Tömüryol qurulushi xoten xelqide endishe peyda qilmaqta

Xitayning Uyghur élide élip baridighan nuqtiliq qurulush türige kirgüzgen xoten- qeshqer tömüryoli qurulushi 30-dékabir küni resmiy pütti.
Muxbirimiz gülchéhre
2011.01.12
uyghur-eli-komur-bayliq-305 Sürette, uyghur élidin ichkiri ölkilerge poyiz wagunliri bilen toshulup kétiliwatqan kumur bayliqi.
AFP Photo
 Da'iriler shu küni xoten wogzalida murasim ötküzüp, tunji nöwetlik yük poyizning resmiy yolgha chiqqanliqini jakarlidi. Xitay hökümiti qeshqer -xoten tömür yoli xotenning sirt bilen bolghan alaqisini janlandurup, iqtisadi tereqqiyatni algha süridighanliqini, xoten xelqining turmush sewiyisining yüksilishige türtke bolidighanliqini ilgiri sürmekte. Lékin, xotendiki yerlik amma mezkur tömür yolning bu yurtqa élip kelgüsi apetliridin endishe qilmaqta.

Xitay da'iriliri yéngi yil kirish aldida Uyghur élidiki nuqtiliq zor qurulush türige kirgüzgen shundaqla 5 milyard 73 milyon yüen meblegh salghan qeshqer-xoten tömüryolining resmiy pütkenlikini élan qildi. Bu qurulush 2010-yili 6- ayda bashlan'ghan idi. Qeshqer -xoten tömüryolining omumi uzunluqi 488 kilométirdin ashidu, taq liniyilik mezkur tömüryolida 16 béket tesis qilin'ghan. Mezkur tömüryol liniyisi qeshqer shehiridin chiqip, qeshqer yéngi sheher, aqtu, yéngisar, yeken, poskam, qaghiliq, guma, qaraqash qatarliq nahiyilerni bésip ötüp, axirqi menzili xoten shehirige tutishidu.

Xitay merkizi hökümiti xoten-qeshqer tömür yol qurulushning rayonda nurghun ish pursiti yaratqandin bashqa, iqtisadiy tereqqiyatni ilgiri süridighanliqini teshwiq qilip kelgen idi, emma xotendiki ammining inkaslirigha qarighanda, da'iriler tömür yol qurulushigha yerlik ishsiz ammidin nahayiti az sanda qatnashturghandin bashqa, yenila asasen xitay ölkiliridin ishlemchi yallap ishletken, bu, xelqte naraziliq peyda qilghandin bashqa, mezkur qurulush pütkendin kéyin bu yurtqa élip kelgüsi bezi özgirishler ammida endishe peyda qilghan.

Bu heqte qaraqash nahiyisidiki bir déhqan tömür yol qurulushining élip kélidighan paydiliq terepliridin ziyanliri köp bolidu dep qaraydighanliqini bildürdi, bu déhqanning qarishiche, tömür yol arqiliq xitay köchmenliri köplep kélishi bilen, eslidila yer qis xotende téximu qimmetchilik peyda bolushi mumkin iken:

Qaraqash nahiyisidiki jahanbagh yézisining ismini ashkarilashni xalimighan bir kadiri, qeshqer-xoten tömüryol qurulushigha bolghan köz qarashlirini bayan qilip "yiraq kelgüsini oylighanda, mezkur tömüryolning bu yurtqa élip kélidighan paydisidin ziyini köp" dédi.

Derweqe, qeshqer-xoten tömüryoli, chet'ellerdiki Uyghurlar arisidimu zor talash-tartish qozghighan bir mesile bolup kelmekte. Mezkur qurulushtin endishe séziwatqan Uyghur pa'aliyetchiliri "bu qurulush, Uyghur yurtlirigha yenimu köp xitay köchmenlirini élip kélip, yerlik nopus qurulushining, medeniyet, ékologiye we iqtisadiy qurulmining buzulushigha wasitilik rol oynishi mumkin" dep qarimaqta.
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.