Uyghur wetinidiki mekteplerning yer tewreshke berdashliq bérish iqtidari zadi qanchilik?

Xitay merkizi axbarat torining 4 - ayning 15 - küni élan qilghan xewirige asaslan'ghanda, 15 - april etigen sa'et 8 din 55 minut ötkende atush shehiride 4 bal yer tewrigen. Yer tewresh da'irisi shimaliy mirdiyan 40.1, sherqiy mirdiyan 76.5 Bolghan bu qétimqi yer tewreshning chongqurluq derijisi 9 ming métirgha yetken. Hazirche, atushtiki bu yer tewreshtin körülgen ziyan toghrisida melumat yoq.
Muxbirimiz ekrem
2010.04.20
Share on WhatsApp
Share on WhatsApp
Xitay-Chingxey-Tibet-rayonida-yer-tewresh-305.jpg Süret, 14‏ - april küni tibetlerning kangba qebililiri yashaydighan kygudo rayonida 7.1 Bal yer tewresh yüz bérip 95% din küp öy - mektep binaliri örülgendin kéyinki körünüshlerdin biri.
Süretni kygudo rayonida yashaydighan chinglin isimlik bir süretchi kishi teminligen.

Xitay tor betliride merkizi axbarat torining "shinjangdiki mekteplerning yer tewreshke berdashliq bérish iqtidari qanchilik?" namliq xewiridin neqil élip körsitilishiche, xitaydiki qurulushlarning süpiti 30 yilliq ömürge aran berdashliq béridighan derijide bolup, Uyghur wetinidiki qurulushlardin bunchilik ümidnimu kütüsh qéyin iken.
 
Bu qétim chingxeyde yüz bergen 7.1 Bal yer tewreshte hazirghiche 7001 din artuq kishining qazagha uchrighanliqi éytilghan. Emma chilide yüz bergen 8.8 Bal yer tewreshte ölgen adem sani aran 706 neper bolghan. Eger bundaq éghir yer tewresh hadisisi Uyghur diyarida yüz berse, qandaq aqiwetler kélip chiqishi mumkin?
 
Xewerde, chet'ellerdiki yer tewresh belwaghlirigha jaylashqan döletlerning herqandaq qurulushlarni salghanda, yer tewreshke taqabil turush iqtidarini közde tutudighanliqini, xitayda bolsa burnining uchinila körüp, köz aldidiki menpe'etke qarap ish tutudighanliqini, Uyghur wetini yuqiri yer tewresh belwéghigha mensup bir rayon bolsimu, bu yerdiki mekteplerning yer tewreshke berdashliq bérish iqtidarining intayin ajizliqini körsitip ötken.

Chingxeyde yer tewreshte örülgen binalar ichide mekteplerning salmiqi xélila yuqiri bolup, eger bundaq 7.1 Bal yer tewresh Uyghur wetinide yüz bergidek bolsa, saq mektep qalmaydighanliqidin bésharetler bergen. Chilide tewrigen 8.8 Bal we yüshuda tewrigen 7.1 Bal yer tewresh bilen atushta tewrigen 4 bal yer tewreshning oxshash netije béridighanliqini misal qilip ötken.
 
Xitay hökümiti uzundin buyan Uyghur wetinide yer tewreshke chidamliq öylerni berpa qilish qurulushigha yardem bérish shu'arini towlap kelgen bolsimu, buning heqiqiy emeliyleshmigenliki we Uyghur wetinidiki mekteplerning xeter astida turuwatqanliqi, nareside balilarning hayatining herqachan ölüm tehditige uchrawatqanliqi mezkur xewer arqiliq ispatlan'ghan.
 
Uyghur ziyalisi abduréshit haji kérimi ependi, özining bir qurulush inzhiniri bolush süpiti bilen, bolupmu, Uyghur wetinining jenubiy rayonliridiki qurulushlarning yer tewreshke taqabil turush iqtidarining yoq déyerlik ikenlikini yaxshi bilidighanliqini tilgha aldi.
 
Abduréshit haji kérimi ependi yene, Uyghur mektepliri bilen xitay mektepliri otturisida zor perq barliqini, bu perqni xitayning Uyghurlargha qarita yürgüzüwatqan zulum siyasiti keltürüp chiqiriwatqanliqini eskertti.
 
Abduréshit haji kérimi ependining bildürüshiche, Uyghur wetinide hélimu xam kések bilen qurulghan öyler we mekteplerning sani köp bolup, aldinqi yillarda yüz bergen yer tewresh apetliride nurghunlighan Uyghur oqughuchilar qazagha uchrighan, xitay hökümiti bolsa bu sahediki weqelerni izchil yoshurup kelgen.
 
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.

 
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.