alaqisi yoq' dégen.

Yéqinqi bir nechche kün ichide, 'nyuyork taymis géziti', 'közitish zhurnili' qatarliq uchur wastiliri élan qilghan xitayning saqchi qisimlirini tetqiq qiliwatqan amérika mutexessisi murrey skot tannérning tibette öz közi bilen körgenliri heqqidiki teswirlirige qarighanda, 3 ‏ - ayning 14 ‏ - küni lxasa shehiride tibetler kochilargha chiqip körenglep, qollirida qingraq pulanglitip xitaylarni qorqutidighan, xitaylarni chalma - kések qilidighan,　xitay dukanlirini bulaydighan bir chong qalaymiqanchiliq bir nechche sa'etkiche dawamlashqan. Bu qalaymiqanchiliq tibetlerning xitaylarni tibettin qoghlap chiqirish niyiti barliqini ipadiligen idi. Bu waqitta xitayning jem'iyet tertipini saqlaydighan saqchi yaki bashqa qoralliq qisimliri pütünley ghayip bolghan. Emma puqrache kiyin'gen hökümet xadimliri kochilargha chiqip, bu chong qalaymiqanchiliqni nahayiti tepsiliy sin'gha alghan.

Murrey tannérning éytishiche, xitayning qoralliq qisimliri 3 ‏ - ayning 15 ‏ - kündin bashlap kochilarda namayishchilarni basturghan. Tannér ependimu shu küni tibettin qoghlap chiqirilghan. U tibettin qoghlap chiqirilishtin burun, xitay saqchilirining kochilarda tibetlerni qoghlap tutup urghan, hetta yerlerge hak chéchip qan izlirini tazilawatqan ehwallarni körgen. Emma xitay hökümiti pütün memliketke we chet'ellerge béridighan téléwiziye programmilirida bolsa, xitay hökümiti özi teyyarlighan 'tibetlerning urush, chéqish, bulash, ot qoyush, adem öltürüsh herikitining pakitliri' nila élan qilishqa bashlighan.

Tannér ependi tibettin qoghlap chiqirilishtin burun yene, xitay hökümitining teshwiqati xitaylarning milletchilikini qozghash rolini oynap, xitaylar öz hökümitidin hayatini we mal - mülkini qoghdash, bölgünchilerge hergiz rehim qilmasliqini telep qilghanliqini, xitay muntizim qoshunlirining nomur - belgiliri aq qeghez bilen chapliwétilgen tanka, broniwikliri kochilargha chiqqanliqini körgen, kochilarda étilghan her xil oq, yash aqquzush bombilirining awazini anglighan.

Murrey ta'annérning éytishiche, 1989‏ - yili xu jintaw ependi tibetlerni basturghanda özi béyjinggha bériwélip, weqeni uqmighan boluwalghan idi. Bu qétim tibetning sékritari jang chinglimu béyjingda 'bizning dalay guruhi bilen bolghan körishimiz hayat - mamatliq kürishi' dep jakarlap qoyup, qalghan ehwalni uqmighan boluwaldi.

Gerche xitay hökümitining tibet herikitini basturushi, tibetning ishiki chet'ellerge tamamen taqalghan ehwal astida dawamlashqan bolsimu, emma xitay hökümiti 3 ‏ - ayning 25 ‏ - küni özi teshkillep tibetke ewetken muxbirlar yenila ri'al ehwalni ashkarilap qoydi. Emdi 28 ‏ - chisladin bashlap 15 döletning elchixana xadimliri tibetke bérip ziyaret qilishqa teklip qilindi. Bular ashkarilighan uchurlarni kéyinki programmilirimizda anglitimiz. (Dawami bar, weli)