Türkiyining bir qisim siyasiy partiye re'isliri wén jyabawning türkiye ziyaritige qarshi bayanat élan qildi

Süret, türk metbuatliridin élinip kirishtürülgen.

Yalchin topchi: insaniyetke qarshi tragédiye yüz bériwatsa uni kichik chaghlap xitayning zalimliqigha köz yumuwatqanliqini eyibleymiz.

Türkiye büyük birlik partiyisining re'isi yalchin topchi 2010 ‏- yili 10 - ayning 10 ‏- küni Büyük birlik partiyisining resmiy tor béti arqiliq xitay bash ministirining türkiye ziyaritige qarshi bayanat élan Qildi.

Türkiye büyük birlik partiyisining re'isi yalchin topchi bayanatida, türkiye hökümitining xitaygha qarita élip bériwatqan siyasitining xata ikenlikini, bir insaniyetke qarshi tragédiye yüz bériwatsa, uni kichik chaghlap, xitayning zalimliqini körmeske salghanliqini eyibleydighanliqini ipadilidi.

Yalchin topchi ependi bayanatida, xitay bash ministiri wén jabawning türkiye ziyaritini tenqid qildi. Sherqiy türkistandiki Uyghurlarning, xitay döliti ijra qiliwatqan, bésim siyaset astida qiliwatqanliqini ipadiligen yalchin topchi ependi mundaq dédi: "xitay bash ministirining türkiye ziyaritide türkiye hökümitining sherqiy türkistan mesilisi heqqide némilerni otturigha qoyghanliqini, istratégiyilik hemkarlishish jehette kélishimnamige imza qilishqanda, qérindashlirimiz, dindashlirimiz bolghan Uyghur türkliri üchün qaysi xil yaxshiliq teleplerde bolghanliqini, bilishni xalaymiz."

Yalchin topchi bayanatida yene mundaq dédi: "pütkül dunya xitayning kishilik hoquq depsendichilikige diqqet qiliwatqan bir peytte türkiyining istratégiyilik ortaqlishish heqqide kélishim tüzüsh bilen meshghul bolushi we Uyghur türkliri üchün pkk mesilisini otturigha chiqirip nomussizliq qilishigha hökümetning süküt qiliwatqanliqigha chidap turalmaymiz we toghra tapmaymiz. Xitayning pkk teshkilatini térrorchi teshkilat dep étirap qilmasliqimu ikki dölet munasiwetliride ayrim bir mesile. Türkiye hökümitining xitay siyasitini xata dep qaraymiz we u yerde bir insaniyetke qarshi tragédiye yüz bériwatsa uni kichik chaghlap xitayning zalimliqigha köz yumuwatqanliqini eyibleymiz."

Yalchin topchi yene, p k k mesilisi bilen sherqiy türkistan mesilisining oxshashmaydighan ikki ayrim mesile ikenlikini bildürüp mundaq dédi: "p k k teshkilati qoralliq térrorchi zalim teshkilat. Uyghurlar térrorchi emes, pütkül dertliri insandek yashash, xitayning zulmidin, bésimidin qutulushtin ibaret. Uyghurlar bigunah mezlum xelq."

U, bayanatining axirida mundaq dédi: "türkiye hökümiti xitaydin qorqup rabiye qadirgha wiza bérelmeywatidu, hökümetning chüshenchisidiki ichki - tashqi xitay koziri epsuslinarliq bilen Uyghur qérindashlarning qehrimani rabiye qadir xanimgha wiza bérishke tosalghu boliwatidu. Rabiye qadir xanim xitay zulmining simwoli, türkiye rabiye qadir xanimgha ige chiqish kérek. Türkiye hökümiti xitay bilen bolghan munasiwetliride, sherqiy türkistan mesilisige köz yummasliq kérek. Sherqiy türkistan mesilisige kishilik hoquq we démokratiye jehette bir nuqtini otturigha qoyup xelq'arada xitaygha qarshi émbargo yürgüzüshte aldinqi septe rol élish kérek."

Milletchi we muhapizkar partiyisining re'isi exmet yilmaz xitay bilen bolghan munasiwetlerge agahlandurush berdi.

Milletchi we muhapizkar partiyisining re'isi exmet yilmaz türkiyining iran we xitay munasiwetlirige qarita agahlandurush Bérip, türkiye bilen xitay munasiwetlirining bir tehdit ikenlikini we bu munasiwetlerni tosush kéreklikini bildürdi.

Milletchi we muhapizkar partiyisining re'isi exmet yilmaz teripidin "jihan" xewer agéntliqi arqiliq 2010 ‏- yili 10 ‏- ayning 13 - küni élan qilin'ghan bayanatida, türkiye hökümitini tenqidlep, "bash ministir erdughan xata chüshenchilerde boliwatidu. Ne iran, ne süriye, ne xitay bu milletke dost bolalmaydu. Bu xataliqning küchlinishige töhpe qoshuwatqan hökümet, milletnila emes kelgüside pütkül rayonni chiqish yoli tapalmaydighan bir tuyuq yolgha bashlap qoyidu", dédi.

