Үрүмчидики 'сәргәрданларни тизимлаш хизмити'ниң мәқсити немә?

Сүрәт, үрүмчи дөң көврүк доқмушта биркар олтурушқан ишсиз уйғурлардин бир көрүнүш.

Игилигән учурлиримиздин аптоном районлуқ нопусни омумйүзлүк тәкшүрүш ишханисиниң үрүмчидә "сәргәрданларни тизимлаш хизмити" намидики тәкшүрүш һәрикитидә һәтта сәргәрдан тиләмчиләрниң қайси юрттин кәлгәнлики, исим - фамилиси вә келип чиқиши қатарлиқларниң һәммиси тәкшүрүлүп, мәсилә көрүлмигән әһвал астида қолиға кинишка тарқитип берилидиғанлиқи мәлум болди.

Өткән йили йүз бәргән 5 ‏- июл үрүмчи вәқәсидин кейин, хитай даирилири уйғур или аһалисигә қаратқан тәкшүрүш хизмитини күчәйтти, болупму вәқә йүз бәргән үрүмчи шәһиридә өйму ‏- өй кирип ахтуруш, коча - кочиларға көзитиш аппарати орнитиш, пуқрачә кийингән сақчиларни чарлашқа селиштин сирт, қораллиқ чарлаш әтрәтлириниң 24 саәт көзитиш елип беришини изчил түрдә йолға қоюп кәлмәктә.

5 ‏- Июл үрүмчи вәқәсиниң келип чиқиш сәвәбини, уйғур елиниң җәноби вә шималидики чәт йеза, районлиридин кәлгән көчмә нопуслар тәрипидин садир қилинған вәқә дәп чүшәнгән хитай һөкүмити, вәқәдә етип өлтүрүлгән, қолға елинип түрмигә ташланғандин башқа, шәһәр нопусиға игә болмиған барлиқ уйғур йеза аһалисини дәрһал тәкшүрүп чиқип, қәйәрдин кәлгән болса, шуҗайға палаш сияситини иҗра қилди.

Тәңритағ уйғур ториниң 27 ‏- өктәбир күнидә елан қилинған хәвиридин, үрүмчи шәһириниң һәрқайси район, наһийилиридә 31 ‏- өктәбирдин башлап нопус тәкшүргүчи хадимлар бирдәк һәрикәтлинип, сәргәрданларни омумйүзлүк тизимлаш һәрикити қозғиғанлиқи ашкариланди.

Хәвәрдә йәнә, тәкшүргүчиләр сәргәрдан тиләмчиләрни учратқанда, исим - фамилиси, юрти қатарлиқ учурларни сорап тизимлап, мәһәллә комитетиниң тамғиси бесилған испатнамә тарқитидиғанлиқи қәйт қилинған болуп, биз хәвәрдә елан қилинған мәлуматларға асасән, уйғурлар зич олтурақлашқан районлардики иттипақ йоли аһалиләр комитети, җәнубий азадлиқ йол аһалиләр комитетлириға телефун қилдуқ. Мәзкүр аһалиләр комитетлириниң хадимлири өзлириниң кечә нөвәтчилик вәзиписи өтәватқанлиқини, бу хил мәсилиләрни иш вақтида комитет мәсуллиридин сүрүштүришимизни буйруп, соалимизға җаваб беришни рәт қилди.

Үрүмчи шәһиридә сәргәрданларни тизимлаш хизмитигә йетәкчилик қилиш вәзиписини үстигә алған аптоном районлуқ нопусни омумйүзлүк тәкшүрүш ишханисиға телефун уруп, сәргәрданларни тизимлаштики мәқситини иниқлимақчи болдуқ, мәзкүр идариниң хизмәтчи хадими ениқлимақчи болған мәсилини аңлиғандин кейин, "сиз нәниң мухбири?" дәп сориди вә әркин асия радиосиниң мухбири икәнликимизни аңлиғандин кейин дәрһал телефун турупкисини қоювәтти.

Биз нопус тәкшүрүш хизмитидә әң муһим рол ойнайдиған сақчиханилардин мәлумат елиш үчүн, охшашла уйғурлар көп җайлашқан җәнубий қовуқ сақчиханисиға телефун қилдуқ, бирақ телефонимизни алған бу сақчиму бизгә җаваб бериштин баш тартти.

Һәқиқәтән нопус тәкшүрүш хизмитиниң үрүмчидә қаттиқ иҗра қилиниватқанлиқини билдүргән бир үрүмчи аһалиси, өзиниң бихәтәрлики түпәйли кимликини вә авазини радиода елан қилмаслиқимизни тәләп қилип, нөвәттә, һәтта уруқ - туғқини яқа юрттин кәлгәнләр алди билән өзлири турушлуқ идариниң мәхсус мәзкүр хизмәткә мунасивәтлик хадимлириға тизимлатқандин сирт, 3 күндин артуқ туридиған уруқ - туғқан вә меһманниң шу районлуқ сақчиханиға берип тизимлитидиғанлиқини, буниңға хилаплиқ қилғучиларниң, әгәр тизимға алдурмай вәқә садир болуп қалса, садир болған вәқәниң еғир ‏- йиникликигә қарап иқтисадий җазаға, һәтта қамақ җазасиға тартилидиғанлиқини билдүрди.

Америкидики уйғур җамаәт әрбаби ғәйрәт һаҗим 5 ‏- июл үрүмчи вәқәсини садир қилғучиларниң көпинчисиниң ишсизлардин тәркип тапқан, йеза нопуси һесабланған уйғур ишләмчилири икәнликини нәзәрдә тутқан хитай һөкүмитиниң "сәргәрданларни тизимлаш хизмити"ни йолға қоюш арқилиқ, үрүмчидә уйғур көчмә нопусини тизгинләш, болупму һөкүмәткә нарази болған авамни шәһәрдин узақлаштуруш, шәһәр нопусини болса хитай көчмәнлири билән толдуруш мәқситини ишқа ашурмақчи болғанлиқини оттуриға қойди.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.