Xitay saqchiliri bügün ürümchide yene 2 Uyghurni étip öltürdi

Düshenbe, 13 - iyul, xitay saqchiliri ürümchide yene ikki Uyghurni étip öltürgen, bir nepirini yarilandurghan. Weqe döngköwrüktiki chong bazar aldida yüz bergen. Hökümet terep mezkur weqe heqqidiki melumatida, saqchi terepning öz ‏ - ara jidellishiwatqan Uyghurlarni étip öltürgenlikini bildürgen.
Muxbirimiz shohret hoshur
2009.07.13
Xitay-qoralliq-saqchi-urumqi-kocha-305 Bügün, 13 - iyul, ürümchide 2 uyghurni étip öltürgen we birini yarilandurghan neq meydanni saqlap turghan 2 xitay saqchisi.
AFP Photo

Biz bügün bu munasiwet ürümchi ahalisige téléfon qilghinimizda, ular hökümet terepning melumatini inkar qildi.

Ürümchidiki bir Uyghur qizi, 5 - iyul namayishidin kéyin, xitay saqchilirining Uyghurlargha xalighanche oq chiqiriwatqanliqini؛ hetta oq chiqirish üchün purset we bahane izdewatqanliqini bildürdi. U yene ötken hepte yüz bergen saqchilarning aq meschit aldida bir qanche Uyghurni étip öltürgenlik weqesini ashkarilidi.

Melum bolushiche, shu küni, xitay puqraliri kaltek - chomaqlarni kötürüp Uyghurlar mehellisige bésip kelgende, mehellidiki bir guruppa yash, qoghdinish üchün qarshi hujumgha ötken. Xitay saqchiliri bu chaghda Uyghur yashlirigha qaritip oq chiqarghan, bir qanchisini öltürüp, bir qanchisini yarilandurghan. Weqeni öyliride körüp turghan Uyghurlar, warqirap naraziliq bildürgen. Bu chaghda saqchilar, a'ililikler binasigha qaritip oq chiqarghan.

Ürümchidiki bu Uyghur qizi weqe heqqide töwendikidek melumat berdi:

-- Öyde oltursam bir dostumdin téléfon keldi. Dostum " Uyghurlarni étiwetti" dep yighlap ketti. Neq meydanni - aq meschit aldidiki kochini körüp baqmaqchi bolup, apamgha uqturmay öydin chiqtim. Meydan'gha yéqinlashqan waqtimda, shu etrapni saqchilar tosuwétiptu؛ bir Uyghur saqchi aldimni tosuwaldi we "ölgingiz keldimu, arqingizgha qayting!" dep warqiridi؛ men: " siler xitaylargha gep qilmay Uyghur balilarni étiwétipsilerghu" dep soridim. U saqchi, " bu gepni mendin sorimang " dep méni heydiwetti. Yolning chétige ötsem, 10 nechche kishi topliship turuptu. Hemmisi shu étilip ketken balilarning gépini qiliship turidu. Eslide, bir qanche yüz xitay kaltek - choqmaq bilen ularning mehellisige qarap kéliwatqinini körüp, shu mehellidiki balilar topliship, tash - kések bilen ularning aldigha qarap méngiptu. Xitaylar arqisigha qéchiptu. Bu balilarmu arqisigha chékin'gen iken, xitaylar yene aldigha qarap méngiptu, shuning bilen Uyghurlar tekrar ulargha qarap mangghan iken, saqchilar Uyghurlargha oq chiqiriptu....

Nöwette xitay hökümiti, xitay eskerliri we bir qisim xitay puqraliri, ürümchidiki Uyghur ahalisge birlikte tehdit salmaqta. Bu ehwal bezi Uyghurlarni chongqur endishige salsa, yene bezilerning ghezipini tashurmaqta. Bu qiz kügenlirini yene mundaq dédi:

-- Bir ayalning oghligha: " qarshi tursanglarmu - turmisanglarmu hamini silerni atidiken, emdi séni tosimaymen. Qolungdin néme kelse shuni qilip qarshi tur !!!" dewatqanliqini anglidim. 

-- Saqchilar Uyghur balilarni atqanda, a'ililikler binasida olturuwatqan Uyghurlar, saqchilargha" némishqa xitaylarni atmay, Uyghurlarni atisiler " dep warqiraptu. Saqchilar ularghimu qaritip oq chiqiriptu. Yolda qan izlirini kördüm. Biraq jesetni körelmidim. Saqchi méni neq meydan'gha yéqin keltürmidi.

Awazini ashkarilashni xalimighan yene bir Uyghur, bügünki weqe üstide toxtilip, nöwettiki weziyette ürümchide Uyghurlarning öz‏ - ara jidel qilishining mumkinsizlikini, hemme Uyghurning xitay puqralirining hujumidin qoghdinish üchün mudapi'e halitide turuwatqanliqini, xitay terepning bolsa, öz menpe'eti nuqtisidin pakitlarni dawamliq halda burmilawatqanliqini bildürdi.
 
Xelq'ara xewerlerde, xitay puqraliri hujumining seyshenbe küni bir künla dawam qilghanliqi yézilmaqta. Bizge kelgen üchurlar, xitay puqralirining hujumining namayishning etisi yeni düshenbe küni bashlan'ghanliqi, seyshenbe küni ewjige chiqqanliqi؛ uningdin kéyin bu hujumlarning oxshimighan yerlerde, oxshimighan sa'etlerde hazirghiche dawam qiliwatqanliqi inkas qilinmaqta.

Yene bezi gheyriy resmiy axbarat torliri Uyghur rayonining bashqa jayliridimu xitay puqralirining Uyghurlargha hujum qilish weqesi yüz bériwatqanliqini xewer qilmaqta. Xewerde pakitlar éniq körsitilmigen bolsimu, omumi weziyet xewerning chinliqidin bisharet bermekte. Biz bügün korlidiki bir a'ilige téléfon qilghinimizda, jem'iyette türlük ensiz xewerlerning barliqini, shunga öyidin sirtqa chiqmighanliqini, hemmidin bek ürümchide oquwatqan qizidin endishe qiliwatqanliqini bildürdi.

Ürümchining omumi weziyitige asasen, bügün ürümchide étip öltürülgen Uyghurlarning, köp éhtimalda, xitay hujumchilargha qarshi turush yaki qoghdinish jeryanida we yaki saqchilarning zorwanliqigha qarshiliq körsitish jeryanida öltürülgenliki texmin qilinmaqta.


Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.