Түркийидә магистир вә докторлуқ унванлири үчүн оқушқа қандақ рәсмийәтләрни өтәш керәк?

Бүгүнки программимизда түркийидики университетларда алий мәктәпниң толуқ курсида оқуш, магистир вә докторлуқ унванлири үчүн оқушқа қандақ шәртләрни һазирлаш һәмдә дөләтлик оқуш мукапат пули билән оқуштин башқа йәнә қайси оқуш йоллириниң барлиқи һәққидә тохтилимиз.

Биз бу һәқтә тәпсилий мәлумат елиш үчүн уйғур академийиси баш катипи аблимит қарахан әпәнди билән сөһбәт елип бардуқ.

Аблимит қарахан әпәндиниң ейтишичә, түркийидә оқуш үчүн оқуш нәтиҗиси, сәвийә кинишкиси, диплом вә унван һәм башқилар керәк.

Алий мәктәп толуқ курста оқуш үчүн төвәндики шәртләр керәк:

1) Толуқ оттура мәктәп диплом кинишкисиниң көпәйтмиси вә униң җамаәт гуваһлиқидин өткән инглизчә тәрҗимә нусхиси болуши керәк.

Һазир толуқ оттура мәктәпниң 3-йиллиқида оқуветип илтимас қилидиғанлар тулуқ оттура дипломини 6-айниң 15-күнидин бурун әвәтип бәргәндин кейин, илтимаси күчкә игә болиду. Әмма диплом берилидиғанлиқи һәққидә мәктәп оқуғучилар башқармисидин испат елип бизгә көпәйтмисини интернет көчүрмиси билән әвәтип бериши керәк.

2) Толуқ оттура мәктәптә оқуш җәрянидики хуласә имтиһан нәтиҗиси болуши керәк.

Хуласә имтиһан нәтиҗиси әң төвән болғанда 3 пәндин б, башқа пәнләрдин а бөлиши керәк. Бу әң муһим. Чүнки оқуғучиниң таллиниш-талланмаслиқи хуласә имтиһан нәтиҗилиригә бағлиқ. Һазир тулуқ оттура мәктәпниң 3-йиллиқида оқуветип илтимас қилидиғанлар хуласә имтиһан нәтиҗисини 6-айниң 15-күнидин бурун әвәтип бәргәндин кейин илтимас андин күчкә игә болиду.

3) Алий мәктәп имтиһан нәтиҗиси билән имтиһан нәтиҗисиниң растлиқини тәкшүрүш үчүн имтиһанға қатнишиш кинишка номурини йоллап бериш керәк.

Алий мәктәп имтиһан нәтиҗиси әң төвән болғандиму шу йиллиқ 2-түркүм номур сизиқидин юқири бөлиши керәк. Һазир тулуқ оттура мәктәпниң 3-йиллиқида оқуветип илтимас қилидиғанлар хуласә имтиһан нәтиҗиси вә алий мәктәп имтиһан нәтиҗиси билән имтиһанға қатнишиш кинишка номурини 6-айниң 15-күнидин бурун әвәтип бәргәндин кейин илтимас андин күчкә игә болиду. Бу әң муһим. Чүнки оқуғучиниң таллиниш-талланмаслиқи ашу нәтиҗилиригә бағлиқ.

Түркийидә алий мәктәп толуқ курси 4+2 йил болуп, талланған оқуғучилар бир йил түркчә, бир йил инглизчә тил өгинип, тил имтиһанлиридин ғәлибилик өткәндин кейин, нәтиҗиси вә арзусиға қарап түркийиниң алдинқи қатардики алий мәктәплиригә өзлиригә мас келидиған кәсипләргә қобул қилиниду.

Магистирлиқ (аспирантлиқ)та оқуш үчүн мундақ шәртләр керәк:

1) Алий мәктәп толуқ курсини пүттүрүш дипломи вә дөләт бир туташ тарқатқан унван кинишкисиниң көпәйтмилири һәм уларниң җамаәт гуваһлиқидин өткән инглизчә тәрҗимә нусхилири болуши керәк.

Һазир алий мәктәпниң 4-йиллиқида оқуветип илтимас қилидиғанлар диплом билән унванни 7-айдин бурун әвәтип бәргәндин кейин илтимас андин күчкә игә болиду. Әмма диплом вә унван берилидиғанлиқи һәққидә мәктәп оқуғучилар башқармисидин испат елип бизгә көпәйтмисини интернет арқилиқ әвәтип бериши керәк.

2) Алий мәктәптә оқуш җәрянидики пүтүн дәрсләрниң имтиһан нәтиҗиси вә униң мәктәп оқутуш башқармисидин чиқирип бәргән инглизчә тәрҗимиси болуши керәк.

Әгәр шу оқуш йили пүттүрмәкчи болса 3 йерим йиллиқ оқуш нәтиҗилирини әвәтип туруши керәк. Гпа=2.8(Омуми нәтиҗиси) әң аз 70 бөлиши керәк. Бу әң муһим. Чүнки оқуғучиниң таллиниш-талланмаслиқи ашу нәтиҗисиниң қандақ болушиға, оқуған мәктипигә вә кәспигә бағлиқ.

