Uyghur déhqanliri qishta déhqanchiliqtin bikar bolsimu hashardin qutulalmay kelmekte

Uyghur diyarining namelum yézisidiki uyghur déhqanlirining hashar üstidiki körünüshi.

Gerche xitay da'iriliri 2004 - yilining axirida Uyghur élide hasharni pütünley tügitidighanliqini jakarlighan bolsimu, radi'omiz ige bolghan uchurlargha qarighanda, aqsu, xoten, qeshqerning bezi yézilirida hasha oxshashla dawam qilmaqta. Bu heqte muxbirimiz gülchéhrening aqsu awat nahiyisidin téléfon arqiliq igiligen melumatini anglitimiz.

Aqsu hökümet tori 24 - noyabir " déhqanchiliq toxtisimu déhqanlar emgekni toxtatmidi" dégen mawzuda bir söretlik qisqa xewer élan qildi. Mezkür xewerdin ashkarilinishiche, aqsu wilayiti awat nahiyisi déhqanlarning qishliq aram waqtidin paydilip ularni hashargha orunlashturuwatqan bolup, yéqinda besh ériq yézisidin déhqanlar mezkür yéza etrapidiki 6000 géktar kéwezliklerge su singmes ériq östeng we témitip sughurush turuba qurulushliri üchün 3250 adem qétim hashargha orunlashturulghan. Shundaqla da'iriler déhqanlargha qish pesli resmiy kirip bolghiche bu qurulushlarni tamamlashni wezipe qilghan iken.

Mezkür uchurgha asasen awat nahiyisige qaratqan téléfon ziyaretlirimizdin derweqe déhqanlarning hashargha tutuluwatqanliqi melum boldi.

Awat nahiyisining melum yéziliq hökümet tarmiqida yéngi xizmetke chüshken ismini ashkarilashni xalimighan bir yash Uyghur katip bu yézida dawamlishiwatqan hasha heqqide so'allirimizgha qisqiche jawab berdi.

Besh ériq yézisidin toluq ottura mektepni püttürüp ish kütüwatqan bir 18 yashliq Uyghur yigit öziningmu ikkinchi türkümde hashargha tizimlan'ghanliqini bildürdi.

Biz aqsu awat nahiyilik hökümetning bu qétim hashargha orunlashturghan déhqanlargha qomandanliq qilish merkizige téléfon qilip qanchilik déhqanning hashargha tutulghinini sorighinimizda, téléfonni alghan bir xitay nöwetchi xadim, hasharning dawamlishiwatqanliqini éytqan bolsimu, özining shendungdin bu nahiyige yéngi kelgenliki üchün sanliq melumatlardin toluq xewerdar emeslikini bildürüp " ishqilip bu yerde Uyghurlar xéli jiq" dédi.

U bizning néme üchün xitay déhqanlar hashargha qatnashmidi? dep sorighan so'alimizgha, "ular anche jiq emes bolsimu, asasen ashxana achidighan, tijaret qilidighanlar " dep jawab berdi.

Biz uningdin xitay hökümiti Uyghur élide 2004 - yili hashani tügitimiz dégen wedisige xilap halda yene nimishqa Uyghurlarni dawamliq hashargha tutidu ?dep soriduq.Qomandanliq merkizidiki bu xitay " siz amérikidin téléfon qiliwatqan muxbir bolghachqa men qalaymiqan jawab bersem bolmaydu. Hashargha heqiqeten bir qisim adem keldi, emma bu hashargha qandaq orunlashturuwatqanliqini menmu éniq bilmeymen. Shinjang alahide rayon bolghachqa alahide orunlashturushlar bar emesmu" dédi.

Bezi Uyghurlarning inkasigha qarighanda, déhqanlar Uyghur nopusining %80 tin köprekini teshkil qilidighan bolup, ularning köp qismi asasen Uyghur élining jenubida olturaqlashqan, xitay da'iriliri Uyghur déhqanlirining qishliq aram mezgilliride ularning birer qalaymiqanchiliq chiqirishining, teshkillik öktichi qanunsiz pa'aliyetler bilen shughullinip atalmish shinjangning muqimliqigha tesir yetküzüshining aldini élish üchün, ularni qishliq aram waqtidimu siyasiy öginish hemde hashargha oxshash emgekler bilen meshghul qilip kelmekte.