Türkiye xalisane fondining ijra'iye hey'iti yighini Uyghurlar sahipxanliqida ötküzüldi

Sherqiy türkistan maarip we hemkarliq jemiyiti sahibxanliq qilghan türkiye xalisane birleshme fondining ijraiye heyiti yighinidin bir körünüsh.

Yighin'gha türkiye xalisane birleshme fondining re'isi hörmetlik nijati jeylan ependi, islam dunyasi ijtima'iy teshkilatlar birlikining bash katipi nejmi sadiq oghli, sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining mu'awin re'isi hidayetullah oghuzxan we türkiye xalisane birleshme fondigha eza fond we ijtima'iy teshkilatlarning mes'ul yaki wekilliri bolup jem'i 30 din artuq kishi ishtirak qildi.

Yighinda türkiye xalisane birleshme fondining re'isi nijati jeylan ependi yighin ishtirakchilirigha söz qilip, bu qétimqi yighinning sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitide échilishi bu jem'iyet bilen türkiye xalisane birleshme fondigha eza fond we ijtima'iy teshkilatlarning munasiwetlirini téximu qoyuqlashturidighanliqini shundaqla öz ‏- ara hemkarliship xizmet‏- pa'aliyetlerni kücheytidighanliqini bildürdi. Bu qétimqi yighinda yene fond we ijtima'iy teshikilatlarning nöwette düch kéliwatqan mesililiri we türkiyining ijـtima'iy jem'iyetler qanuni heqqide muzakire qilish qatarliq bir qanche türde söhbet élip baridighanliqini bildürdi.

Yighinda yene, sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining bash katipi doktur alimjan ependi söz qilip, Uyghurlarning tarixini anglatqandin kéyin hazirqi weziyiti heqqide toxtilip, xitayning Uyghurlargha qarita pilanliq tughut siyasitini téximu kücheytkenlikini, ötken hepte ghulja shehiride xitay saqchiliri arzugul isimlik bir hamile ayalni pilanliq tughutqa xilapliq qildi dep tutqanliqini, xelq'ara insan heqliri teshkilatliri we amérika hökümiti heriketke ötüp xitaygha arzugülni qoyup bérishke bésim ishletkenlikini, xitay da'iriliri bésimning tesiri astida seyshenbe küni arzugülni qoyup bergenlikini bildürdi. Bu weqeni anglighan yighin ishtirakchiliri qattiq epsuslandi we Uyghur mesililirining tizraq hel bolushi üchün bir chare izdeydighanliqini bildürdi.

Biz yighin axirida türkiye xalisane birleshme fondining re'isi nijati jeylan ependi bilen Uyghurlarning hazirqi ehwali heqqide söhbet élip barduq.

Hörmetlik re'is ependi, siz türkiye xalisane birleshme fondining re'isi bolush süpitingiz bilen Uyghur mesilisige qandaq qaraysiz?

‏- Sherqiy türkistandiki qérindashlirimiz dunyadiki eng qiyin ehwalda qalghan bolup, chékiwatqan zulumlirini dunyagha anglitalmay kéliwatidu, xelq'aragha uqturalmaywatidu, ular hazir héchqandaq bir dölet yaki organning qollishigha érishelmeywatidu, dunyaning bir qanche döletliride zulum boluwatidu, emma sherqiy türkistandiki zulum héch qaysisigha oxshimaydu dep qaraymen, chünki u yerdiki insanlar chékiwatqan zulumlarni u yerde yüz bériwatqan insan qélipidin chiqqan jinayetlerni dunya anglimaywatidu, shuning üchün biz her zaman ularning yénida, heq ‏- hoquqlirini, erkinlikini depsende qilghan kim we qaysi séstima bolushtin qet'iynezer biz uninggha qarshi turimiz. Hemmimiz birlik, barawerlik ichide, ularning heq ‏- hoquqlirini qoghdash üchün adalet sahesidiki heqlirini teleplirini xelq'ara hoquq sehnilirige kötürüp chiqishimiz lazim.

Hörmetlik re'is ependi, hazir Uyghur rayonida xitay da'iriliri yürgüzüwatqan pilanliq tughut siyasiti,qosh tilliq ma'arip siyasiti, Uyghur qizlarni xitay ölkiliride ishqa orunlashturush siyasiti, 18 yashtin kichiklerning meschitke kirip namaz oqushni cheklesh siyasiti qatarliq bir qanche siyasetlerge Uyghurlar narazi bolup kelmekte. Sizche bu mesililer hel bolamdu yaki bu usulda dawam qilamdu?

‏- Bu mesililer hel bolushi lazim bu mesililer bizning hel qilishqa tégishlik asasiy mesililirimizdur, méning türkiyide yashishim, bir sherqiy türkistanliq qérindishimning u yerde yashishining héchqandaq perqi yoq. Azap we qiyinchiliqni bizmu hés qilishimiz lazim. Biz bu azap we qiyinchiliqni hés qilghanda andin bu mesililerning hel bolushi üchün tirishchanliq körsitimiz. Bu siyasetler zulum we insan qélipidin chiqqan bir jinayettur. Até'izm ‏- insanlar allahqa ishenmigen teqdirdimu öz aldigha, eqlige tayinip bir shey'ini ilah qiliwalidu, mesilen, xitaylar até'izmni dawa qilip turup, mawni butqa aylandurdi ular mawgha choqunidu, emma allahning nuri her yerde yoruydu.

Hörmetlik re'is ependi, sizning erkin asiya radi'osi arqiliq Uyghurlargha deydighan sözliringiz barmu?

Men ulargha sewirchan bolushini tileymen, allahning arghamchisigha ésilghan zaman azadliq, hörlük, erkinlik, adalet we tinchliq berpa bolidu. Birlik, barawer we inaq ‏- ittipaq bolsaq, allah bizge yardem qilidu dep oylaymen, qérindashlirimgha semimiy salam yollaymen.