Uyghur tijaretchiler, xénenliklerge Uyghurlarning milliy ghururini namayish we toqunush arqiliq tonutup qoydi

Tünügün yeni charshenbe küni xitayning xénen ölkisi jénping nahiyiside, kochida kétiwatqan bir Uyghur ayalning yüzidiki romali bir xitay teripidin échiwétilgen. Buning bilen neq meydandiki birqanche Uyghur bilen shu etraptiki yene birqanche xitay arisida majira kélip chiqqan.
Muxbirimiz shöhret hoshur
2012.11.29
Share on WhatsApp
Share on WhatsApp
xitayda-ichki-toqunush-305.jpg Xitayning sherqiy jenubidiki zéngchéng shehirining kochilirida charlap yürgen saqchilar. 2011-Yili 15-iyun.
AFP

Chüshtin kéyin bolghanda mezkur nahiyide tijaret bilen shughulliniwatqan bir türküm Uyghurlar topliship, weqege naraziliq bildürüsh üchün nahiyilik hökümet binasigha qarap yürüsh qilghan. Ularning naraziliq namayishi, 1000 din artuq xitay saqchining tosqunluqigha uchrighan, netijide xitay saqchiliri bilen Uyghur namayishchilar arisida toqunush yüz bérip, 50 din artuq Uyghur yarilan'ghan, 3 saqchi aptomobili pachaqlap tashlan'ghan.

Xongkongdiki kishilik hoquqni közitish teshkilatining ashkarilishiche, tünügün yeni charshenbe küni xénen ölkisining jénping nahiyisidiki Uyghurlar bilen xitay saqchiliri arisida toqunush yüz bergen. Weqege bir Uyghur ayalning yüzidiki romalining bir xitay teripidin échiwétilishi seweb bolghan.

Melum bolushiche, deslepte neq meydandiki bir qanche neper Uyghur, mezkur xitaygha étilip bérip, uning edipini bergen, bu chaghda etraptiki yene birqanche neper xitay majiragha ariliship, weqe tughdurghuchi xitaygha yan basqan. Melum bolushiche, mezkur nahiye xitay boyiche tash sodisining merkizi bolup, bu nahiyide nöwette mingdin artuq Uyghur tash sodisi we bashqa tijaretler bilen shughullinidu. Tünügün mezkur majira yüz bergendin kéyin köp sandiki Uyghur lar bir jaygha toplashqan. Ular Uyghur ayalning yüzidiki romalining échiwétilishini, ayrim bir tasadipiy weqe dep qarimastin, xitaylarning Uyghurlarning diniy étiqadi we milliy örp-adetlirige qilin'ghan hujum dep qarighan we weqening yiltizi xitay dölitining Uyghurlargha qaratqan milliy we diniy siyasiti bilen munasiwetlik dep qarighan. Shunga ular, bu weziyetke naraziliq bildürüsh üchün, jénping nahiyilik hökümetke qarap yürüsh qilghan. Emma ular yol üstide 1000 din artuq xitay saqchisi teripidin tosuwélin'ghan. Netijide ikki terep arisida toqunush kélip chiqqan.

Toqunushta, Uyghurlardin 50 din artuq kishi yarilan'ghan؛ 3 dane saqchi aptomobili pachaqlap tashlan'ghan. Xongkongdiki kishilik hoquqni közitish teshkilati teripidin tarqitilghan bu melumatning toghriliqini ispatlash üchün, bügün radi'oyimizning xitay bölümi mezkur nahiyige téléfon qilghan. Nahiyilik saqchi idarisining teshwiqat xadimi, weqe heqqide tepsiliy melumat bermigen, emma weqening yüz bergenlikini ret qilmighan, eksiche weqening tekshürülüwatqanliqini bildürgen. Radi'omiz muxbiri yene, jénping nahiyisidiki ahalilerge téléfon qilip, u jaydiki Uyghurlarning ehwali heqqide melumat igiligen. Ahalilerdin biri, bu nahiyide Uyghurlarning asasliqi tash sodisi bilen shughullinidighanliqini, buningdin bashqa yene, ushshaq tijaretchilerningmu barliqini, ularning perqliq teqi-turqi we örp-adetliri bilen nahiyige hösn qatqanliqini bildürgen hemde mezkur nahiyidiki ahalilerning Uyghurlargha hörmetsizlik qilmaydighanliqini éytqan.

Emma, dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishitning bu heqtiki qarishi bashqiche؛ uning bildürüshiche, mezkur weqe tasadipiy yüz bergen emes, xitay axbaratining yillardin béri, Uyghurlar heqqide selbiy xewer tarqitishi, muqimliq we dölet pütünlüki nami astida xitay puqralirini Uyghurlargha qarshi küshkürtüshi we Uyghurlarni yataqqa almasliq qatarliq ashkara kemsitish xaraktéridiki tüzüm-belgilimiliri, xitay puqralirini Uyghurlargha qarita zorawanliq qilishqa jasaretlendürgen. Shunga xitay ölkiliridiki bir qisim xitay puqraliri dölitining Uyghurlargha qaratqan kemsitish siyasitidin ilhamlinip, ularni közge ilmasliq, chetke qéqish we nöwiti kelgende hujum qilish weqelirini sadir qilmaqta.

Yene dilshat rishitning bildürüshiche, xitay puqraliri Uyghurlarni kemsitse yaki Uyghurlargha hujum qilsa özlirining jazalanmaydighanliqini yaki yenggil jazalinidighanliqini bilgechke, Uyghurlargha yolsizliq qilish we zorawanliq qilishtin qorqmaydu. Biz yene dilshat rishittin, mezkur namayishqa qarita köz qarishini soriduq. Dilshat rishitning qarishiche, xénendiki Uyghur tijaretchilerning namayishi we hökümet binasigha qarap yürüshi, tamamen heqliq. Bu özining we özliriningla emes, pütün Uyghur millitining awazini yangratqanliq, milliy iradisini we ghururini namayan qilghanliq we milliy izzet-hörmitini qoghdighanliq.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.