Xitayning toqsunda 518 Uyghur oqutquchini qisqartish pilani Uyghur élida endishe peyda qilmaqta

2006 - Yili 13 öktebirde tartilghan bu süret, xotendiki melum xitay we uyghurlar arilash ottura mektepte melum uyghur oqutquchining ders bériwatqan körünüshi.

Toqsun nahiyiside 518 Uyghur oqutquchining qisqartilidighanliqi nöwette toqsun nahiyiside ghulghula qozghapla qalmay, turpan wilayitining bashqa jayliridiki oqutquchilardimu endishe peyda qilmaqta, shundaqla chet'ellerdiki Uyghur teshkilatlirining xitaygha qarshi naraziliqini qozghimaqta.

518 Neper Uyghur oqutquchining shtatini qisqartish, xitay da'irilirining toqsun nahiyisidiki ma'arip sistémisida emeliyleshtürüsh aldida turuwatqan zor pilani. Da'iriler buning aldida Uyghur oqutquchilarni sewiye sinaq imtihanigha qatnashturup riqabetke sélishni pilanlighan bolsimu, biz igiligen melumatlargha qarighanda, toqsundiki Uyghur oqutquchilar xitayning bu shtat qisqartish imtihanigha tizimlatmasliq we bezi yézilarda imza toplashtek tinch yollar bilen naraziliq bildürmekte.

Xitay hökümiti yene qandaq wastilarni qollinip bu pilanini ishqa ashurmaqchi? bu heqte toqsundiki her qaysi mektep mudirliri bilen alaqilishishqa tirishqan bolsaqmu netije bolmidi, halbuki, bir oqutquchining éytqanliridin, nahiyide oqutquchilar arisida shtat qisqartishqa qarita naraziliq küchiyiwatqan mushundaq jiddiy bir peytte, hökümetning her qaysi mektep mudirlirini xitay ölkilirige sayahetke orunlashturulghanliqi melum boldi.

Gerche, sewiye imtihani arqiliq shtat qisqartish toqsundila yüz bériwatqan weqe bolsimu, toqsunda biraqla 518 Uyghur oqutquchining shallinish aldida turuwatqanliqi we buningdin peyda bolghan naraziliq shawquni turpan wilayitining bashqa jaylirighimu tesir körsetken bolup, Uyghur oqutquchilarda "bu shallash awwal toqsunda tejribe qiliniwatqan bolsa, kelgüside bizgimu kélishi mumkin..." Dégendek endishilerni peyda qiliwatqan iken.

Xitay hökümitining toqsunda biraqla 518 Uyghur oqutquchining shtatini qisqartmaqchi boluwatqanliqi ashkarilan'ghandin kéyin, xitay hökümitining qosh tilliq ma'arip siyasitining Uyghur milliy ma'aripigha élip kéliwatqan tesirlirini yéqindin közitiwatqan chet'ellerdiki Uyghur teshkilatlirining alahide diqqitini qozghidi.

Ziyaritimizni qobul qilghan amérika Uyghur birleshmisining mu'awin re'isi alim séyitof ependi, xitay da'irilirining toqsun ma'arip sistémisda élip bériwatqan bu herikitige küchlük naraziliqini ipadilidi hemde Uyghur teshkilatliri we insan heqliri teshkilatlirining muwapiq yollar bilen xitayning Uyghur ma'aripigha élip kelgüsi bu zor ziyankeshlikini tosup qélishqa tirishiwatqanliqini bildürdi.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.