Sabiq yaponiye hawa armiyisi bash qomandani toshiyo tamogami ependi Uyghur mesilisi heqqide toxtaldi

Yaponiyidiki dangliq kino cholpini kitono takishi ependi riyasetchilik qilghan bu programmigha sabiq yaponiye hawa armiyisi bash qomandani toshiyo tamogami ependi, béyjing xelq uniwérsitéti siyasiy nezeriye mutexessisi yaw ependi, xitay xelq qurultiyi qanun komitéti mutexessisi jow yow lay ependi, xitayda tonulghan qanun nezeriyisi mutexessisi chaw ependi we teywenlik mutexessis jin xanimlar qatnashqan.

Bu programmigha yene yéqinda xitay bilen yaponiye arisidiki talash tartishta qalghan sénkako ariligha yaponiye bayriqini tikligen bir qisim parlamént ezalirimu qatnashqan.  Bu téléwiziye munazire programmisida yéqinda xitaydiki lyu shyawboning nobél tinchliq mukapatigha érishishi, sénkako aral mesilisi we Uyghur, tibet mesililiri heqqide munazire élip bérilghan.

Doktor haji qutluqning éytishiche, programmida yapon mutexessisler xitayning tajawuzchi bir dölet ikenlikini, uning asiya qit'esige élip kéliwatqan tehditini, xitayning yaponiye, filippin, malayshiya we shundaqla wyétnam qatarliq döletler bilen bolghan aral majirasi undin bashqa hindistan bilen bolghan chégra mesilisi qatarliq siyasiy mesililerni otturigha qoyghan.

Xitay mutexessisler neq meydanda xitay dölitini aqlap nurghunlighan pakitsiz sözlerni otturigha qoyghan bolsimu, emma neq meydanda qoyulghan 5-iyul ürümchi weqesi we tibet namayishi heqqidiki körünüshlerge xitay siyasiy mulahizichilerni qattiq naraziliq bildürgen.

RFA/Erkin Tarim

Filim axirlishish bilen tengla yaponiyining sabiq hawa armiyisi bash qomandani tamogami ependi söz élip, xitay hökümiti heqiqeten tajawuzchi dölet, bu körünüshlerdin shuni körüwélishqa boliduki, xitaylar tarixtiki musteqil dölet sherqiy türkistan we tibetni bésiwélip ularni hazir herbiy küch we bashqa siyasiy bésimlar bilen assimilyatsiye qilishqa bashlidi dégen. U sözide yene, xitaylarning Uyghur we tibetlerning tilini ma'aripini we medeniyiti yoqitishqa tirishiwatqanliqini, yaponiye parlamént ezaliri undin bashqa xitaylarning Uyghur qizlirini ichkiri ölkige yötkesh qatarliq siyasitini eyiblep neq meydandiki xitay terepning siyasiy mulahizichilirini osal ehwalgha chüshürüp qoyghan.

Biz bu munazire programmisi heqqide tepsiliy melumat élish üchün, bu t w programmisini bashtin axir körgen yaponiye kagoshima uniwérsitéti mutexessisi haji qutluq qadiri ependi bilen söhbet élip barduq.