Uyghur élide hökümet emeldari we puqralarning chet'el muxbirlirining ziyaritini qobul qilishigha cheklime qoydi

Uyghur kochilirining biride kétip barghan uyghur boway.

Da'iriler bu belgilime muqimliqni saqlap, 5 ‏ - iyuldiki weqelerning qayta yüz bérishining aldini élishtiki zörür tedbir, dep qaraydiken. Lékin pa'aliyetchi we analizchilar bu belgilimini tenqidlep, buning söz we ipade erkinlikige qilin'ghan ashkara buzghunchiliq ikenlikini ilgiri sürmekte.

Uyghur aptonom rayoni da'irilirining yéqinda chüshürgen chet'ellik muxbirlarning ziyaret cheklimisini kücheytish toghrisidiki belgilimisi rayonda "shawgüen weqesi" we "5 ‏ - iyul weqesi"ning harpisida yolgha qoyulghan bixeterlik tedbirlirining bir qismidur. Bu belgilimide chet'ellik muxbirlardin puqra yaki hökümet emeldarlirini ziyaret qilish üchün tégishlik organlarning ruxsitini élish telep qilinipla qalmay, chet'ellik muxbirlarning ziyaritini qobul qilish, ularni sin'alghu we resim bilen teminlesh cheklen'gen.

Bu belgilime Uyghur aptonom rayonining jem'iyetni omumyüzlük tertipke sélish ishxanisi bilen j x nazaritining yéqinda chaqirilghan birleshme yighinining qararigha asasen chiqirilghan bolup, dunya Uyghur qurultiyi mezkur belgilimide hökümet xadimlirining, bolupmu milliy kadirlar we Uyghur ahalisining alahide agahlandurulghanliqini, xilapliq qilghuchilarning qanuniy jawabkarliqqa tartilidighanliqini bildürdi.

Lékin ürümchi shehiridiki bir saqchixana yerlik ammigha axbarat cheklimisi qoyulghanliqini, chet'ellik muxbirlardin ziyaret üchün ruxsetname élish telep qilinidighanliqini ret qilghan bolsimu, lékin yuqiri derijilik organning tonushturush xétini ekelsek, ziyaritimizni qobul qilidighanliqini eskertti.

Ürümchi wéyxulyang saqchixanisining bu xadimi bu heqqidiki so'alimizgha jawab bérishni ret qilip, "biz téléfon ziyariti qobul qilmaymiz. Eger bizni ziyaret qilmaqchi bolsingiz, sheherlik saqchining tonushturush xétini ekilishingiz kérek.... Bizge, siz dégen bu uqturush kelmidi. Siz ziyaret qilmaqchi bolsingiz, tonushturush xéti ekiling, bolamdu? biz téléfonda ziyaret qobul qilmaymiz ..." Dédi.

Xewerlerge qarighanda, yerlik da'iriler "shawgüen weqesi"de ziyankeshlikke uchrighan yopurgha, mekit we toqquzaq nahiyiliridiki Uyghur a'ililerni agahlandurup, ulardin chet'ellik muxbirlargha bayanat bermeslikni yaki nahiyilik j x idarisi we partkom teshwiqat organlirining orunlashturushida élip bérishini telep qilghan.

Bezi analizchilarning qarishiche, xitay hökümiti yenila puqralarda "5 ‏ - iyul weqesi"ge a'it bezi resim we sin'alghular bar dep guman qilidu. Bu belgilime resim we sin alghularning xelq'ara axbarat wastilirida élan qilinip, dunyada xitayni qiyin ehwalgha chüshürüp qoyushning aldini élish tirishchanliqining bir qisimi. Ümid agahi bu qarashtiki dunya Uyghur qurultiyi tetqiqatchiliridin biridur.

 Dunya Uyghur qurultiyining eskertishiche, da'iriler ürümchidiki her qaysi mehelle, ahaliler qorusi we turalghu binalarda közitish méxanizmi qurup chiqqan bolup, chet'ellik muxbirlarning ziyaritini qobul qilghan kishilerni bina mes'uli, mehelle komitéti yaki saqchixanigha melum qilish telep qilinidiken. Lékin xitayning mezkur belgilimisi amérikidiki bezi xitay weziyet analizchilirining tenqidige uchrap, bu türlük cheklime pikir erkinlikige qilin'ghan buzghunchiliqtur, dep eyiblendi.

Amérikidiki xitay weziyet analizchisi yang liyüy ependi muxbirimizgha söhbet élan qilip, " bu toghra emes. Chünki öz pikringizni bildürüsh, chet'el axbarat wastilirining ziyaritini qobul qilish dégenler sizning kishilik hoquqingiz, pikir erkinlikining bir qisimi. Birer axbarat orginining ziyaritini qobul qilish bu hergiz junggo kompartiye hakimiyitini aghdurushqa urun'ghanliq emes. Shunga her bir junggo puqrasining junggo hakimiyitini zorawan wastilargha tayinip aghdurushqa urunmisila, öz pikrini ipadilesh hoquqi bar. Bu pikir erkinliki, buning özi kishilik hoquqtur" dep körsetti.

Xitay dölet kabinéti 2008‏ - yili 1‏ - ayda yéngi belgilime chiqirip, xitaydiki chet'ellik muxbirlar her qandaq kishini yerlik hökümetlerning ruxsitini almay ziyaret qilalaydighanliqini élan qilghan idi. Merkizi parizhdiki chégrisiz muxbirlar teshkilati Uyghur aptonom rayonida yolgha qoyulghan yuqiriqi belgilime xitay dölet kabintining 2008‏ - yili chiqarghan belgilimisige xilap ikenlikini bildürdi. Chégrisiz muxbirlar teshkilatining asiya ishlar mes'uli Vincent Brossel radi'omizgha bergen bu heqtiki bayanatida "shinjang" da'irilirining "5 ‏ - iyul weqesi"ning harpisidiki bu tedbiri dölet kabintining belgilimisige xilap "éghir weqedur" dégen.

Amérikidiki weziyet analizchisi yang liyüy ependi bu hadisiler aptonom rayonning yéngi partkom sékrétari jang chünshyen wezipige olturghandin kéyin yüz bériwatqanliqini eskertip, uning mesilini hel qilalaydighanliqigha gumani qaraydighanliqini bildürdi. Uning eskertishiche, mesilini hel qilishning yoli Uyghurlarning hoquqigha kapaletlik qilishtur.

U mundaq deydu":jang chünshyenning shinjanggha kélishidiki asasliq wezipisi iqtisadni tereqqi qildurushmu yaki az sanliqlarni kontrol qilishni kücheytishmu ? shunga méningche '5 - iyul weqesi'ning bir yilliqi yétip kéliwatidu. Junggo kompartiyisining hazir qollan'ghan herikiti négizlik mesilini hel qilalmaydu. Bu yerdiki négizlik mesile yerlik xelqning, jümlidin Uyghurlar we qazaqlargha téximu köp erkinlik, téximu köp démokratiye we téximu köp öz ‏ - özini idare qilish hoquqi bérishtur. Eger siz mesilige partiyiwilik nuqti'ineziridin mu'amile qilsingiz, bu ishlar menggü hel bolmasliqi mumkin. Esli men jang chünshyen kelse bezi özgirishler bolidu, dep oylighan idi. Lékin hazirqi ehwaldin qarighanda, héchqandaq özgirish bolmighandek qilidu."

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.