Uyghur wetinidiki mekteplerning yer tewreshke berdashliq bérish iqtidari zadi qanchilik?

Süret, 14‏ - april küni tibetlerning kangba qebililiri yashaydighan kygudo rayonida 7.1 Bal yer tewresh yüz bérip 95% din küp öy - mektep binaliri örülgendin kéyinki körünüshlerdin biri.

Xitay tor betliride merkizi axbarat torining "shinjangdiki mekteplerning yer tewreshke berdashliq bérish iqtidari qanchilik?" namliq xewiridin neqil élip körsitilishiche, xitaydiki qurulushlarning süpiti 30 yilliq ömürge aran berdashliq béridighan derijide bolup, Uyghur wetinidiki qurulushlardin bunchilik ümidnimu kütüsh qéyin iken.
 
Bu qétim chingxeyde yüz bergen 7.1 Bal yer tewreshte hazirghiche 7001 din artuq kishining qazagha uchrighanliqi éytilghan. Emma chilide yüz bergen 8.8 Bal yer tewreshte ölgen adem sani aran 706 neper bolghan. Eger bundaq éghir yer tewresh hadisisi Uyghur diyarida yüz berse, qandaq aqiwetler kélip chiqishi mumkin?
 
Xewerde, chet'ellerdiki yer tewresh belwaghlirigha jaylashqan döletlerning herqandaq qurulushlarni salghanda, yer tewreshke taqabil turush iqtidarini közde tutudighanliqini, xitayda bolsa burnining uchinila körüp, köz aldidiki menpe'etke qarap ish tutudighanliqini, Uyghur wetini yuqiri yer tewresh belwéghigha mensup bir rayon bolsimu, bu yerdiki mekteplerning yer tewreshke berdashliq bérish iqtidarining intayin ajizliqini körsitip ötken.

Chingxeyde yer tewreshte örülgen binalar ichide mekteplerning salmiqi xélila yuqiri bolup, eger bundaq 7.1 Bal yer tewresh Uyghur wetinide yüz bergidek bolsa, saq mektep qalmaydighanliqidin bésharetler bergen. Chilide tewrigen 8.8 Bal we yüshuda tewrigen 7.1 Bal yer tewresh bilen atushta tewrigen 4 bal yer tewreshning oxshash netije béridighanliqini misal qilip ötken.
 
Xitay hökümiti uzundin buyan Uyghur wetinide yer tewreshke chidamliq öylerni berpa qilish qurulushigha yardem bérish shu'arini towlap kelgen bolsimu, buning heqiqiy emeliyleshmigenliki we Uyghur wetinidiki mekteplerning xeter astida turuwatqanliqi, nareside balilarning hayatining herqachan ölüm tehditige uchrawatqanliqi mezkur xewer arqiliq ispatlan'ghan.
 
Uyghur ziyalisi abduréshit haji kérimi ependi, özining bir qurulush inzhiniri bolush süpiti bilen, bolupmu, Uyghur wetinining jenubiy rayonliridiki qurulushlarning yer tewreshke taqabil turush iqtidarining yoq déyerlik ikenlikini yaxshi bilidighanliqini tilgha aldi.
 
Abduréshit haji kérimi ependi yene, Uyghur mektepliri bilen xitay mektepliri otturisida zor perq barliqini, bu perqni xitayning Uyghurlargha qarita yürgüzüwatqan zulum siyasiti keltürüp chiqiriwatqanliqini eskertti.
 
Abduréshit haji kérimi ependining bildürüshiche, Uyghur wetinide hélimu xam kések bilen qurulghan öyler we mekteplerning sani köp bolup, aldinqi yillarda yüz bergen yer tewresh apetliride nurghunlighan Uyghur oqughuchilar qazagha uchrighan, xitay hökümiti bolsa bu sahediki weqelerni izchil yoshurup kelgen.
 
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.