Xiroshima weqesining 67 yilliqida Uyghurlarning atomning ziyinigha uchrash ehwali tonushturuldi

Del mushu künlerde, yaponiye Uyghur jem'iyitimu xiroshima shehiri we bashqa sheherlerde türlük mezmundiki pa'aliyetlerni uyushturup, dunya jama'etchilikini Uyghurlarning atom siniqining ziyinigha uchrighan bir xelq ikenlikidin xewerdar qilishqa tirishti. Yaponiye Uyghur jem'iyiti bashliqi ilham mehmut ependi pa'aliyetliri jeryanida xiroshima shehirining 3 neper parlamént ezasi bilen mexsus uchriship, Uyghurlarning atomning ziyinigha uchrash ehwali melumat berdi. Töwende bu heqte muxbirimiz iradedin melumat anglighaysiler.

1945 - Yili amérika herbiy ayr'opilanliri yaponiyining xiroshima shehirige we aridin üch kün ötkendin kéyin nagazakigha atom bombisi tashlighan idi. Ikki qétimliq atom bombisi hujumida 140 ming kishi talapetke uchrighan bolup, yapon xelqi dunyada tunji qétim atom bombisi ishlitilgen bu palaket künini we u künde ölgenlerni her yili xatirilep kelmekte. Bu yil 8 - ayning 6 - künimu xiroshima shehiri yene on minglighan kishi bilen tolup tashti. Dunya buyiche yadro qorallirigha qarshi awazlar yükséliwatqan bir mezgilge toghra kelgen xatirilesh künige dunyaning herqaysi jayliridin kelgen siyasetchiler, kishilik hoquq aktipliri we xelq bolup, on minglarche kishi qatnashti. Xatirilesh murasimliri eyni waqitta amérika yaponiyige tunji atom bombisini atqan waqitta yeni etigen sa'et 8: 15 minut ötkende chélin'ghan qongghuraq awazi bilen bashlandi. Meydandiki onminglighan kishi shu qétimliq weqede hayatidin ayrilghan 140 ming kishining rohi üchün sükütte turdi.

Shu küni dunya Uyghur qurultiyning mu'awin re'isi, yaponiye Uyghur jem'iytining bashliqi ilham mehmut ependi we bir qanche yapon jem'iyet ezaliri birlikte xiroshima shehirige bérip, shu yerdiki pa'aliyetke ishtirak qilish bilen birge, xatirilesh pa'aliyiti ötküzülgen tinchliq meydanida Uyghurlarning xitay hökümitining atom sinaqlirining éghir ziyinigha uchrighan bir xelq ikenlikini tonutush pa'aliyetlirini qilghan. Ilham ependining éytishiche, yaponiyide ötküzülgen pa'aliyette oqup ötülgen qararnamide, Uyghurlarning atom ziyinigha uchrash mesilisimu tilgha élin'ghan.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti yaponiyide yadro mesilisi we uning insaniyetke keltürüwatqan ziyanliri qattiq qiziq noqtigha aylan'ghan bir mezgilni ching tutup, xiroshima we nagasaki qatarliq sheherlerdimu birqatar pa'aliyetlerni élip barghan. Ular bu pa'aliyetliride ürümchi weqesidin kéyin ghayip bolghan Uyghurlar mesilisinimu birlikte otturigha qoyghan.

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, xitay hökümiti 1964 - yilidin 1996 - yilining axirighiche Uyghur élining lopnur rayonida jem'iy 42 qétim yadro siniqi élip bérip, rayonning ékologiyilik muhitini atom radi'atsiyisi bilen éghir derijide bulghighan idi. Mutexessisler, atom radi'atsiyisining Uyghurlar arisidiki rak we shuningdek herxil gheyri késelliklerning tarqilishidiki eng asasliq amil ikenlikige we shundaqla Uyghurlarning yadro siniqidin uchrighan ziyinining xiroshima weqesining ziyinigha uchrighanlardin nechche hesse yuqiriliqigha ishinidu. Emma mushundaq zor bir tiragidiyining, xelq'ara jama'etchilik teripidin hetta yadro qoralidin xaliy bir dunya yaritish üchün nurghun pa'aliyetlerni qiliwatqan yaponiyidimu yéterlik derijide tonulmaydighanliqi kishini epsunlanduridighan bir ehwal.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti 4 yildin buyan her yili mushu künde oxshash pa'aliyet ötküzüsh, uniwérsitétlarda nutuq sözlesh, herxil ammiwi teshkilatlar bilen élip bérilghan uchrishishlar jeryanida, hazir yapon xelqide bu mesilige qarita tonush bara - barkücheygen. 6 - Chésla xiroshima shehirining 3 neper parlamént ezasi mexsus ilham mexmut ependi bilen körüshüshni telep qilip, ilham ependidin Uyghurlarning atomning ziynigha uchrash mesilisi heqqide melumat alghan.

Ilham ependi sözining axirida yene, mushuninggha oxshash mesililerni xelq'aragha ashkarilashta pakitning intayin muhimliqini, shunga meyli weten sirti we ichidiki Uyghurlar bolsun, bu mesilige alahide köngöl bölüshi kéreklikini tekitlidi.