Exmet yilmaz ependi bayanatining dawamida yene mundaq dédi: "xitay bilen herbiy manéwir ötküzüsh qobul qilinmaydu, xitay hergizmu tengtush emes, belki tengpungluqni buzidighan bir kandidat. Xitay öz ornidin heriket qilmasliqi kérek. Xitayning seddichin sépilidin éshishini tosush kérek. Hökümet isra'iliyini düshmen dep qarighanliqi sewebidin iran we süriye munasiwetliridiki xataliqni hés qilmay, xitay we iran bilen bolghan xata munasiwetlirini küchlendürüwatidu. Iran xitayni qollap, dunya üchün chong bir tehdit peyda qilishqa teyyarliq qiliwatidu. Hem iran hem xitayni 'toxta!' dep agahlandurush bérish kérek. Dunya amérikidin besh hesse artuq chongluqta bolghan, xitaydin qutulalmaydu. Iran amérika bilen tengpungluqni saqlash üchün téximu xeterlik bir qedem bésip xitaygha oxshash xudani tonumaydighan bir küchni ottura sherqqe tartip kirishke tirishmaqta. Türkiye hökümitimu isra'iliyige bolghan düshmenliki sewebidin buni qollimaqta."

Exmet yilmaz ependi bayanatining dawamida yene mundaq dégen: "xitay küchlen'gende, allagha ishinidighan pütkül xelqler yéqin zamanda chong bir tehditke duch kélidu. Xitay tarixtin buyan türkler bilen düshmenliship kelgen. Xitayning ottura sherqqe keltürülüshi nadanliqtur. Türkiye hökümiti, xitayning herbiy eslihe ishlep chiqirishqa yardem bériwatqan iranni agahlandurushi kérek. Iran xitayning herbiy jehette küchlinishini xalaydu. Iran we xitay küchlinip dunyagha tehdit bolush pikride ching turmaqta. Öz - ara menpe'etler rayonni qiyin ehwalgha qoyidighan bir weziyet shekillendi.

2010 - Yili 10 ‏- ayning 9 - küni Türkiye mezlumlar jem'iyiti istanbul shöbe bashliqi jihad kökdemir, mezlumlar jem'iyitining resmiy tor bétide, xitay bash ministiri wén jabawning türkiye ziyaritige qarita bayanat élan qildi.

Bayanatta mundaq déyilgen: "sherqiy türkistan, asiyada eng köp kishilik hoquq depsendichilikliri boliwatqan, eng muhim merkezlerdin biri. Xitayning ishghali astida qalghan bu rayonda, musulman sherqiy türkistan xelqige qarita, yérim esirdin béri ijra qiliniwatqan étnik we dini ayrimichiliq siyasetliri sewebidin minglighan insan hayatidin ayrildi we yene minglighan insanlar sersan - sergendan bolup dunyaning oxshimighan döletliride panahliq tileshke mejbur boldi."
 
Bayanatta yene 5 ‏- iyul ürümchi weqesi heqqide toxtilip mundaq déyilgen: "2009‏ - yili 7 - ayning 5 ‏- küni sherqiy türkistanda yüz bergen weqeler sewebidin, xitayning on nechche yil assimilyatsiye qilish siyasetlirining qurbani bolghan Uyghur az sanliqlarning mesililiri, xelq'ara jama'etning kün tertipige yéngidin keldi. Yüz bergen weqelerde yüzligen kishi öldi we minglighan kishi yarilandi. Weqeni peyda qilghan dégen dawa bilen onlighan Uyghur ölümge höküm qilindi. Yüzligen kishi hazirmu qamaqta yatmaqta. Xelq, tutqun qilish we qiyin qistaqqa élish, tuyuqsiz yoqap kétish, tutqun qilin'ghanlardin uzun muddet xewer alalmasliqqa oxshash weqeler sherqiy türkistanda yüz bériwatqan weqelerdur. Uningdin bashqa yene mehbuslarning jismidiki ichki ezalirini sétishtek organ tijariti, namayish qilish we toplinish jehettiki hoquqining depsendichiliki, axbarat we pikir erkinliki jehette cheklimige uchrishi, herbiy halet élan qilish, ijtima'iy we medeniyet sahelerde élip bériliwatqan bésimlar, sherqiy türkistanda yüz bériwatqan bashta kishilik hoquq mesilisi qatarliq nurghun mesililer hel qilinishini kütüp turmaqta.
 
Bayanatning axirida yene mundaq déyilgen: "mezlum der jem'iyiti, xitay xelq jumhuriyiti emeldarlirigha qarshi 5 ‏- iyul ürümchi weqelirining bash jawabkarliri heqqide türkiye sot mehkimisige jinayet ishligenlikige alaqidar erz sun'ghan bolup, bu jawabkarlar tizimlikide bash ministir wén jabawning ismi yézilghan. Mezlumlar jem'iyiti, türkiye jumhuriyiti ministirlirini, Uyghurlarning béshigha kelgenlerge köz yummasliqqa, xelq'ara munasiwetlerde kishilik hoquqqa hörmet qilidighan bir meydanda turushqa chaqiriq qilidu. Mezlumlar jem'iyiti türkiye jumhuriyitini, xitay döliti bilen élip bérilghan her qandaq munasiwetlerde sherqiy türkistan we tibetke oxshash rayonlarda yüz bériwatqan weqelerge diqqet qilishqa chaqiriq qilidu.

Bayanatning astigha mezlumlar jem'iyiti istanbul shöbe bashliqi jihat gökdemirning imzasi yézilghan.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.