Béyjingda metbu'attin yoshurulghan x k p-j h p söhbiti

“Höriyet” gézitining xewirige qarighanda, jumhuriyet xelq partiyisining re'isi kamal qilichdar oghli bashchiliqidiki hey'et béyjingda, xitay kommunist partiyisi merkizi komitétining tashqi ishlar mes'uli wang jiru, xitay xelq qurultiyining tashqi ishlar komitétining mu'awin bashliqi nen jinjung, xitay kommunist partiyisi merkizi komitétidin li yüenchaw bilen ayrim-ayrim uchrashqan. Bu uchrishishlar muxbirlargha yépiq halda élip bérilghan bolup, türkiyidin barghan 16 axbarat ornining muxbirliri ikki terep élip barghan muzakiridin tepsiliy melumat alalmighan.

RFA/Arslan

Kamal qilichdar oghli partiye rehberliri, muxbirlar we soda-sana'etchiler bolup 120 kishilik hey'et bilen mexsus ayropilan'gha olturup xitaygha barghan. Kamal qilichdar oghli ziyaritini béyjingdin bashlighan bolup, shangxey qatarliq bir qanche sheherni ziyaret qilghandin kéyin seddichin sépilini ziyaret qilghan. Kamal qilichdar oghlining 6 künlük ziyaritining eng axirqi békiti ürümchi bolup, u ürümchide bir uniwérsitétta nutuq sözleydiken.

Kamal qilichdar oghli béyjingda xitay kommunist partiyisining siyasiy byuro ezasi li yüenchaw bilen uchrashqan we söhbet élip barghan, uchrishish axirlashqandin kéyin kamal qilichdar oghli bashchiliqidiki hey'et Uyghur binakarliq sen'iti usulida sélin'ghan sarayni aylinip chiqqan hem tamdiki resimler toghrisida chüshenche alghan.

Uchrishish béyjingdiki Uyghur binakarliq usulida sélin'ghan shinjang sariyida élip bérilghan bolup, jumhuriyet xelq partiyisining rehberliridin logh'oghli muxbirlarning bu heqtiki so'allirigha jawab bérip mundaq dégen:
Xitay hökümiti, türkiye ehmiyet bérip kéliwatqan Uyghur türklirige özlirining ige chiqiwatqanliqini isharet qildi. Shu sewebtin ular qilichdar oghlini shinjang sariyida qarshi élip ürümchige bérishning aldida bir qizghinliq körsitishni xalidi.

Bu heqte “Millet” gézitide mundaq déyilgen: xitay kommunist partiyisi, iqtisadi sahede erkin sistémini tézletken bolsimu, axbarat erkinliki sahesige cheklime qoyushni dawam qilmaqta. Xitay da'iriliri, kamal qilichdar oghli bilen élip barghan uchrishishqa alaqidar türkiye axbaratchilirigha peqet bir qanche minutluq körünüsh élishqa ruxset qilish bilen kupaye qildi. Alem boshluqi tetqiq qilish merkizide belgilik yerlerni resimge élishqa ruxset qilghanni hésabqa almighanda, resim we sin'alghugha élishqa ruxset qilmidi. Xususen qilichdar oghlining hemrahliqida barghan axbaratchilarning héchqandaq programmigha qatnishishigha xitay teripidin ruxset qilinmighanliqi alahide diqqetni tartti.

“Höriyet” gézitining xewirige qarighanda, ikki terep süriye mesilisi, iqtisadi mesililer toghrisida muzakire élip barghan. Kamal qilichdar oghli uchrishishtiki küntertip toghrisida sorighan so'allargha jawab bérip, xitay kommunist partiyisi emeldarliri, ikki terep munasiwetlirini téximu tereqqiy qildurushni, bu munasiwet bilen ayallar we yashlar teshkilatlirinimu öz ichige élishni telep qilghanliqini bildürdi.

Xewerde bildürüshiche, kamal qilichdar oghli yene jumhuriyet xelq partiyisining xitay siyasiti toghrisida “Bir junggo”, “Xitayning ichki ishlirigha arilashmasliq”, “Xitayning zémin pütünlükige hörmet qilish”, “Yurtta tinchliq, jahandin tinchliq chüshenchisi boyiche xitay bilen tinchliqni asas qilghan tashqi siyaset” dégen'ge oxshash mezmunlarda bayan qilghan. Qilichdar oghli xitay da'irilirige süriye mesilisi heqqide türkiye, rusiye we xitay qatarliq üch terepning birlikte yighin échish teklipini sun'ghan.

NTV Téléwiziyisining xewer qilishiche, xitay kommunist partiyisi merkizi komitéti siyasiy byurosidin li yüenchaw uchrishish jeryanida, jumhuriyet xelq partiyisining süriye siyasitini qollaydighanliqini, emma bashqa döletlerning ichki ishlirigha arilashmasliq kéreklikini otturigha qoyghan we türkiyide iqtisadi krizis barliqini, emma türkiyining buni süriye siyasiti bilen yoshurushqa urunuwatqanliqini bildürgen.

NTV Téléwiziyisining tor bétide kérim atajan isimlik bir shexs bu heqte pikir bayan qilghan bolup mundaq déyilgen:
Türkiye dunya iqtisadi fondigha qerz béreleydighan bir halette turuwatsa, bir xitayning bu xil bayanatlarni bérishi gheyriy bir ish. Esli mesile shuki, xitay siyasiy idé'ologiye sewebidin süriye diktator hakimiyitige yardem bériwatidu, chünki esed hakimiyiti yimirilse, bir kommunist dölet dunyadin yoqalghan bolidu, türkiye buningda tesir küchke ige bolghanliqi üchün türkiyige qarshi pütün kozirlarni qollinishqa urunmaqta, türkiye ichide xata melumatlar arqiliq ichidin bésim peyda qilishqa urunuwatidu, bizde danishmen dep saniliwatqan éqimdiki kishiler bu diktatorlarning nénigha yagh sürtüp xataliqigha ortaq boluwatidu.