Xitay da'iriliri chet'ellerdiki bir qisim Uyghurlarning weten ichidiki tawabi'atlirigha bésim ishletmekte

Radi'omizgha bu heqte uchur bergen yashlarning bildürüshiche, da'iriler hetta bir qisim pasporti bar ata-anilarning pasportlirini tartiwélip tamgha bésiwetken. Emma bezi yashlar buningdin ganggirap qalmaydighanliqini bildürüshmekte.

Ilawe: hörmetlik radi'o anglighuchilar, töwendikisi bizge bu uchurni yetküzgen yashlar we ulargha munasiwetlik kishilerning bixeterlikige biwasite bérip taqilidighan nazuk mesile bolghachqa, bu ishqa yoluqqan yashlarning kimliki we hazir turuwatqan dölitini ashkarilimiduq.

Xitay hökümitining chet'ellerde yashaydighan bir qisim Uyghurlarning weten ichidiki a'ile tawabi'atlirigha her xil parakendichiliklerni salidighanliqi we ularni her xil ishlargha mejburlaydighanliqi burunmu körün'gen mewjut mesililerning biri idi.

Halbuki, bu nöwetlik bu xil parakendichilik bir qeder ghelite shekilde élip bérilghan.

Radi'omizgha kelgen bu heqtiki uchurlardin qarighanda, ötken ayning axiridin buyan yawropadiki melum bir dölette panahliq ishlirini kütüp turuwatqan 20 ge yéqin Uyghur yashning ata-anisi oxshash waqitta dégüdek da'irilerning parakendichilikige uchrighan.

Nam-sheripini ashkarilashni xalimighan bir Uyghur yigitning bildürüshiche, u bu yil 18 yashning qarisini emdi alghan bolghachqa, ata-anisining özi heqqide soraq qilin'ghanliqini anglighandin kéyin bir az téngirqap qalghan.

U mundaq dédi: shu, dadam manga téléfon qilip saqchilarning ularni izdigenliki we ularni saqchixanigha apirip bir kün soraq qilghanliqini éytti. Elwette, téléfonni anglaydu denge, shunga jiq geplerni qilghili bolmighachqa menmu taza uqalmidim.

Uning bildürüshiche, xitay saqchiliri ata-anisining qolidiki pasportini tartiwalghan bolup, u dadisining awazidin sel ensiresh tuyghulirini sezgen.

U mundaq dédi: shu, pasportini tartiwélip neq meydandila üstige tamgha bésiwetkenning gépi bar.

Bu ishtin toluq xewerdar we bu ishqa yoluqqan köpinche balilarni tonuydighan yene bir yashning bildürüshiche, eng az dégende 20 bala bu xil ehwalgha yoluqqan iken.

U mundaq dédi: peqet men bilidighanlirila 20 ge yétidu. Bek jiq. Qiziq yéri bu ishlar tengla waqitta dégüdek yüz berdi denge.

Igilishimizche, bu yashlarning köpinchisi 2009-yilidiki “5-Iyul weqesi” din kéyin herxil amallar bilen chet'elge yol alghan balilar iken.

Ularning bir qismi ürümchidin, bir qismi Uyghur élining her qaysi jayliridin bolup, xitay saqchiliri meyli bu yashlarning ata-anisi qeyerde bolmisun ularni izdep tépip, ulardin balilirini sorighan we ularning barliq alaqe wasitilirini tizimlap ketken.

Bu ishqa yoluqqan yene bir qizning bildürüshiche, saqchilar ularning öyigimu kirip yuqiriqidek geplerni dégen we uning ata-anisiningmu pasportini bikar qiliwetken iken.

Bu ishqa yoluqqan yene bir qiz munularni bildürdi: shu, saqchilar öyidikilerni bir kün dégüdek saqchixanigha ekiriwaptu. Hetta chüshlük tamaqqimu chiqarmaptu. We ulardin balangni derhal qayturup kel, bolmisa balang menggü kélelmeydighan ish chiqidu, dep tehdit saptu.

U özining bu ishtin sel bi'aram bolghanliqini we bu yil 20-yanwardin kéyin ata-anisigha téléfon urushtin éhtiyat qilidighan bolup qalghanliqini, emma meyli qandaqla bolushidin qet'iynezer béshigha kelgenni körüshke teyyar ikenlikini bildürdi.

U mundaq dédi: bolidighan ishni tosuwalghili bolmaydu. Men hazir chet'elde. Ata-anamni insha'alla hayat bolsamla bir küni körürmen. Bular kimning béshigha kelmigen. Bu ishtin yene rohumni chüshürüp oltarghum yoq. Hemme ishimni normal qilip, pa'aliyetlerge normal qatnishiwérimen.

Bu ishtin xewerdar yene bir yashning bildürüshiche, bu qétim xitay da'irilirining parakendichiliki namayishqa chiqqan we bashqa pa'aliyetlerge aktip qatnishiwatqan yashlarning a'ilisi bilenla cheklinip qalmighan.

U mundaq dédi: méni heyran qaldurghini, bu yerde héch ishqa arilashmay yüridighan balilarmu bar idi. Bu nöwet xitaylar shularning öyigimu kirip shundaq geplerni qiptu.

Ilgiri radi'omizgha kelgen bezi uchurlargha qarighanda, xitay da'iriliri amérikida turuwatqan bir qisim Uyghurlarning weten ichidiki ata-anilirighimu her xil tehditlerni salghan. Lékin, bu xil tedbirliri kargha kelmigen xitay da'iriliri axiri taktikisini özgertishke mejbur bolghan idi.