Türkistan islam partiyisining yéngi bayanati amérikidiki bir uchur tetqiqat merkizining torbétide mulahize qilindi
2011.06.28

Türkistan islam partiyisi bayanatining bu qétim, Uyghurche we xitayche bolup ikki xil tilda élan qilinishi, jamés tawn uchur merkizining diqqitini tartqan. Uchur merkizining mulahiziside bu heqte mundaq déyilidu: türkistan islam partiyisining bu qétimqi bayanatida burunqilirigha oxshashla, Uyghur musulmanlirining xitay kommunist hakimiyitige bolghan ghezep nepretliri ipadilen'gen. Musteqil sherqi türkistan dölitini qurush üchün qesemler ichilgen. Emma perqliq nuqta, hazirgha qeder erebche metbu'atlardin özini qachurup kéliwatqan, peqet arilap Uyghurche teshwiqat élip bériwatqan bu teshkilat, bu qétimqi bayanatida xitay tilinimu qollan'ghan.
Mulahizide bayanatni oqughan kishining xitayche teleppuzining toghriliqi, nutuq qabiliyitining üstünlüki bayan qilinip, mezkur shexsning bir mehel xitay tewelikide yashighan bolushi mumkinliki qeyt qilin'ghan.
Bayanatning esli nusxisida xitay hökümitining yillardin béri Uyghur zéminidiki bayliqlarni bulap-talawatqanliqi, pilanliq tughut siyasiti arqiliq Uyghurlargha étnik qirghinchiliq yürgüzüwatqanliqi, Uyghur qizlirini xitay ölkilirige yötkesh arqiliq, assimilyatsiye qedimini tézlitiwatqanliqi bayan qilin'ghan. Teshkilat bu arqiliq xitay xelqini Uyghurlarning derd halini chüshinishke, sherqi türkistan musteqilliq mesiliside, heqiqetni yaqilashqa we zalimgha yan basmasliqqa chaqirilghan.
Jamistown uchur tetqiqat merkizining mulahiziside bu mezmunlar qisqiche bayan qilin'ghandin kéyin, türkistan islam partiyisining bu qétimqi bayanatini qandaq bir meqset bilen bergenliki heqqidimu texminlirini otturigha qoyulghan.
Mulahizide bayan qilinishiche, mezkur bayanat élan qilinishning aldida pakistandiki bir gézitte, türkistan islam partiyisidin abdushükür türkistani isimlik bir kishining elqayide teshkilatining pakistandiki heriketlirige mes'ul bolghanliqi heqqide xewer bérilgen. Jaméstownning perez qilishiche, türkistan islam partiyisi mezkur xewerdin bi'aram bolghan bolushi we özlirining bashqa xelq'araliq teshkilatlar bilen bolghan chégrasini éniq körsitip qoyush üchün bu bayanatni bergen bolushi mumkin. Mulahizide yene bayan qilinishiche, pakistan tashqi ishlar ministiri maliki bultur xitayni ziyaret qilghan chéghida, türkistan islam partiyisining rehbiri abdulheqni öltürgenlikini, buning bilen sherqi türkistan islam herikiti teshkilatining tarmar qilin'ghanliqini bildürgen؛ shunga türkistan islam partiyisi bu bayanati arqiliq, xitaygha öz mewjudiyitini jakarlawatqan bolushi mumkin.
Mulahizide mezkur bayanat élan qilin'ghan mezgilde, shangxey hemkarliq teshkilatining qeshqerde térrorluqqa qarshi manéwir ötküzüwatqanliqi bayan qilinip, bayanatning mana bu mana bu manéwirgha qarshi küch körsitish ikenlikimu texmin qilin'ghan.
Mulahizide türkistan islam partiyisining, sherqi türkistan islam partiyisining yene bir nami ikenliki, bu teshkilatning xitay hakimiyitige qarshi bir teshkilat ikenliki, xitayning zulumigha qarshi deslepte xitay tewelikide shekillinip, arqidin ottura asiyagha köchkenliki heqqide uchur we uchur menbeliri körsitilgen.
Mulahize axirida türkistan islam partiyisining bu bayanatidin, xitaygha kélidighan chong bir tehditni körgini bolmaydighanliqini, bayanatta peqet bu teshkilatning öz mewjutluqini ispatlash teqezzasining ipadilen'genlikini, emma Uyghurlar bilen xitaylar arisidiki nöwettiki munasiwet weziyiti közde tutulsa, bayanatta jakarlan'ghan tehditlerning yüz bérish éhtimalliqi eskertilgen.
Xitay hökümiti 11-séntebir weqesidin buyan, sherqi türkistan musteqilliq herikitini xelq'ara térrorizmning bir qismi qilip tonushturmaqta, mulahizichiler hetta xitayning bezide pakitlarni oydurup sherqi türkistan musteqilliq küchlirini amérika we gherb ellirige qarshi düshmen qilip körsitiwatqanliqini otturigha qoymaqta. Washin'gtondiki jamés town uchur tetqiqat merkizi terepsiz bir orun bolup, uning mezkur mulahiziside türkistan islam partiyisining sherqi türkistan musteqilliqini bashqa oy yaki pilanliri barliqi heqqide héchqandaq uchur yaki perezler otturigha qoyulmighan.