3) Дөләт бир туташ алған алий мәктәп инглиз тилидин 4-дәриҗә яки 6-дәриҗә (кәт-4,-6) сәвийә имтиһаниниң лаяқәтлик кинишкиси болуши керәк.

Түркийидә магистирлиқ 1+2 йил. Талланған оқуғучилар бир йил түркчә тил өгинип, түркчә имтиһанидин ғәлибилик өткәндин кейин, нәтиҗиси вә арзусиға қарап түркийиниң алдинқи қатардики алий мәктәплиригә өзлиригә мас келидиған кәсипләргә магистирлиққа қобул қилиниду. Мәктәпләргә рәсмий қобул қилиништин бурун, һәрқайси мәктәп вә кәсипләргә бекитилгән инглизчә сәвийә өлчимигә йәткән инглизчә хәлқаралиқ лаяқәтлик кинишкиси ( тофел яки иәлтс) болса, бир йил инглизчә тил тәйярлиқи алмайла кәспи оқушини башлиялайду. Инглизчә нәтиҗиси йетәрлик болмиған оқуғучилар бир йиллиқ инглизчә тәйярлиқтин кейин, инглизчә тил имтиһани берип, лаяқәтлик болғандин кейин кәспи оқушини башлиялайду.

Докторлуқта оқуш үчүн мундақ шәртләр керәк:

1) Магистирлиқни пүттүргән докторлуқта оқумақчи болған оқуғучиларниң магистирлиқ дипломи вә унвани (мәктәп оқутуш башқармиси яки җамаәт гуваһлиқ органлиридин тәрҗимә қилип берилгән инглизчә тәрҗимиси қошуп әвәтилиду) болуши керәк.

2) Магистирлиқ оқушидики дәрс нәтиҗиси (мәктәп оқутуш башқармиси тәрипидин тәрҗимә қилинип берилгән инглизчә тәрҗимиси қошуп әвәтилиду) болуши керәк. Әгәр бу оқуш йили пүттүрмәкчи болса дипломини вә унван гуваһнамисини 6-яки 7-айда алғандин кейин тездин әвәтип бериши керәк.

Гпа=3.0 (Омуми нәтиҗиси) әң аз 75 бөлиши керәк. Бу әң муһим. Чүнки оқуғучиниң таллиниш-талланмаслиқи ашу нәтиҗисиниң қандақ болушиға, оқуған мәктипигә вә кәспигә бағлиқ.

3) Дөләт бир туташ алған алий мәктәп инглизчидин 6- дәриҗә (кәт-6) сәвийә кинишкиси болуши керәк.

Түркийидә докторлуқ оқуши 3 йилдин 6 йилғичә. Талланған оқуғучилар бир йил түркчә тил өгинип, түркчә имтиһанидин ғәлибилик өткәндин кейин, нәтиҗиси вә арзусиға қарап түркийиниң алдинқи қатардики алий мәктәплиригә өзлиригә мас келидиған кәсипләргә докторлуққа қобул қилиниду. Мәктәпләргә рәсмий қобул қилиништин бурун, һәрқайси мәктәп вә кәсипләргә бекитилгән инглизчә сәвийә өлчимигә йәткән инглизчә хәлқаралиқ лаяқәтлик кинишкиси (тофел яки иәлтс) болса, бир йил инглизчә тил тәйярлиқи алмайла кәспи оқушини башлиялайду. Инглизчә нәтиҗиси йетәрлик болмиған оқуғучилар бир йиллиқ инглизчә тәйярлиқтин кейин, инглизчә тил имтиһани берип, лаяқәтлик болғандин кейин кәспи оқушини башлиялайду.

 Түркийә һөкүмити уйғур оқуғучилардин оқуш пулини аз алиду.Адәттә түркийә дөләт игиликидики алий мәктәп толуқ курс, магистирлиқ вә докторлуқ оқушида, түркийилик оқуғучиларға қариғанда чәтәллик оқуғучилардин оқуш пулини һәссиләп алиду, әмма түркийә уйғур оқуғучи қобул қилиш ишханисиға түркийидә оқушқа илтимас қилған оқуш нәтиҗиси әң яхши 50 оқуғучиға түркийә дөләтлик оқуш мукапати вә бу оқуш мукапатиға еришәлмигән оқуғучиларға түркийилик оқуғучиларға охшаш оқуш пулини төвәнлитип беришкә ярдәмдә болалаймиз. Оқуш пули мәктәпләр вә кәсипләргә қарап охшимайдиған болуп, бир йиллиқ әң аз 250 доллардин, әң көп 500 долларғичә болиду. Алий мәктәп толуқ курс, магистирлиқ вә докторлуққа кирәлигән оқуғучилар түркийидики фонди җәмийәтләрдин тәсис қилинған оқуш мукапати вә оқуш ярдәм пули алалайду.

Һәр йили түркийә дөләтлик оқуш мукапатиға еришкән оқуғучилар, оқуш пули төлимәйду вә айда оқуш вә турмушиға йәткүдәк оқуш мукапат пулиға еришиду.

Түркийә визиси тоғрисида:

Түркийә уйғур оқуғучи қобул қилиш ишханисиға түркийидә оқушқа илтимас қилип, қобул қилинған оқуғучиларниң тизимлики һәр йили 9-айниң 1-күнигичә түркийиниң бейҗиңдики әлчиханисиға әвәтилиду.