Xitay diplomatlar hey'iti türkiye büyük birlik partiyisi mes'ulliri bilen Uyghur mesilisi heqqide söhbet élip bardi

Türkiye büyük birlik partiyisi bash katipi mustafa destechi ependi, xitay diplomatlar bilen élip barghan uchrishishida aldi bilen xitay hey'itining öz partiyisini ziyaret qilghanliqigha rehmet éytqandin kéyin, türkler bilen xitaylar otturisidiki munasiwetning 2000 yilliq tarixqa ige ikenlikini, yéqindin béri türkiye bilen xitay otturisidiki siyasiy, iqtisadiy we tijariy munasiwetning tézla tereqqiy qiliwatqanliqini, sherqiy türkistan mesilisi hel bolghan teqdirde, türk ‏- xitay munasiwitining téximu köp tereqqiy qilidighanliqini éytqan.

Mustafa destichi xitay diplomatqa sherqiy türkistan dawasining bir erkinlik dawasi ikenlikini, türk dunyasining shundaqla islam dunyasining dawasi ikenlikini éytqan. U xitay diplomatqa yene, xitaylar Uyghurlargha zulum qiliwatsa, Uyghurlarni bozek qiliwatsa, milliy ma'aripini méni qiliwatsa, erkin diniy ibadet qilishigha ruxset qilmaywatsa, buninggha büyük birlik partiyisining qarap turalmaydighanliqini éytqan.

Kéyin xitay diplomat shyaw jünjéng söz qilip, Uyghur mesilisining xitayning ichki mesilisi ikenlikini, xitaydiki her millet xelqining teng barawer ikenlikini, türkiye bilen xitay otturisidiki munasiwetni kücheytish üchün her qaysi partiyiler bilen bolghan munasiwitini yaxshilashqa tirishiwatqanliqini bildürgen.

Kéyin büyük birlik partiyisi rehberliri xitaydin 5-iyul ürümchi weqeside qanche Uyghurning öltürülgenlikini, türmige tashlan'ghan Uyghurlarning aqiwitining néme bolghanliqini, kambodzhadin qayturup kétilgen Uyghurlarning qeyerde, ehwalining qandaq ikenlikini sorighan.

Biz bu uchrishish heqqide téximu tepsiliy melumat élish üchün b b p bash katipi mustafa destichi ependi bilen söhbet élip barduq.

RFA/Erkin Tarim

Mustafa destichi ependi xitay diplomatlirining özlirini ziyaret qilishtiki meqsiti heqqide toxtilip mundaq dédi:
"Méning texminimche, xitay hökümiti sherqiy türkistan mesilisige köngül bölüwatqan siyasiy partiye we ammiwi teshkilatlarni ziyaret qilish arqiliq, ularning sherqiy türkistan mesilisige köngül bölüshini tosushqa tirishiwatidu dep oylaymen."

"Siz xitay diplomattin Uyghurlar heqqide bezi so'allarni sorapsiz, néme dep jawab berdi " dégen so'alimizgha mustafa destichi ependi mundaq jawab berdi:
"5-Iyul ürümchi weqeside öltürülgen türmige tashlan'ghanlarning sanini sorighinimizda, bu sanlarni élan qilduq dédi. Élan qilghanliringlargha ishinish qéyin, chünki u rayon dunya metbu'atigha étiglik. U yerde némilerning boluwatqanliqidin dunya jama'etchiliki bixewer. Siler élan qilghan sanlargha dunya jama'etchiliki ishenmeydu. Kambodzhadin qayturuwétilgen kishilerning aqiwitini sorudum, xitay diplomat anglimasqa sélip turuwaldi. Xitay diplomat shyaw jünjéng silerge türkiyide pa'aliyet élip bériwatqan teshkilatlar yalghan melumat bériwatidu, chünki ular yurtigha béripmu baqmighan insanlar, ulargha ishenmenglar dédi."

" Hörmetlik mustafa destichi ependi 2011-yili türkiyide omumiy saylam bolidu, eger silerning partiye türkiye parlaméntigha kirgen teqdirde Uyghurlar üchün némilerni qilmaqchi?" dégen so'alimizgha u mundaq jawab berdi:

"Biz büyük birlik partiyisi türkiye parlaméntigha kirsek, sherqiy türkistan mesilisini parlaméntning kün tertipige élip kélimiz. Pütün parlamént ezaliri qatnashqan omumiy yighinda sherqiy türkistan mesilisi heqqide muzakire élip bérishni telep qilimiz. Men xitay diplomat shyaw jünjéngghimu dédim, biz xitay döliti bilen siyasiy iqtisadiy we tijariy munasiwitimizni tereqqiy qildurushni xalaymiz, emma sherqiy türkistanliq qérindashlirimizgha téximu köp erkinlik bérilishi sherti astida."

Xitayning enqerede turushluq bash elchilikining siyasiy ishlargha mes'ul mudiri shyaw jünjéng bundin 6 ay burunmu türkiye büyük birlik partiyisini ziyaret qilip, partiye mes'ulliri bilen Uyghur mesilisi heqqide sözleshken idi.